فصل آلودگی هوا و سلامت انسان

همه ساله با شروع فصل سرما و روشن شدن وسایل گرمازا، آلودگی هوا را در شهرها احساس می کنیم .این موضوع به این معنی نیست که ما در فصول گرم سال آلودگی نداریم، بلکه سرمای هوا باعث می شود که ما آلودگی را بیشتر احساس کنیم.

آلودگی هوا چیست؟

هر گونه تغییر در ترکیب شیمییایی، فیزیکی و حتی بیولوژیکی جو که باعث به خطر افتادن حیات موجودات زنده شود، آلودگی هوا گفته می شود.منابع آلودگی هوا متفاوت است و امکان دارد طبیعی یا مصنوعی باشد که از آن جمله می توان به وجود خودروها در کلان شهرها ، احتراق، فرایندهای صنعتی و گاهی فعالیت آتش فشان ها اشاره کرد.

مواد آلوده کننده هوا

مونواکسیدکربن ، اکسیدهای نیتروزن، هیدروکربن ها ، اکسیدهای سولفور، ذرات معلق و سرب از جمله مواد آلوده کننده هوا به شمارمی روند.

1- مونواکسیدکربن یا co: گازی است بی رنگ و بی بو که وجود مقادیر هر چند اندک آن در محیط برای سلامت انسان نامطلوب است. این گاز باعث بروز اختلال در تنفس سلول ها می شود. علایم مسمومیت با گاز co بستگی به مقدار گاز در محیط دارد.

سردرد و سرگیجه، حالت خواب آلودگی و در نهایت بی هوشی که منجر به مرگ می شود، از علایم وجود گاز co در محیط است.

2- اکسیدهای نیتروزن : وجود این گاز در محیط باعث تحریک چشم ، بینی، گلو و شش ها می شود. تماس طولانی مدت با این گاز باعث افزایش آسیب پذیری بدن انسان در برابرعفونت های بیماری زا نظیر آنفلوانزا می شود. میزان زیاد این گاز در محیط ، باعث اختلال در قوه بویایی، ناراحتی های حفره بینی، اشکالات تنفسی ، ناراحتی های اعصاب، ادم ریوی و سرانجام مرگ می شود.

3- هیدروکربن ها : این گروه مهم ترین منبع آلودگی هوا در محیط هستند. وجود این آلاینده در محیط باعث تحریک چشم ، سرطان و اختلال در مرکز خون سازی بدن می شود.

4- اکسید های سولفور : این اکسید از طریق منابع طبیعی و انسانی وارد محیط می شود. قرار گرفتن در معرض این گاز باعث سوزش گلو، افزایش ضربان قلب و سرعت حرکات تنفسی می شود.

5- ذرات معلق : ذرات معلق به ذرات جامد کوچک و قطرات مایع موجود در هوا اطلاق می شود. از عمده ترین عوارض ذرات معلق بر روی انسان می توان به بیماری های عفونی بخش های بالای دستگاه تنفسی، اختلالات قلبی ، برونشیت ، تنگی نفس ، التهاب ریوی و کاهش مکانیسم های دفاعی بدن اشاره کرد.

علاوه بر موارد فوق، امروزه آلودگی هوا به عنوان یک بحران جهانی مد نظر است و پدیده هایی همچون وارونگی گرمایش جهانی، افت لایه ازن، استراتوسفری و باران های اسیدی حاصل این بحران است.

هنگام بروز پدیده آلودگی هوا چه باید کنیم؟

1- هنگام بروز پدیده آلودگی هوا، فضای داخل خانه هم به اندازه هوای بیرون خانه دچار آلودگی می شود که برای جلوگیری از این کار بهتر است هر روز میزان حرارت وسیله ی گرما زا را در کمترین حد خود قرار دهیم تا هوای خانه عوض شود.

2- استفاده از ماسک در هنگام آلودگی هوا توصیه می شود، اما این ماسک باید از جنس فیبر باشد، نه ماسک پارچه ای و نه ماسک دندان پزشکی، و بعد از هر بار مصرف باید تعویض شود.

3- در آلودگی هوا، کودکان بیشتر از افراد دیگر آسیب می بینند. پس باید امکانات لازم را برای حفظ سلامتی آنها مهیا کنیم.

4- تغذیه مناسب برای کاهش مضرات آلودگی هوا مهم است. به همین منظور مصرف شیر و ماست کم چرب، میوه ها و سبزیجات تازه برای دفع مسمومیت از بدن، به ویژه مسمومیت ناشی از سرب توصیه می شود.

هنگام بروز پدیده آلودگی هوا، از خوردن فست فودها (غذاهای آماده) ومواد غذایی حاوی مواد نگه دارنده مثل چیپس و انواع کنسرو خودداری کنید.

5- ذرات ریز ناشی از آلودگی هوا روی سطح پوست می نشینند. بنابراین هنگام شستشوی دست و صورت از آب خالی استفاده نکنید، زیرا ترکیب این ذرات با آب، ماده اسیدی ضعیفی را ایجاد می کند که به مرور باعث پیری زودرس پوست می شود.

مهندس حمیده آقامیری - تبیان

منابع:

1- منابع اثرات آلودگی محیط زیست/دکتر مهدی تقی زاده

2- آلودگی محیط زیست-هوا-آب خاک-صوت/مینو دبیری

3- اکولوژی /دکتر محمد اردکانی

4- فرهنگ محیط زیست/حسن دولت آبادی