دنیای هواپیماها
آشنایی با هواپیماها (1)
تا چند هزار سال قبل مردم در این فکر بودند که پرواز کنند. داستاها و افسانه های زیادی دربار ه ی انسانهای استثنایی که قادر به پرواز بودند وجود دارند، اما واقعا هیچ کس پرواز نکرد. با پرواز اولین بالون در سال 1783 میلادی نسخیر هوا توسط اتسان اغاز شد . بعدها کشتیهای هوایی. بالونهای هدایت شونده با استفاده از موتور ملخ به اسمان فرستاده شد .مخترعان هواپیماهای بدون موتور (گلایدر) ساختند تا ثابت کنند که پرواز با استفاده ار هواپیماهای بالدار ستگینتر از هوا نیز امکان پذیر است .
توسعه موتورهای بنزینی در دهه 1880 امکان استفاده از هواپیماهای پر قدرت را فراهم اورد. سرانجام در تاریخ هفدهم دسامبر سال 1903 میلادی ، برادران رایت اولین پرواز موفق امیز خود رابا هواپیمای فلایر انجام دادند انجام دادند.
پس از این پرواز تاریخی، هوانوردی پیشرفت بسیاری کرد . امروزه ما در جهاانی زندگی می کنیم که مردم مسافرتهای هوایی بسیاری می کنند اکنون هواپیماهای جت ما فوق صوت ، مانند کنکورد ، می توانند اسمان اقیانوس اطلس را در مدت سه ساعت بپیماید و شاتلهای فضایی به فضا می روند و پس از بازگشت بروی باند فرود می ایند.
"هواپیمایی ایران" در اردیبهشت ماه سال 1323 تاسیس گردید و اولین خدمات مسافرت هوایی خود را در مسیر تهران به مشهد مقدس و پس از جنگ جهانی دوم اغاز نمود. درطول 17 سال (از سال1324 تا 1341) و به تدریج با دارا بودن تنها چند پرواز بین المللی به مهمترین خط هوایی داخلی تبدیل شد. در سال 1333 خط هوایی خصوصی دیگری تحت عنوان " پرشین ایر ویز" تا سیس گردید. در ابتدا، خط هوایی " پرشین ا یرویز" فقط وظیفه ی حمل باربه اروپا را به عهده داشت.
طبقه بندی کلی وسایل پرنده (Aircraft subgroup)
تعریف هواپیما : زیر مجموعه ای از ایرکرفت - وسیله پرنده بال ثابت سنگینتر از هوا - (Air plane or Aeroplane)
تقسیم بندی هواپیماها
برای تقسیم بندی هواپیماها ، جنبه‌های مختلفی را می‌توان در نظر گرفت.
از نظر سرعت ، آنها را می‌توان به چهار نوع زیر تقسیم بندی کرد:
1- مادون صوت ( Subsonic (0 < M < 0.7
2- گذر صوتی (Transonic (0.7 < M < 1.2
3- ما فوق صوت (Supersonic (1 < M < 5
4- ماورای صوت ( Hypersonic (5 < M
تفاوت این هواپیماها در اختلاف سرعتشان با سرعت صوت است. M عدد ماخ هواپیماست که می‌تواند با آن سرعت پرواز کند. عدد ماخ یک هواپیما عبارت است از نسبت سرعت هواپیما به سرعت صوت در ارتفاعی که هواپیما در آن ارتفاع پرواز می‌کند. بسته به نوع هواپیما از نظر سرعت ، قوانین حاکم بر آن متفاوت خواهد بود.
از نظر دارا بودن سرنشین :
1- با سرنشین (Manned Aircraft)
2- بدون سرنشین (Unmanned Aircraft)
از نظر قدرت مانور:
1- غیر مانوری (Non Aerobatic)2- نیمه مانوری (Semi Aerobatic)
3- مانوری (Aerobatic Aircraft)
4- بسیار مانوری (High Maneuverability)
از نظر نوع برخاست و فرود:
- برخاست و فرود عمودی یا هواپیماهای عمود پرواز (VTOL - Vertical Take-off Landing)
- برخاست و فرود کوتاه - در باند کمتر از 150متر (STOL - Short Take-off Landing)
- برخاست و فرود متعارف - در باند بیش از 150 متر (CTOL - Conventional Take-off Landing)
- برخاست کوتاه، فرود عمودی (STVOL - Sort Take-off Vertical Landing)
- هواپیمای آب نشین
- هواپیمای دو زیست
- هواپیمای ناو نشین
از نظر برد عملیاتی:
1- برد بلند (High range)
2- برد متوسط (Mid range)
3- برد کوتاه (Short range)
انواع هواپیماها از نظر نوع موتور :
1- هواپیمای ملخی: هواپیمایی که از موتور های ملخی (پیستونی-توربوپراپ-فن-پراپ) استفاده می کند.
2- هواپیمای جت: هواپیمایی که از انواع موتور جت بدون ملخ (توربوجت-توربوفن-رم جت-پالس جت) استفاده می نماید.
از دیدگاه کلی هواپیماها به سه دسته اصلی تقسیم بندی می‌شوند:
1- نظامی (Military Aircraft) مانند بسیاری از هواپیماهایی که ما می شناسیم مانند انواع فانتوم و...
2- حمل و نقل تجاری (Transport Aircraft) مانند هواپیماهای مخصوص حمل بار
3- عمومی هوانوردی (General Aviation) مانند هواپیماهای مسافربری
انواع هواپیماهای حمل و نقل تجاری
1- هواپیمای مسافربری (Passenger airplane)
2- هواپیمای باربری (Cargo)
انواع هواپیماهای عمومی
1- هواپیمای شخصی (Personal Airplane)
2- هواپیمای دست ساز (Homebuilt)
3- هواپیمای سم پاش کشاورزی
4- هواپیمای گلایدر تفریحی
ادامه دارد ....
فرآوری : محسن مرادی
بخش دانش و زندگی تبیان
منابع: ایران اویشن، مجله رشد، مرجع هوانوردی
