غذای خانگی، همسفری سالم!

ایام عید و تعطیلات نوروزی نزدیک است. در این روزهای زیبا، شاد و با طراوت، بسیاری از خانواده‌هایی که قصد گشت و گذار و سیر و سیاحت دارند، در تلاش اند که تجهیزات و وسایل مورد نیاز برای سفر نوروزی را مهیا کنند. تهیه و آماده‌سازی مواد غذایی مناسب سفر، یکی از مهم ترین نکاتی است که خانواده‌ها باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند و در این راستا اصول و قواعد خاصی را رعایت کنند.

نگهداری نامناسب مواد غذایی در طول سفر می‌تواند سبب بیماری‌های ناشی از مصرف غذاهای آلوده شده و تعطیلات ناگواری را به دنبال داشته باشد. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به مسمومیت‌های غذایی اشاره کرد؛ که علایم مشترک آن اسهال، تهوع، آشفتگی در معده، گرفتگی و انقباض عمومی بوده که به ویژه در کودکان، مادران باردار، مسن‌ترها، بیماران خاص و افرادی که ایمنی بدن آنها ضعیف است، شدت بیشتری خواهد داشت.

در این نوشتار هدف ما بیان قواعدی می‌باشد که رعایت این موارد، سلامت بیشتری را در طی مسافرت، تضمین می‌نماید.

1- از قبل برنامه‌ریزی کنید.

ابتدا یک سردکن تهیه نمایید. برای تامین سرمای سردکن، نیاز به مقدار کافی یخ دارید، می‌توانید از بسته‌های ژل فریزری نیز استفاده کنید؛ بسته‌های ژل فریزری را از شب قبل در فریزر قرار دهید تا ژل آن منجمد شود. این ژل می‌تواد همانند یخ، سرمای مورد نیاز سرد کن را تامین نماید. تامین یخ یا بسته ژل فریزری باید قبل از بسته‌بندی مواد غذایی صورت پذیرد.

چه غذاهایی را برای سفر به همراه خود ببریم؟

برخی از مواد غذایی مانند میوه ها، سبزیجات، نان، کراکرها، بیسکویت‌ها، برخی پنیرها و... برای نگهداری نیاز به سرما ندارند، لیکن مواد غذایی که سریع فاسد می شوند نظیر گوشت، مرغ، ماهی، شیر، تخم‌مرغ، خامه، پنیر فتای ایرانی و ... نیاز به سرما دارند. چنان چه غذاهای پخته شده را بیش از نیاز تهیه می‌نمایید، برنامه‌ریزی کنید تا باقی مانده آن را در سردکن حاوی یخ در طول سفر حفظ کنید.

2- ایمنی بسته‌های مواد غذایی را حفظ کنید.

بسته‌های مواد غذایی را مستقیما از یخچال، به سردکن حاوی یخ‌ منتقل کنید. بسته‌های گوشت، مرغ و ماهی کاملا منجمد شده باعث حفظ سرما در سردکن شده و در طی سفر، ایمنی غذا را بیشتر می‌کند.

سردکن را به طور کامل از یخ پُر کنید تا سرما را به مدت طولانی‌تر حفظ کند. در سردکن‌هایی که دارای یخ کمتری هستند، فضاهای خالی را با یخ بیشتری پُر کنید یا سعی کنید آن را با غذاهای فاسدنشدنی نظیر میوه و سبزی‌ها پُر نمایید.

بسته‌های حاوی گوشت، مرغ و ماهی خام را با دو لایه کیسه نایلونی بپوشانید تا چنانچه در کنار غذاهای آماده خوردن یا مواد غذایی غیر قابل پختن مانند کاهو، گوجه‌فرنگی یا خیار قرار گیرند، خونآبه ی آنها به این گونه غذاها برخورد نکند.

سعی کنید برای سفر از دو سردکن استفاده کنید. یکی برای مواد غذایی سریع فاسدشدنی و دیگری برای غذاهایی که در طی روز استفاده می‌شوند. همچنین بزرگ ترها و کوچک ترها باید از دست زدن مداوم به سردکن حاوی غذاهای سریع فاسدشدنی و باز کردن درب آب خودداری کنند.

3- سرمای سردکن را حفظ کنید.

سردکن را در محل سرد یا محلی که کمتر در معرض گرمای ماشین و یا نور خورشید قرار دارد، جاسازی نمایید. از باز و بسته کردن درب سردکن که سبب از بین رفتن سرما در آن می‌شود، خودداری کنید. زمانی که یخ موجود در سردکن ذوب می‌شود، با جایگزین نمودن یخ تازه، سعی در حفظ سرمای آن نمایید.

4-غذاهای حساس و فاسد شدنی گرم شده را دور بریزید.

جهت جلوگیری از کاهش سرمای سردکن، قبل از قرار دادن مواد غذایی گرم در درون سردکن، گرمای آن را خارج کنید.

بعد از مصرف غذاهای گرم، باقیمانده آن را به سرعت سرد نمایید، زیرا گرمای موجود در غذاهای گرم، باعث رشد و تکثیر سریع باکتری های مسمومیت زا می‌شوند.

در انتهای روز و پس از مصرف غذاها، چنانچه یخ درون سردکن، ذوب شده باشد و باقیمانده غذاها گرم شده باشند، باید باقیمانده غذاهای حاوی گوشت یا مرغ را دور ریخت. البته غذاهای فاسدنشدنی نظیر میوه‌ها، سبزیجات، نان و نوشیدنی‌ها نیاز به سرما ندارند و برای مصرف قابل قبول هستند.

5- دست‌ها و ظروف را تمیز و پاکیزه حفظ کنید.

با شستن دست‌ها و وسایل مرتبط با غذا، خود و خانواده‌تان را از خطر باکتری‌های بیماری‌زا حفظ کنید. یادآوری می‌شود شستن دست‌ها، 50 درصد خطر آلودگی را کاهش می‌دهد.

اگر صابون و آب در دسترس نباشد، بشقاب و وسایل را به درستی بسته‌بندی کنید تا آنها را در مقصد با آب گرم و مایع ‌ظرف شویی شستشو نمایید.

6- ارجحیت غذای خانگی

مواد غذایی را در مبدا و به صورت خانوادگی تهیه نمایید، این عمل باعث ذخیره مالی و زمانی برای خانواده در طی مسافرت می‌شود؛ به عنوان مثال تهیه آب‌میوه خانوادگی اقتصادی‌تراز آبمیوه‌های تک نفره می‌باشد و همچنین به منظور استفاده از بطری آب معدنی خانوادگی برای صرف آب، برای هر نفر از اعضای خانواده به‌طور مجزا یک لیوان تهیه فرمایید.

برای جلوگیری از ذوب شدن یخ مخصوص آب، آن را در سردکن قرار دهید تا هم سرمای سردکن را بیشتر حفظ کند و هم دیرتر ذوب شود. بعد از صرف غذا، سردکن را دوباره با غذاهای غیرفاسد شدنی، پر نمایید (در صورت عدم تامین یخ). چنان چه یخ برای سردکن تامین شود، می‌توان غذاهای فاسد شدنی‌ را نیز در درون سردکن قرار داد.

7- مصرف میان وعده در طی مسافرت

در سفرهای طولانی و برای جلوگیری از خستگی یا بی‌حوصلگی مسافرین، هر 1 یا 2 ساعت، یک میان وعده مناسب را پیشنهاد دهید. برای پیشگیری از اعتراض کودکان به منظور اعلام گرسنگی، هر یک ساعت یک خوراکی سبک به کودکان بدهید. برای میان وعده ها برخی مواد غذایی بهتر و سالم تر از بقیه هستند؛ مانند میوه‌های تازه یا خشک شده، مغزها همانند پسته و بادام، بیسکویت و ... که قابلیت‌ مهار گرسنگی کودکان را داشته و در ضمن مانند چیپس، پفک، شکلات و نوشابه، سلامتی آنها را به خطر نمی‌اندازند.

8- رعایت موارد بهداشتی در رستوران های بین راهی

چنانچه در طی سفر، قصد خوردن غذا در رستوران‌ها، کبابی‌ها، ساندویچی‌ها و... را دارید، سعی نمایید قبل از سفارش دادن غذا، وضعیت بهداشتی محل و پرسنل واحد صرف غذا را ارزیابی نمایید، این عوامل بهترین عامل انتخاب شما می‌توانند باشند. چنانچه به وضعیت بهداشتی این محل‌ها شک داشته باشید، آنجا را ترک نمایید و محل مناسب‌تری را انتخاب کنید. اگر ناچار به انتخاب محل هستید، سعی کنید قبل از مصرف غذا از کیفیت آن از طریق بینایی، بویایی، چشایی و ... مطلع شوید. ضمنا غذاهایی را انتخاب کنید که از ترکیب مواد غذایی کمتری تهیه شده باشند. به عنوان مثال کباب برگ و یا جوجه کباب، در مقابل کباب کوبیده از ترکیبات کمتری تشکیل شده‌اند. لذا اولویت مصرف با کباب برگ یا جوجه کباب به جای کباب کوبیده می‌باشد.

امید است که با رعایت نکات ایمنی ذکر شده سلامتی خود و خانواده‌تان را در این ایام فرخنده تضمین کرده و سفری سالم و خوش در پیش رو داشته باشید.

مهندس مسیح انصاری دزفولی- کارشناس‌ارشد مهندس صنایع غذایی