بازیافت کاغذ - جلسه هشتم

  اهداف:

آموزش گام به گام مراحل نوشتن و تکمیل گزارش یک پروژه علمی

 وسایل مورد نیاز:

قلم و کاغذ -  کلیه مطالب جمع آوری شده ( تحقیقات، آزمایش‌ها و نتایج و فعالیت‌ها) - کامیپوتر مجهز به Office 

8-1 چگونه گزارش پروژه بنویسیم؟

به نظر شما مهم‌ترین مرحله بعد از اتمام یک تحقیق علمی چیست؟

مناسب ترین روش برای ارایه فعالیت‌های تحقیقاتی ما روی یک پروژه چیست؟

با ارایه پوستر و بروشور در یک نمایشگاه یا با ارایه اسلاید و سخنرانی در یک سمینار علمی، و یا با نوشتن یک گزارش علمی معتبر؟

به نظر شما کدام یک از این سه مورد می تواند همیشه و برای همه قابل دسترسی باشد؟

اکنون شما باید در مراحل پایانی فعالیت ها و کار تحقیقاتی خود باشید. نتیجهء زحمات شما وقتی به ظهور می رسد که بتوانید یک گزارش مفید و کامل از پروژه خود ارایه دهید. مراحل نوشتن یک گزارش علمی بسیار شبیه به مراحل نوشتن یک پایان نامه دانشگاهی است.

از کجا شروع کنیم؟

همواره از روز اول تا روز آخر کار، کلیه فعالیت های خود را از مراحل جمع آوری تئوری های علمی تا مرحله آزمایش و بررسی داده ها، همگی را روی دفترچه یادداشت مخصوصی وارد کنید.

گزارش پروژه شما در حقیقت کپی کردن از اکثر مطالب همین دفترچه یادداشت می‌باشد که فقط نیاز به کمی سازماندهی دارد. برای تایپ کردن و رسم منحنی ها و جدول‌ها حتماً از کامپیوتر استفاده کنید. گزارش پروژه در واقع یک سند نوشتاری از مرحله شروع تا مرحله ی پایان کار می باشد. صرف نظر از نوع پروژه و یا حجم اطلاعات نوشته شده، سعی شود نوشته‌ها برای خوانندگان جالب و خواندنی باشد.

مطالب باید آن قدر شفاف و با جزییات کافی باشد که هر خواننده ی غیر آشنا با تحقیق شما بتواند به راحتی پاسخ سوالات زیر را بیابد:

• شما چه کاری روی موضوع تحقیق انجام داده اید؟

• هدف شما از انجام این تحقیق چه بوده است؟

• نتایج شما از این تحقیق چه بوده است؟

• آیا آزمایش هایی که انجام دادید فرضیات شما را ثابت کرده اند؟

• مطالب علمی گردآوری شده‌ی خود را از کجا به دست آورده اید؟

گزارش کار در واقع نماینده‌ی گویایی از فعالیت ها و مجموعه ی معتبری از کلیه کارهایی است که یک محقق روی تحقیق خود انجام داده است. پس در نتیجه در نوشتن آن باید بسیار دقت شود.

 با چه ابزاری شروع کنیم؟

بعد از انجام آزمایشات مختلف بر روی تحقیق علمی، نتایج آن باید استخراج شود، گام بعدی نوشتن اولین نسخه ی گزارش (چرکنویس) پروژه می باشد. به طور معمول باید از ندازه ی فونت 10 یا 12 استفاده شود. فاصله‌ی بین خطوط نیز حدود 1/5 یا 2 و حاشیه متن حدود 2/5 سانتی‌متر در نظر گرفته می‌شود. اگر از Microsoft Word استفاده می‌شود، خود این نرم افزار همان حدود 2/5 سانت حاشیه به طور اتوماتیک قرار می‌دهد که استاندارد است.

یک گزارش خوب زمانی تکمیل می شود که حداقل چندین مرتبه مرور و بازنویسی شود. در دفعات دوم و سوم علاوه بر تصحیح اشکالات علمی، سعی شود دستور زبان آن نیز اصلاح شود. تا حد ممکن جملات اضافی را حذف کرده و غلط املایی یا انشایی آن تصحیح شود. با صدای بلند چندین مرتبه از روی گزارش خود بخوانید. گوش انسان نسبت به چشم او دقت بیشتری برای پیدا کردن اشتباهات انشایی، املایی، و دستور زبانی دارد. وقتی چندین مرتبه گزارش تصحیح شد، از چند نفر دیگر بخواهید تا گزارش شما را بخوانند و اشکالات آن را گوشزد کنند.

بعد از تکمیل گزارش، تهیه اسلاید از آن به کمک نرم افزار PowerPoint کار بسیار ساده ای خواهد بود. می توانید از مطالب تصحیح شده گزارش خود کپی کرده و اسلاید مناسبی تهیه کنید. آماده کردن اسلاید قبل از تکمیل گزارش، چیزی جز تلف کردن وقت شما نیست.

چگونه شروع کنیم؟

اگر در تحقیق خود روی یک آزمایش معروف و متداولی کار می کنید، کلیه روش های ممکن امروزی و قدیمی در اجرای آن را شرح دهید و نام تمامی وسایل و امکاناتی که برای اجرای آن استفاده می شود را ذکر کنید.  ولی اگر در تحقیق، برای اجرای آزمایش، خودتان وسیله ای ابداع و طراحی کرده اید، علاوه بر شرح کامل آن، طرح‌های قدیمی دیگران را نیز نام ببرید و با طرح خودتان مقایسه کنید.

همه ی این اطلاعات برای این است که خواننده گزارش شما کاملا به حیطه کاری شما آشنا شود. همواره تهیه عکس از مرحله ی شروع تا پایان کار عملی، روش بسیار مناسب و جالبی برای مفید و خواندنی کردن گزارش پروژه می باشد.

در درس پنجم این پروژه، عکس‌های مراحل بازیافت کاغذ از کاغذهای باطله به شما نشان داده شد. شکل 1 عکسی از میز وسایل مراحل عملی بازیافت کاغذ در آزمایشگاه می باشد. مطالب بعضی از پروژه‌ها فقط در حد جمع آوری اطلاعات و کارهای انجام شده ی دیگران می باشد. در این گونه تحقیقات، هیچ گونه مرحله عملی و آزمایشی وجود ندارد.

عکس، فیلم، کارتون یا نقاشی کمک شایانی برای برای بهتر جلوه دادن گزارش چنین فعالیت‌هایی می کند.

 کاغذ (صورتی) بازیافت شده از کاغذهای باطله

  8-2 قسمت‌های اصلی گزارش پروژه

گزارش یک پروژه‌ی کامل معمولاً شامل صفحات اصلی: عنوان، فهرست مطالب، خلاصه پروژه، مقدمه، آزمایش‌ها و نتایج، بحث و نتیجه گیری، فهرست منابع، ضمائم، و تشکر و قدردانی می باشد، که توضیح هر قسمت به شرح ذیل می‌باشد:

1. عنوان پروژه (Title page): اولین مسئله ای که توجه خواننده را به یک گزارش جلب می کند، عنوان گزارش است. این عنوان باید با موضوع پروژه مرتبط باشد ولی نباید همان جملات ذکر شده در قسمت بیان و توجیه هدف (نوشته شده در قسمت "خلاصه پروژه" یا "مقدمه") باشد.

خواننده با دیدن عنوان از موضوع کاری پروژه تا حدی مطلع می شود. عنوان پروژه باید با خط درشت در قسمت وسط و تقریباً بالای صفحه نوشته شود. نام تهیه کنندگان، نام مدرسه و تاریخ اجرای پروژه به ترتیب در انتهای صفحه با خط ریز درج می شود. اگر حجم گزارش زیاد باشد و بخواهید آن را صحافی کنید. همین صحفه "عنوان پروژه" روی جلد کتاب حک می شود.

2. فهرست مطالب (Contents): دومین صفحه گزارش پروژه صفحه لیست مطالب درج شده در گزارش می باشد. در این صفحه قسمت‌های اصلی پروژه لیست شده و صفحات مربوط به آن ها در جلوی هر کدام نوشته می شود. تا زمانی که تمام شماره‌های صفحات مشخص نشده است این صفحه تکمیل نخواهد شد. پس این قسمت تقریباً جزء مراحل پایانی گزارش خواهد بود.

3. خلاصه پروژه (Abstract): این صفحه خلاصه ای مختصر و مفید از پروژه می‌باشد که در یک صفحه نوشته می‌شود. مطالب این یک صفحه شامل موارد عنوان پروژه، هدف، فرضیه و خلاصه ای بسیار کوتاه از مراحل کار و نتایج آن می باشد. هنگام فراخوان مقاله ها در سمینارهای مختلف علمی، معمولاً همین یک صفحه از خلاصه پروژه فرستاده می شود که اگر مقاله مورد قبول واقع شود، کل گزارش باید فرستاده شود. هم چنین، از مطالب این صفحه نیز می توان برای تهیه کاتالوگ‌های تبلیغاتی در روز ارایه عمومی پروژه تان استفاده کنید.

  4. مقدمه (Introduction): مقدمه شامل بیان هدف و توجیه شما از انجام پروژه می‌باشد. هدف از انجام پروژه باید به‌صورت یک پرسش و در حد امکان در یک جمله بیان شود. این جمله می تواند در صفحه "خلاصه پروژه " نیز قید شود. بعد از بیان هدف، به مطالب تئوری و پیش زمینه موضوع پروژه بپردازید. خلاصه مطالعات و مطالب جمع آوری شده درباره کار تحقیق را در این قسمت قید کنید.

تمام اتفاق‌ها و یا تجربیاتی که شما را به سمت اجرای این پروژه هدایت کرد را شرح دهید. در این قسمت، ابتدا دانش خود را درباره ی موضوعی که درباره اش کار کرده اید را نوشته و سپس فرضیات یا حدس‌های هوشمندانه‌ی خود را برای حل مسئله ذکر کنید. با این کار اول ذهن خواننده درمورد موضوع تحقیق شما کنجکاو می‌شود و سپس برای آگاهی بیشتر به دنبال کارهای عملی و تحقیقاتی شما که در صفحات بعدی نوشته می شود خواهد رفت.

دقت کنید که مطالب این صفحه خلاصه مطالعات شماست که عمدتاً برگرفته از مطالب دیگران می باشد. جملاتی که در این صفحه نوشته می‌شود، باید توسط خود شما جمله بندی شود. اگر مطلبی را از کتاب یا مجله ی دیگری جمع آوری کرده و می خواهید در صفحه ی مقدمه خود اضافه کنید باید جملات آن را بازنویسی کرده و در انتهای جمله شماره‌ی مرجع آن را قید کنید. برای هر مرجع که استفاده کرده اید یک شماره در نظر بگیرید. در انتهای هر مطلبی که از دیگران برداشت کرده اید، شماره مرجع آن را بنویسید.

در انتهای کار هنگام نوشتن "فهرست منابع" ، این شماره ها را لیست کرده و جلوی هر یک مشخصات نویسنده و کتاب آن مرجع را بنویسید. اگر می‌خواهید که جمله دیگران را بدون تغییر وارد گزارش کنید و از زبان خود نویسنده بنویسید، حتماً باید آن را در داخل "گیومه" قرار دهید و سپس شماره مرجع آن را بنویسید. کپی برداری و چسباندن مطالب دیگران بدون ذکر منبع و مرجع آن کاری غیر شرافتمندانه است.

5. آزمایشات و نتایج (Experiments and Results): تمام آزمایشاتی را که در هنگام اجرای پروژه انجام می دهید باید حتماً در دفترچه یادداشت وارد کنید. بعضی از آزمایشات به طور خودکار از مسیر تکاملی پیشرفت پروژه شما خارج می‌شوند و بنابراین نیازی به وارد کردن آن ها در این قسمت نیست ولی بقیه آزمایشات که شما را به اثبات فرضیات هدایت کردند را حتماً بنویسید. برای این کار، ابتدا نام وسایل و مواد مورد نیاز و مقدار هر کدام باید لیست شود. سپس مراحل اجرای آزمایشات باید به صورت گام به گام و مرحله به مرحله شرح داده شود.

این مراحل باید به حدی گویا باشد که اگر هر فرد دیگری که بخواهد آزمایش شما را تکرار کند، بتواند به راحتی آن را انجام دهد و جوابی مشابه با جواب شما بگیرد. بعد از هر آزمایش، تمام اندازه گیری ها و مشاهداتی که باید انجام گیرد را نام ببرید. برای گزارش کردن نتایج آزمایشات بهتر است از نمودار، جدول، منحنی، شکل و یا عکس استفاده کنید. اگر تعداد نتایج به دست آمده از آزمایشات بسیار بالاست، شما می توانید تعدادی از مهم ترین آن ها را در این قسمت و بقیه را در قسمت "ضمیمه" قرار دهید.  بحث و نتیجه گیری از نتایج آزمایشات را به قسمت بعدی یعنی به "بحث و نتیجه گیری" گزارش خود واگذار کنید.

6. بحث و نتیجه گیری (Discussions and Conclusions): این قسمت را با نوشتن دوباره ی فرضیات شروع کنید، سپس توضیح دهید که آیا نتایج به دست آمده از این پروژه، فرضیات شما را اثبات و یا رد کردند. داده های مسئله را بررسی کنید و شرح دهید که هر کدام نشان دهنده ی چه متغیری می باشند. هرگز از اینکه اعلام کنید فرضیات شما رد شدند واهمه نداشته باشید. یک پژوهشگر خوب حقایق جهان هستی همان گونه که وجود دارد قبول می کند، نه آن گونه که او فکر می کند باید وجود داشته باشد.

7. کارهای آینده (Future works): اگر در انتها فکر می کنید که نتایج بدست آمده از کار شما، برای موضوعات و تحقیقات گوناگون سایر افراد مناسب است، حتماً آن ها را در این قسمت قید کنید. اگر راه حل بهتری برای اجرای کارهای عملی شما به ذهنتان می رسد آن را نیز در این قسمت پیشنهاد کنید. به طور کلی، تمام کارهایی که می توان در آینده روی این پروژه خاص انجام داد را نام ببرید. شاید پروژه شما بتواند مقدمه ی خوبی برای پروژه های آیندگانی که آن را مطالعه می کنند باشد.

  8. فهرست منابع (References): منابع، کلیه مواردی هستند که شما مطالب خود را از آن ها جمع آوری کرده اید. منابع می تواند کتاب، مجله، روزنامه، اینترنت و ... می باشد. حتی اگر برای پیشبرد کارتان، با فردی مصاحبه کرده اید باید نام فرد و شغل او را نیز جزء منابع ذکر کنید. هنگام لیست کردن منابع، ابتدا باید نام نویسنده و سپس نام کتاب یا مجله قید شود و در انتها، سال انتشار، نام انتشارات، و شماره صفحه استفاده شده را اضافه کنید. برای صفحات اینترنتی، نام مقاله و نام نویسنده آن در اینترنت، آدرس صفحه ی اینترنتی (webpage) و در صورت امکان تاریخی که مقاله در اینترنت نوشته شده، را نیز بنویسید.

 9. تشکر و قدردانی(Acknowledgements): به طور یقین برای انجام یک تحقیق جامع، همه ما نیاز به حمایت اطرافیان خود داریم. برای اجرای یک پروژه افراد بسیاری از راهنما و مشاور گرفته تا اعضای خانواده هر یک به سهم خود در مراحل مختلف آن دست یاری می دهند. بسیار مناسب است که در این صفحه از کلیه کسانی که شما را در انجام پروژه یاری داده اند تشکر و سپاسگزاری کنید. نیازی نیست که نام و نام خانوادگی تک تک افراد را قید کنید. شما می توانید به طور اختصار و با چند جمله کوتاه اول نام کسانی که کمک‌های فکری، مادی، یا معنوی کرده اند را قید کرده و تشکر کنید و سپس بطور عمومی از بقیه افراد قددانی کنید.

10. ضمیمه (Appendix): این قسمت شامل کلیه مطالبی است که اضافه کردن آن ها در لابه‌لای صفحات گزارش، باعث افزایش حجم مطالب شده و خیلی ضروری به نظر نمی رسند، مثل منحنی ها یا جدول‌های برگرفته از کتاب‌های مرجع. داده و آمارهای اضافی آزمایشات پروژه را که نیاز چندانی به آن ها در قسمت "آزمایشات و نتایج" نیست نیز بهتر است که در قسمت ضمیمه نوشته شوند.

سخن آخر:  با توجه به پیشرفت روز به روز تکنولوژی‌های نرم افزاری، حتماً کار تایپ و ترسیم منحنی ها و جدول‌های گزارش خود را به کمک کامپیوتر انجام دهید. امروزه، دیگر گزارشی که با دست نوشته شده باشد، مورد پسند واقع نمی شود و عملاً منسوخ به حساب می آید. شما به کمک کامپیوتر حتی می توانید از قسمت‌های مختلف تحقیق خود نقاشی یا انیمیشن درست کنید و آن را به گزارش خود متصل کنید. دنیایی که ما امروزه برای ثبت کارهای علمی تحقیقاتی خود داریم، بسیار فراتر و جالب تر از آن است که محققان در بیست سال پیش در اختیار داشتند. اگر ما امروز تلاش نکنیم، فردا برای جبران خیلی دیر خواهد بود.

 تقکیک زباله از مبدا 

تکلیف: کلیه مطالب علمی که تاکنون جمع آوری کرده اید و یا فعالیت‌هایی که انجام داده اید را به‌صورت گزارش تهیه نمایید. فراموش نشود که گزارش یک پروژه مهم‌ترین قسمت یک کار علمی و تحقیقاتی است، که باید در نوشتن آن پویا باشید.

منابع مطالعه: برای اطلاع بیشتر به منبع زیر مراجه نمایید.

Science Fair Projects – Planning, Presenting, Succeeding”, By: Robert Gardner, year 1999

مطالب مرتبط:

بازیافت کاغذ - جلسه اول

بازیافت کاغذ - جلسه دوم

بازیافت کاغذ - جلسه سوم

بازیافت کاغذ - جلسه چهارم

بازیافت کاغذ - جلسه پنجم

بازیافت کاغذ - جلسه ششم

بازیافت کاغذ جلسه هفتم

بخش پروژه های دانش آموزی

تهیه: بهاره امینی - تنظیم: فاطمه گودرزی