تهیه کمپوست از زباله های تر - جلسه هشتم 

اهداف:

آموزش گام به گام مراحل آماده سازی و تکمیل گزارش یک پروژه علمی

وسایل مورد نیاز:

قلم و کاغذ، کلیه مطالب جمع آوری شده ( تحقیقات، آزمایش‌ها و نتایج و فعالیت‌ها)، کامیپوتر مجهز به Office

به نظر شما مهم‌ترین مرحله بعد از اتمام یک تحقیق علمی چیست؟ مناسب ترین روش برای ارایه فعالیت‌های تحقیقاتی ما در یک پروژه چیست؟ با ارایه پوستر و بروشور در یک نمایشگاه یا با ارایه اسلاید و سخنرانی در یک سمینار علمی، و یا با نوشتن یک گزارش علمی معتبر؟ به نظر شما کدامیک از این سه مورد می تواند همیشه و برای همه قابل دسترس باشد؟

1-8 از کجا شروع کنیم؟
همواره از روز اول تا روز آخر کار، کلیه فعالیت های خود را از مراحل جمع آوری تئوری‌های علمی تا مرحله آزمایش و بررسی داده ها، همگی را روی دفترچه یادداشت مخصوصی وارد کنید. گزارش پروژه شما در حقیقت کپی کردن از اکثر مطالب همین دفترچه یادداشت می باشد که فقط نیاز به کمی سازماندهی دارد. برای تایپ کردن و رسم منحنی‌ها و جدول‌ها حتماً از کامپیوتر استفاده کنید.

گزارش پروژه در واقع یک سند نوشتاری از مرحله شروع تا مرحله ی پایان کار می باشد. صرف نظر از نوع پروژه و یا حجم اطلاعات نوشته شده، سعی شود نوشته‌ها برای خوانندگان جالب و خواندنی باشد. مطالب باید آنقدر شفاف و با جزئیات کافی باشد که هر خواننده ی غیر آشنا با تحقیق شما بتواند به راحتی پاسخ سۆالات زیر را بیابد:

گزارش کار در واقع نماینده‌ی گویایی از فعالیت ها و مجموعه ی معتبری از کلیه کارهایی است که یک محقق روی تحقیق خود انجام داده است. در نتیجه در نوشتن آن باید بسیار دقت شود.

با چه ابزاری شروع کنیم؟
بعد از انجام آزمایشات مختلف روی تحقیق علمی،نتایج آن باید استخراج شود، گام بعدی نوشتن اولین نسخه ی گزارش (چرکنویس) پروژه می باشد. به طور معمول باید از ندازه ی فونت 10 یا 12 استفاده شود. فاصله‌ی بین خطوط نیز حدود 1/5 یا 2 و حاشیه متن حدود 2/5 سانتی‌متر در نظر گرفته می‌شود. اگر از Microsoft Word استفاده می‌شود، خود این نرم افزار همان حدود 2/5 سانت حاشیه بطور اتوماتیک قرار می‌دهد که استاندارد است.

یک گزارش خوب زمانی تکمیل می شود که حداقل چندین مرتبه مرور و بازنویسی شود. در دفعات دوم و سوم علاوه بر تصحیح اشکالات علمی، سعی شود دستور زبان آن نیز اصلاح شود. تا حد ممکن جملات اضافی را حذف کرده و غلط املایی یا انشایی آن تصحیح شود. با صدای بلند چندین مرتبه از روی گزارش خود بخوانید. گوش انسان نسبت به چشم او دقت بیشتری برای پیدا کردن اشتباهات انشایی، املایی، و دستور زبانی دارد. وقتی چندین مرتبه گزارش تصحیح شد، از چند نفر دیگر بخواهید تا گزارش شما را بخوانند و اشکالات آن را گوشزد کنند.

بعد از تکمیل گزارش، تهیه اسلاید از آن به کمک نرم افزار PowerPoint کار بسیار ساده ای خواهد بود. می توانید از مطالب تصحیح شده گزارش خود کپی کرده و اسلاید مناسبی تهیه کنید. آماده کردن اسلاید قبل از تکمیل گزارش، چیزی جز تلف کردن وقت شما نیست.

چگونه شروع کنیم؟
اگر در تحقیق خود روی یک آزمایش معروف و متداولی کار می کنید، کلیه روش‌های ممکن امروزی و قدیمی در اجرای آن را شرح دهید. و نام تمامی وسایل و امکاناتی که برای اجرای آن استفاده می شود را ذکر کنید.

ولی اگر در تحقیق، برای اجرای آزمایش، شما خودتان وسیله ای ابداع و طراحی کرده اید، علاوه بر شرح کامل آن، طرح‌های قدیمی دیگران را نیز نام ببرید و با طرح خودتان مقایسه کنید.

همه ی این اطلاعات برای این است که خواننده گزارش شما کاملاً به حیطه کاری شما آشنا شود. همواره تهیه عکس از مرحله ی شروع تا پایان کار عملی، روش بسیار مناسب و جالبی برای مفید و خواندنی کردن گزارش پروژه می باشد. در دروس قبلی این پروژه، عکس مراحل آماده سازی تهیه کمپوست از روز اول تا روزهای آخر نمایش داده شد. شکل زیر عکسی از مراحل تقریباً نهایی کمپوست بدست آمده می باشد.

مطالب بعضی از پروژه ها فقط در حد جمع آوری اطلاعات و کارهای انجام شده‌ی دیگران می باشد. در این تحقیقات، هیچگونه مرحله عملی و آزمایشی وجود ندارد. عکس، فیلم، کارتون یا نقاشی کمک شایانی برای بهتر جلوه دادن گزارش چنین فعالیت هایی می کند.
 

8-2 قسمت‌های اصلی گزارش پروژه
گزارش یک پروژه‌ی کامل معمولاً شامل صفحات اصلی: عنوان، فهرست مطالب، خلاصه پروژه، مقدمه، آزمایش‌ها و نتایج، بحث و نتیجه گیری، فهرست منابع، ضمایم، و تشکر و قدردانی می باشد، که توضیح هر قسمت به شرح ذیل می باشد:

1. عنوان پروژه (Title page)
اولین مسئله ای که توجه خواننده را به یک گزارش جلب می کند، عنوان گزارش است. این عنوان باید با موضوع پروژه مرتبط باشد ولی نباید همان جملات ذکر شده در قسمت بیان و توجیه هدف (نوشته شده در قسمت "خلاصه پروژه" یا "مقدمه") باشد. خواننده با دیدن عنوان از موضوع کاری پروژه تا حدی مطلع می شود. عنوان پروژه باید با خط درشت در قسمت وسط و تقریباً بالای صفحه نوشته شود. نام تهیه کنندگان، نام مدرسه و تاریخ اجرای پروژه به ترتیب در انتهای صفحه با خط ریز درج می شود. اگر حجم گزارش زیاد باشد و بخواهید آن را صحافی کنید. همین صحفه "عنوان پروژه" روی جلد کتاب حک می شود. شکل زیر نمونه ای از صفحه عنوان پروژه است.

2. فهرست مطالب (Contents)
دومین صفحه گزارش پروژه صفحه لیست مطالب درج شده در گزارش می باشد. در این صفحه قسمت‌های اصلی پروژه لیست شده و صفحات مربوط به آنها در جلوی هر کدام نوشته می شود. تا زمانی که تمام شماره‌های صفحات مشخص نشده است این صفحه تکمیل نخواهد شد. پس این قسمت تقریباً جزء مراحل پایانی گزارش خواهد بود.

3. خلاصه پروژه (Abstract)
این صفحه خلاصه ای مختصر و مفید از پروژه می‌باشد که در یک صفحه نوشته می‌شود. مطالب این یک صفحه شامل موارد عنوان پروژه، هدف، فرضیه و خلاصه ای بسیار کوتاه از مراحل کار و نتایج آن می باشد. هنگام فراخوان مقاله ها در سمینارهای مختلف علمی، معمولاً همین یک صفحه از خلاصه پروژه فرستاده می شود که اگر مقاله مورد قبول واقع شود، کل گزارش باید فرستاده شود. همچنین، از مطالب این صفحه نیز می توان برای تهیه کاتالوگ‌های تبلیغاتی در روز ارائه عمومی پروژه تان استفاده کنید. 
 

 نمونه ای از صفحه عنوان گزارش
 

4. مقدمه (Introduction)

مقدمه شامل بیان هدف و توجیه شما از انجام پروژه می‌باشد. هدف از انجام پروژه باید بصورت یک پرسش و در حد امکان در یک جمله بیان شود. این جمله می تواند در صفحه "خلاصه پروژه " نیز قید شود.
بعد از بیان هدف، به مطالب تئوری و پیش زمینه موضوع پروژه بپردازید. خلاصه مطالعات و مطالب جمع آوری شده درباره کار تحقیق را در این قسمت قید کنید. تمام اتفاق‌ها و یا تجربیاتی که شما را به سمت اجرای این پروژه هدایت کرد را شرح دهید. در این قسمت، ابتدا دانش خود را درباره ی موضوعی که درباره اش کار کرده اید را نوشته و سپس فرضیات یا حدس‌های هوشمندانه‌ی خود را برای حل مسئله ذکر کنید. با این کار اول ذهن خواننده درمورد موضوع تحقیق شما کنجکاو می شود و سپس برای آگاهی بیشتر به دنبال کارهای عملی و تحقیقاتی شما که در صفحات بعدی نوشته می شود خواهد رفت.

دقت کنید که مطالب این صفحه خلاصه مطالعات شماست که عمدتاً برگرفته از مطالب دیگران می باشد. جملاتی که در این صفحه نوشته می شود، باید توسط خود شما جمله بندی شود. اگر مطلبی را از کتاب یا مجله ی دیگری جمع آوری کرده و می خواهید در صفحه ی مقدمه خود اضافه کنید باید جملات آن را بازنویسی کرده و در انتهای جمله شماره ی مرجع آن را قید کنید. برای هر مرجع که استفاده کرده اید یک شماره در نظر بگیرید. در انتهای هر مطلبی که از دیگران برداشت کرده اید، شماره مرجع آن را بنویسید. در انتهای کار هنگام نوشتن "فهرست منابع" ، این شماره ها را لیست کرده و جلوی هر یک مشخصات نویسنده و کتاب آن مرجع را بنویسید. اگر می‌خواهید که جمله دیگران را بدون تغییر وارد گزارش کنید و از زبان خود نویسنده بنویسید، حتماً باید آن را در داخل "گیومه" قرار دهید و سپس شماره مرجع آن را بنویسید. کپی برداری و چسباندن مطالب دیگران بدون ذکر منبع و مرجع آن کاری غیر شرافتمندانه است.

5. آزمایشات و نتایج (Experiments and Results)

تمام آزمایشاتی را که در هنگام اجرای پروژه انجام می دهید باید حتماً در دفترچه یادداشت وارد کنید. بعضی از آزمایشات بطور خودکار از مسیر تکاملی پیشرفت پروژه شما خارج می شوند و بنابراین نیازی به وارد کردن آنها در این قسمت نیست ولی بقیه آزمایشات که شما را به اثبات فرضیات هدایت کردند را حتماً بنویسید. برای این کار، ابتدا نام وسایل و مواد مورد نیاز و مقدار هر کدام باید لیست شود. سپس مراحل اجرای آزمایشات باید بصورت گام به گام و مرحله به مرحله شرح داده شود.

این مراحل باید به حدی گویا باشد که اگر هر فرد دیگری که بخواهد آزمایش شما را تکرار کند، بتواند به راحتی آن را انجام دهد و جوابی مشابه با جواب شما بگیرد. بعد از هر آزمایش، تمام اندازه گیری ها و مشاهداتی که باید انجام گیرد را نام ببرید.
برای گزارش کردن نتایج آزمایشات بهتر است از نمودار، جدول، منحنی، شکل و یا عکس استفاده کنید. اگر تعداد نتایج به دست آمده از آزمایشات بسیار بالاست، شما می توانید تعدادی از مهم ترین آنها را در این قسمت و بقیه را در قسمت "ضمیمه" قرار دهید. بحث و نتیجه گیری از نتایج آزمایشات را به قسمت بعدی یعنی به "بحث و نتیجه گیری" گزارش خود واگذار کنید.

6. بحث و نتیجه گیری (Discussions and Conclusions)

این قسمت را با نوشتن دوباره ی فرضیات شروع کنید، سپس توضیح دهید که آیا نتایج بدست آمده از این پروژه، فرضیات شما را اثبات و یا رد کردند. داده های مسئله را بررسی کنید و شرح دهید که هر کدام نشان دهنده ی چه متغییری می باشند. هرگز از اینکه اعلام کنید فرضیات شما رد شدند واهمه نداشته باشید. یک پژوهشگر خوب حقایق جهان هستی همان گونه که وجود دارد قبول می کند، نه آنگونه که او فکر می کند باید وجود داشته باشد.

7. کارهای آینده (Future works)
اگر در انتها فکر می کنید که نتایج بدست آمده از کار شما، برای موضوعات و تحقیقات گوناگون دیگر مناسب است، حتماً آنها را در این قسمت قید کنید. اگر راه حل بهتری برای اجرای کارهای عملی شما به ذهنتان می رسد آن را نیز در این قسمت پیشنهاد کنید. بطور کلی، تمام کارهایی که می توان در آینده روی این پروژه خاص انجام داد را نام ببرید. شاید پروژه شما بتواند مقدمه ی خوبی برای پروژه های آیندگانی که آن را مطالعه می کنند باشد.

8. فهرست منابع (References)
منابع، کلیه مواردی هستند که شما مطالب خود را از آنها جمع آوری کرده اید. منابع می تواند کتاب، مجله، روزنامه، اینترنت و ... می باشد. حتی اگر برای پیشبرد کارتان، با فردی مصاحبه کرده اید باید نام فرد و شغل او را نیز جزء منابع ذکر کنید. هنگام لیست کردن منابع، ابتدا باید نام نویسنده و سپس نام کتاب یا مجله قید شود و در انتها، سال انتشار، نام انتشارات، و شماره صفحه استفاده شده را اضافه کنید. برای صفحات اینترنتی، نام مقاله و نام نویسنده آن در اینترنت، آدرس صفحه ی اینترنتی (webpage) و در صورت امکان تاریخی که مقاله در اینترنت نوشته شده، را نیز بنویسید.

9. تشکر و قدردانی(Acknowledgements)
بطور یقین برای انجام یک تحقیق جامع، همه ما نیاز به حمایت اطرافیان خود داریم. برای اجرای یک پروژه افراد بسیاری از راهنما و مشاور گرفته تا اعضای خانواده هر یک به سهم خود در مراحل مختلف آن دست یاری می دهند. بسیار مناسب است که در این صفحه از کلیه کسانی که شما را در انجام پروژه یاری داده اند تشکر و سپاسگزاری کنید. نیازی نیست که نام و نام خانوادگی تک تک افراد را قید کنید. شما می توانید بطور اختصار و با چند جمله کوتاه اول نام کسانی که کمک‌های فکری، مادی، یا معنوی کرده اند را قید کرده و تشکر کنید و سپس بطور عمومی از بقیه افراد قددانی کنید.

10. ضمیمه (Appendix)
این قسمت شامل کلیه مطالبی است که اضافه کردن آنها در لابه‌لای صفحات گزارش، باعث افزایش حجم مطالب شده و خیلی ضروری به نظر نمی رسند، مانند منحنی ها یا جدول‌های برگرفته از کتاب‌های مرجع. داده و آمارهای اضافی آزمایشات پروژه را که نیاز چندانی به آنها در قسمت "آزمایشات و نتایج" نیست و بهتر است در قسمت ضمیمه نوشته شوند.

سخن آخر

با توجه به پیشرفت روز به روز تکنولوژی های نرم افزاری، حتماً کار تایپ و ترسیم منحنی ها و جدول‌های گزارش خود را به کمک کامپیوتر انجام دهید. امروزه، دیگر گزارشی که با دست نوشته شده باشد، مورد پسند واقع نمی شود و عملاً منسوخ به حساب می آید. شما به کمک کامپیوتر حتی می توانید از قسمت‌های مختلف تحقیق خود نقاشی یا انیمیشن درست کنید و آن را به گزارش خود اضافه کنید. دنیایی که ما امروزه برای ثبت کارهای علمی تحقیقاتی خود داریم، بسیار فراتر و جالب تر از آن است که محققان در بیست سال پیش در اختیار داشتند.

تکلیف: کلیه مطالب علمی که تاکنون جمع آوری کرده اید و یا فعالیت‌هایی که انجام داده اید را به‌صورت گزارش تهیه نمایید. فراموش نشود که گزارش یک پروژه مهمترین قسمت یک کار علمی و تحقیقاتی است، که باید در نوشتن آن پویا باشید.

محل بازدید/ اردو/ خرید: ______

منابع مطالعه: برای کسب اطلاع بیشتر به منبع زیر مراجه نمایید.

بخش پژوهش های دانش آموزی سایت تبیان

تنظیم: یگانه داودی

تهیه کمپوست از زباله های تر - جلسه اول
تهیه کمپوست از زباله های تر - جلسه دوم
تهیه کمپوست از زباله های تر - جلسه سوم
تهیه کمپوست از زباله های تر - جلسه چهارم
تهیه کمپوست از زباله های تر - جلسه پنجم
تهیه کمپوست از زباله های تر - جلسه ششم
تهیه کمپوست از زباله های تر - جلسه هفتم
تهیه کمپوست از زباله های تر - جلسه هشتم