مشکلات سرطانی ها در حین درمان

در اثر شیمی درمانی و پرتودرمانی یک سری مشکلات تغذیه ای برای بیماران مبتلا به سرطان به وجود می آید که در قسمت زیر آنها را برای شما بیان می کنیم.

کم خونی

بی‌اشتهایی

خشکی دهان، بلع مشکل، زخم دهان

تمایل به مصرف غذاهای سرد یا مایع

کم‌خونی

حدود 40 تا 60 درصد بیماران سرطانی، کم خونی دارند. این امر به دلیل عوارض پرتودرمانی است.

در صورت لزوم پزشک مکمل آهن یا تزریق خون را توصیه می‌کند، ولی بیمار نباید خودسرانه مکمل آهن مصرف کند.

بیماران باید رژیم غذایی متعادلی با مصرف کافی گروه گوشت و پروتئین‌های با کیفیت بالا داشته باشند. مصرف منابع غذایی آهن که منبع خوب پروتئین نیز است، باید افزایش یابد.

عواملی که مانع جذب آهن می شوند، مانند چای باید تا یک ساعت پیش و پس از غذا مصرف نشود. مصرف منابع ویتامین C مانند آب پرتقال، گوجه فرنگی و. ..همراه با غذا، جذب آهن را افزایش می‌دهد.

بی‌اشتهایی در این بیماران شایع است. در حالی که بیماران به مقادیر کافی انرژی و پروتئین برای حفظ ذخایر بدنی نیاز دارند، اغلب به دلیل داروهای شیمی‌درمانی، رادیوتراپی، یبوست‌های طولانی، درد و عوامل ضدتوموری که بدن به صورت طبیعی برای مبارزه با سلول‌های سرطانی ایجاد می‌کند، دچار بی‌اشتهایی می‌شوند.

اطرافیان بیمار باید با صبر و حوصله سعی کنند به بیمار غذا بخورانند، به این صورت که تعداد وعده‌های غذایی را افزایش (6 وعده به جای3 وعده) و حجم آن را کاهش دهند.

مقداری آرد، پودر جوانه گندم ، بلغور گندم به غذاهای مایع مانند سوپ و آش اضافه کنند.

اگرچه به هیچ عنوان مصرف زیاد چربی‌ها توصیه نمی‌شود، ولی در بیماران بی‌اشتها باید مصرف روغن‌های سالم (روغن‌های مایع گیاهی) کمی ‌افزایش یابد تا انرژی دریافتی از غذا تا حد ممکن افزایش یابد.

غذاهای مورد پسند بیمار برای وی تهیه شود و از چاشنی‌های گوناگون مانند آبلیمو و آب‌غوره برای تحریک اشتها و ترشح بزاق بیمار استفاده شود.

اگر بیمار زود احساس سیری می‌کند، تا یک ساعت پیش از غذا و در بین غذا آب و مایعات مصرف نکند و سبزیجات خام مثل سالاد را پس از خوردن غذای اصلی مصرف کند و همراه با غذا نخورد. همچنین غذاهای سرخ شده را کمتر مصرف کند.

تغییرات حس چشایی

مواردی که بیماران تحت پرتودرمانی سر و گردن قرار می گیرند، ممکن است از تغییر حس چشایی شکایت کنند، مثلا روی طعم گوشت حساس می‌شوند و از طعم آن ناراضی‌اند. در چنین شرایطی از دیگر جانشین‌های گروه گوشت مثل مرغ، بوقلمون، انواع ماهی (که منابع خوب امگا 3 هستند)، تخم مرغ ، حبوبات ، آجیل، کره پسته و کره بادام زمینی استفاده کنید.

اگر حس چشایی بیمار ضعیف شده است، به ناچار از مقادیر بیشتری طعم دهنده در تهیه غذا‌ها استفاده کنید، ولی در مصرف شکر و نمک زیاده روی نکنید.

یبوست

بیماران مبتلا به یبوست باید مصرف فیبر و مایعات (روزی هشت لیوان) را افزایش دهند. در صورت لزوم، پزشک داروهای مسهل را توصیه می‌کند.

مصرف مقادیر کافی میوه و سبزی (روزی حداقل 5 واحد) و فعالیت بدنی متناسب با شرایط بیمار ضروری است. ضمن اینکه فعالیت بدنی به بهبود وضعیت روحی، نداشتن احساس وابستگی و استقلال فرد کمک می‌کند.

اسهال

بسیاری از بیماران از اسهال‌های طولانی مدت شاکی هستند. این اسهال‌ها ممکن است به دلیل سوء جذب غذاها یا عارضه جانبی ایجاد شده باشد، مثلا فردی که قبلا مشکلی در مصرف شیر مشکل نداشته، طی دوره درمان به دلیل کاهش تولید آنزیم هضم کننده قند شیر(لاکتاز)، دچار عدم تحمل شیرمی‌شود.

در دوره‌های اسهال، ضمن اطلاع به پزشک معالج باید مصرف مایعات، چای، انواع میوه‌ها و آب‌میوه‌ها و دفعات تغذیه را افزایش داد. به هیچ عنوان از نوشیدنی‌های قندی غلیظ مانند نوشابه نباید استفاده کرد ، زیرا موجب بدتر شدن اسهال می‌شوند. باید از مصرف آنچه که سبب نفخ در بیمار می‌شود، خودداری کرد.

تهوع و استفراغ

تهوع و استفراغ که پس از شیمی‌درمانی بروز می‌کند تا حد زیادی به کمک داروها قابل کنترل است. در مواقعی که فرد احساس تهوع دارد، نفس عمیق کشیدن، قرار دادن تکه‌های یخ در دهان، صرف وعده‌های غذایی کوچک که بدون ادویه هستند و بو و طعم شدید ندارند و زود هضم هستند، توصیه می‌شود. بنابراین در این حالت باید از مصرف غذاهای پرچرب و سرخ شده پرهیز کرد.

ماست، مرغ آب‌پز و میوه‌های کمپوت شده و نوشابه‌های گازدار مناسب‌اند. در بیماری که استفراغ می‌کند ، تغذیه نباید قطع شود و در هنگام خواب، سر باید بالا قرار گیرد. غذا در دفعات زیاد و حجم کوچک مصرف شود.غذا نباید دارای بو و مزه ی تند باشد.

خشکی دهان، بلع مشکل، زخم دهان

بیماری که تحت رادیوتراپی سر و گردن قرار دارد، ممکن است دچار خشکی دهان شود که این امر منجر به افزایش پوسیدگی‌ دندان و عدم تمایل برای خوردن غذا می‌شود. مکیدن به افزایش ترشح بزاق کمک می‌کند. مکیدن آب نبات‌های ترش، لیمو، تکه‌های یخ و جویدن آدامس‌های بدون قند به افزایش بزاق می‌انجامد.

در مواردی که فرد دچار سختی بلع غذاست، باید بر حسب تحمل بیمار غذاهای مایع، ولی پر انرژی (از طریق افزودن آرد، پودر شیر خشک، روغن مایع یا کره و...) یا با قوام نرم (که از طریق مخلوط کردن غذاها در مخلوط کن به دست می‌آید)، به وی داده شود.

در صورت بروز زخم در دهان ضمن اطلاع به پزشک از غذاهای با قوام نرم استفاده شود. مصرف غلات سبوس دار و ادویه جات تا زمان بهبودی ممنوع می‌شود. آب مرکبات و آب میوه‌های اسیدی نیز نباید مصرف شود.

تمایل به مصرف غذاهای سرد یا مایع

برخی بیماران نسبت به غذاهای گرم ابراز بی‌تمایلی می‌کنند. برای این افراد سعی کنید بیشتر غذاها را به صورت سرد سرو کنید. غذاهای سرد مانند الویه، کوکوها و... آب‌میوه‌ها، بستنی، ژله و آجیل مناسب‌اند.

محل صرف غذا تهویه مناسب داشته باشد و بوی غذا در خانه نپیچد.

کسانی که دارای ضایعه در ناحیه سر و گردن، دهان، حنجره و مری هستند، اغلب باید غذاهای مایع یا نرم که نیاز زیادی به جویدن ندارند، مصرف کنند.

این افراد نباید از غذاهای پر ادویه استفاده کنند و ممکن است آب میوه‌های اسیدی آنها را اذیت کند، در نتیجه باید از آب میوه‌هایی که اسیدیته کمتری دارند مانند آب هلو، آناناس و ... استفاده کنند یا آب‌میوه‌های اسیدی را با آب رقیق کنند.

الناز سیفی

هفته نامه سلامت