حس شنوایی

اهداف:

آشنایی با ساختار گوش انسان و اجزای آن و هم چنین طرز انتقال پیام های صوتی به مغز و ایجاد پاسخ توسط آن ها

گوش انسان از سه قسمت تشکیل شده است که عبارتند از:

گوش بیرونی:

شامل لاله گوش و مجرای گوش است و عمل آن ها انتقال اصوات از بیرون به داخل گوش میانی است. برای جلوگیری از نفوذ ذرات به داخل گوش یکسری مو های کوچک و یکسری غدد چسبناک در گوش وجود دارد.

گوش میانی:

گوش میانی فضایی است که در آن هوا وجود دارد و درون آن كوچك ترین استخوان های بدن قرار دارد. این استخوانچه ها، چكشی، سندانی و ركابی نام دارند که به خاطر شکل ظاهریشان به این نام خوانده می شوند و از یك طرف به پرده گوش (پرده صماخ) و از طرف دیگر به لایه نازك دیواره گوش داخلی چسبیده اند.

دسته ی استخوانچه چکش به پرده ی صماخ چسبیده است و استخوانچه ی چکشی توسط رباط های ظریفی به استخوانچه سندانی متصل است به طوری که با حرکت استخوانچه چکشی، استخوانچه ی سندانی نیز حرکت می کند. سر دیگر استخوانچه ی سندانی با تنه ی استخوانچه ی رکابی مفصل می شود  و تنه ی استخوانچه رکابی در مقابل لابیرنت غشایی حلزون قرار می گیرد. هم چنین گوش میانی از طریق شیپور استاش به حلق مرتبط است. (برای درک بهتر، این قسمت را با توجه به شکل زیر مطالعه کنید).

شیپور استاش كمك می كند تا فشار هوا در گوش میانی با فشار هوای محیط یکسان باشد احساس فشار یا كیپی در گوش هنگام سرماخوردگی یا هنگام سفر با هواپیما به علت بسته شدن شیپور استاش است.

گوش داخلی:

در گوش داخلی صدا های ورودی، توسط حلزون گوش دریافت می شود. حلزون پر شده است از مایعی كه در این مایع، مژك های سلول های مویی شناور هستند. امواج صوتی باعث حركت این مایع و در نتیجه حركت سلول های مویی می شود. این سلول ها در نهایت به عصب شنوایی متصلند كه اطلاعات شنیداری را به قسمت شنوایی مغز منتقل می كند.

اگر صوت با شدت زیاد به گوش ما بخورد امکان پارگی پرده صماخ وجود دارد اما مکانیسمی در گوش وجود دارد که صوت های وارد شده را اگر از یک حد بالاتر باشند تضعیف می کند. به این ترتیب که وقتی امواج صوتی از طریق استخوانچه ها و از آنجا به داخل سیستم عصبی مرکزی می رسند رفلکسی ایجاد می شود که سبب انتقباض عضله رکابی می شود.

به این ترتیب دسته ی چکشی به سمت داخل کشیده شده و استخوانچه رکابی به سمت خارج می رود. این دو نیرو مخالف هم عمل کرده و باعث سفتی تمام استخوانچه ها می شوند و به این ترتیب هدایت استخوانچه ای اصوات به شدت کم می شود.

عمل اصلی انتقال صوت به مراکز بالاتر مغزی توسط گوش داخلی انجام می شود. به طوری که درون بخش حلزونی، 3 مجرا قرار دارد که از یکدیگر جدا می باشند. بر روی دو مجرای فوق اندامک های به نام کرتی قرار دارد که مجموعه سلولی حساس الکترومکانیکی به نام سلول های مویی می باشند.

این اندامک ها، اندامک های انتهایی گیرنده می باشند که در پاسخ به ارتعاشات صوتی، پیان های صوتی را تولید می کنند. خود این سلول های کرتی از دو نوع سلول تشکیل شده اند که خم شدن مژک ها به یک طرف سبب دپولاریزاسیون سلول های مژکدار و خم شدن آن ها به سمت مقابل سبب هیپرپلاریزاسیون سلول ها می گردد.

درون این مجرا ها نیز مایعاتی وجود دارد که یکی دارای پتاسیم بیشتر و دیگری دارای سدیم بیشتر است. همین اختلاف یون ها سبب ایجاد یک پتانسیل 80+ میلی ولت می گردد به طوری که داخل مجرای مثبت و بیرون آن منفی می گردد. قطر فیبر ها موجود در بخش حلزونی از قاعده حلزون به سمت رأس آن افزایش می یابد.بنابراین اصوات با فرکانس بالا در قاعده و اصوات با فرکانس کم در قسمت رأس شناسایی می شوند.

مرکز یادگیری سایت تبیان

تهیه: فاضل صحرا نشین سامانی