آموزش از طریق مقالات تحقیقی

تمام افرادی که با مساله آموزش علوم سروکار دارند، همواره با این نکته روبه رو هستند که لازم است دانش آموزان را با " روش علمی " آشنا کنیم. اصول روش علمی هم به علت تکرار فراوان، برای همه دانش آموزان آشناست.

امروزه، هر کتاب درسی علومی را که باز می کنیم، معمولاً اولین فصل آن درباره روش علمی یا روش حل مساله است. با این حال، مشاهده می کنیم که دانش آموزان و حتی بیش تر معلمان، در به کار گیری این روش ناتوانند.

اغلب معلمان عادت کرده اند، روش علمی را هم مانند تدریس مفاهیم کتاب، چون کار لوزالمعده، یا شرایط لازم برای انجام فرایند فتوسنتز، به طور نظری بیان کنند.شاید هم علت آن باشد که خود ما تعبیر درستی از روش علمی نداریم و نمی توانیم در عمل آن را به کار ببندیم . اما به هر حال ، جامعه امروزی نیازمند افرادی است که نه محتوای علم، بلکه فرایند آن را بدانند. محتوا چیزی وابسته به زمان است و متناسب با نیازها می تواند متحول شود. اما فرایند علم، همان است که ازقرن های گذشته، همچنان ارزش خود را حفظ کرده است.

کشورهای غربی، امروزه در کارهای برنامه ریزی خود، مطالبی را در درس های گوناگون در نظر می گیرند که فراگیری آن ها مستلزم به کار بردن روش علمی است .بنابراین، کتاب های درسی آنان نیز طوری تدوین شده اند که بدون انجام فعالیت های پیشنهاد شده، نمی توان به مفاهیم مورد نظر برنامه ریزان رسید.

یکی از کارهایی که در آن کشورها مرسوم شده، معرفی مقاله های تحقیقی واقعی است که به موضوع درس مربوط می شوند. معلم باید همگام با دانش آموزان، جزئیات کار دانشمندان و محققان را دنبال کند و درباره فعالیت های انجام شده و دلیل آن ها، در کلاس درس بحث کند. در این صورت، دانش آموزان اطلاعات دست اولی از کار دانشمند به دست می آورند؛ به ویژه که در مقاله های علمی، صحنه سازی نمی شود و محقق ناچار است جزئیات کارهای خود را شرح بدهد و به یافته ها اشاره کند.

یک کاربرد دیگر استفاده از مقاله های تحقیقی در کلاس درس، آشنا شدن دانش آموزان با محققان و نام آنان است. البته، ذکر این نکته هم ضرورت دارد که محقق به ناچار اصلاحات عملی ( اغلب ناشناس از نظر دانش آموزان ) فراوانی را در نوشته های خود به کار می برد که استفاده کنندگان آن زمینه، با آن ها آشنا هستند. لزومی ندارد که در کلاس درس نگران این مطلب باشیم، زیرا آنچه برای ما مهم است، نوع مساله مورد تحقیق، فرضیه ها، روش کار، طرز ثبت یافته ها و نوع تفسیری است که از آن یافته ها به عمل می آید. حتی در بعضی از مقاله ها ، ارزشیابی نتایج هم مطرح می شود.

شما می توانید مقالاتی را که متناسب با شریط کلاسی و وابسته به نوع محتوای مورد بحث است  انتخاب کنید و پس از این که دانش آموزان آن ها را مطالعه کردند، این پرسش ها را در کلاس مطرح کنید:

1- دانشمند کدام مساله را مطالعه کرده است؟

2- در هنگام تحقیق ، به کدام اطلاعات دسترسی داشته است؟

3- در زمان طراحی تحقیق ، چه فرضیه هایی احتمالا در ذهن او وجود داشته اند؟

4- نتیجه آزمون فرضیه ها چه بوده است؟

5- آیا نتایج درست هستند؟

6-  شما چه آزمایش های ساده ای را می توانید پیشنهاد کنید.

7-  شما در طراحی آزمایش خود چه چیزهایی را به کار برده اید که در دسترس محقق نبوده اند؟

منبع

مجله رشد آموزش زیست شناسی شماره  54