مدل مو؛ سیخ ‌تو‌ پریز!

نگاهی به دلا‌یل مدگرایی در نوجوانان

نوجوان در گذشته به لباس، اهمیت چندانی نمی‌داد، كافی بود پوشاكی مناسب بر تن داشته باشد؛ ولی امروز نوع لباس، رنگ، طرز دوخت و حتی دكمه‌های آن مورد توجه وی قرار دارد. امروزه، كوتاه و بلند كردن موها، مدل دادن و دیگر آراستن‌ها، جزو ضروریات و تقریبا بخش اعظم زندگی دختران و پسران شده است یا پسرها كه قبلا با ماشین نمره چهار، سر خود را اصلاح می‌كردند، ولی حالا دیگر هزینه كوتاه كردن یا آرایش موی سر یك نوجوان پسر، سر به فلك می‌زند! بنابراین مشاهده می‌كنیم همه چیز، دستخوش تغییر و تحول شده است.

جام جم: اگر نوجوان به سر و وضعش بیش از حد توجه نشان می‌دهد و به پوشیدن لباس‌های عجیب و غریب علاقه زیادی دارد، باید گفت دلایل گوناگونی می‌تواند عامل چنین رفتاری باشد. گاهی این‌گونه رفتارها از حالت «خودشیفتگی» نوجوان نشات می‌گیرد كه در این سن بشدت ظاهر می‌شود.

وابستگی به گروه همسالان نیز از جمله عواملی است كه باعث پیروی نوجوان از مد و توجه او به ظاهرش می‌شود،‌ زیرا وسیله‌ای است برای هماهنگی با همسالان و مورد قبول آنان قرار گرفتن. متأسفانه پیروی از مد و پوشیدن لباس‌های ناهمگون، می تواند نوعی واكنش ستیزه‌جویانه نوجوانان نسبت به مسائل و موضوعاتی باشد كه در جامعه می‌گذرد و آنها با این مسائل مخالفند و به این ترتیب، ناخشنودی خود را ابراز می‌دارند.

پیروی از مد گاهی هم وسیله‌ای برای اعلام جنگ به بزرگ‌ترها و احتمالا دهن‌كجی به اجتماع است، نوجوان می‌خواهد ناسازگاری خود را با محیط به نوعی ابراز كند، چون راهی نمی‌یابد، ناچار به پیروی از مد كه یكی از این وسیله‌هاست، متوسل می‌شود. برخی  نوجوانان نیز به دلیل مورد توجه قرار گرفتن به طرف مد می‌روند.

اهمیت دادن به مدل لباس و پوشاك ویژگی مهم دوره نوجوانی است. یكی از دلایل این اهمیت، آن است كه از این طریق نوجوانان تجربه می‌كنند چه كسی هستند و می‌خواهند كه دیده شوند. البته پوشاك و مدل لباس برای هر فردی نوعی علامت هویتی تلقی می‌شود.

با وجود این، از آنجا كه نوجوانان در دوره رشد و تحول هستند، در درجه اول طرز لباس پوشیدن آنها نشان‌دهنده تصور آنان از خودشان است لذا نوع پوشاك و لباس اهمیت بیشتری برای آنها پیدا می‌كند. علاوه بر این، نوجوانان می‌آموزند طرز لباس پوشیدن نقش مهمی در روابط اجتماعی و این‌كه از سوی دیگران چگونه مورد ارزیابی قرار می‌گیرند، ایفا می‌كند.

از این رو، طرز و مدل لباس هم برای همسالان و هم بزرگسالان نشانه مهمی می‌شود. شواهد نشان می‌دهد لباس‌های مُد در دبیرستان، نشان از پایگاه و شأن بالای اجتماعی می‌دهد و برعكس لباس‌هایی كه كمتر مُد هستند، دارای پایگاه و شأن پایین اجتماعی است.

چه لباسی بپوشم؟

این هم یكی از سوالاتی است كه نوجوانان دائما از والدینشان می‌كنند. چندین دست لباس دارند، ولی موقع انتخاب لباس متحیرند كه چه لباسی بپوشند. نوجوان از هیچ لباسی برای مدتی طولانی راضی نیست و فكر می‌كند اگر هر روز لباس جدیدی برایش بخرند، وضعش از آنچه هست، بهتر می‌شود.

مرتبا با سر و وضعش ور می‌رود، این لباس را نپوشیده، آن یكی را امتحان می‌كند. هنوز از پیراهنی استفاده نكرده، به بهانه قشنگ نبودن، آن را به كناری می‌اندازد، یا به دوست تازه‌اش می‌بخشد. نوجوانی كه هنوز اندامش كاملاً شكل نگرفته، پاهایش باریك است، گردنش لاغر است و یكدفعه قد كشیده، از هر لباسی بیزار است؛ برای این كه هیچ لباسی به این اندام تازه شكوفا شده نمی‌آید پس او حق دارد كلافه باشد.

او همه تقصیرها را به گردن طرح و مدل لباس می‌اندازد، در حالی كه مشكل از جای دیگری آب می‌خورد.البته این واكنش‌ها غالبا به دو گروه از نوجوانان تعلق دارد؛ گروه اول، آنهایی هستند كه می‌خواهند مورد توجه قرار گیرند و هركجا ظاهر می‌شوند، صحبت از آنان باشد.

اینها در واقع اعتماد به نفس كمتری دارند و اضطراب، از ویژگی‌های بارز آنهاست. درست به همین دلیل در اكثر انتخاب‌های خود، و من‌جمله لباس، مردد و سردرگم‌اند. گروه دوم هم كه تفاوت‌های رفتاری زیادی با گروه اول ندارند، گرفتار رفاه فراوان هستند و آنچه را كه اراده می‌كنند، والدین بلافاصله برایشان فراهم می‌كنند. تنها واكنش اصولی والدین، این است كه با برقراری رابطه‌ای عاطفی و مهرانگیز، آنها را به تعادل برسانند.

عده‌ای دیگر اصلا به سر و وضع خود اهمیت نمی‌دهند، هر چه دم دستشان می‌آید می‌پوشند و دنبال مد و این جور چیزها نیستند و به هر چه برسند قانع‌اند، آنها از بس كه از ریخت و قیافه خویش بیزارند، هیچ فكر نمی‌كنند با پوشیدن لباس یا تغییر آن بهتر شوند، بنابراین همه چیز را رها می‌كنند.

آنچه مسلم است، بیشتر این واكنش‌ها طبیعی و اقتضای سن آنهاست. والدین وقتی به طبیعی بودن این‌گونه عكس‌العمل‌ها واقف شوند، صبوری لازم را برای تغییرات خواهند داشت و در مقابل چنین رفتارهایی، برخوردهای از پیش تعیین‌شده خواهند داشت.

خطر تهاجم غرب

غربی‌ها برای نفوذ در میان ما شگردهای خاصی دارند كه انتقال مد هم یكی از این حیله‌هاست. متأسفانه نوجوانان به علت نداشتن اعتماد به نفس كافی، خود را باور ندارند و ناخودآگاه فكر می‌كنند اگر از مد پیروی كنند، شایستگی بیشتری خواهند داشت.

خطر الگوها در خانه

شما می‌دانید كه فرزند، الگوی اولیه را از والدین می‌گیرد. وقتی فلان خانم یا آقا تحت تأثیر مد، هر هفته لباس‌های  خود را به رنگی در می‌آورد و ده‌ها تقلید كوركورانه از فرهنگ غرب می‌كند، نمی‌تواند فرزندان خود را نسبت به پیروی از مد باز دارد.

خطر از خودبیگانگی فرهنگی

خطرناك‌ترین نوع از خودبیگانگی، از خود بیگانگی فرهنگی است، زیرا اصولا ظهور فرهنگ كشوری بیگانه در جامعه و رواج و توسعه آن، باعث از خودبیگانگی فرهنگی می‌شود. هنگامی كه فرد، تمام خصایص و سنت‌های مفید فرهنگی كشورش را بدون توجه و شناخت ندیده بگیرد و سمبل‌ها و آداب و رسوم كشورهای بیگانه را به علت مترقی بودن بپذیرد و آن را توجیه كند، به از خود بیگانگی فرهنگی مبتلا شده است.