آموزش علوم ، یک طرح بنیادی

محبوبه همت - مرکز یادگیری تبیان
شاید در چند دهه اخیر، هیچ یک از موضوعات درسی در سطح جهانی، به اندازه کلاس علوم دچار تغییر نشده باشد. این تغییر، تنها جنبه محتوایی آموزش را در بر نمی گیرد. گر چه محتوای درس علوم به خودی خود، به دلیل پیشرفت فزاینده دانش بشر روز به روز جدیدتر و قطورتر می شود، آنچه توجه صاحب نظران را به خود معطوف داشته است، این است که چگونه می توان دانش آموزان را به گونه ای آموزش داد که توانایی مواجهه با مشکلات جدیدی را که  در آینده با آن روبه رو خواهند شد، داشته باشند و به عبارت دیگر، آنان"راه و روش حل مساله" را بیاموزیم.

در واقع، طرح آموزش علوم یک پروژه ملی است که در یک زمینه جهانی مناسب و گسترده شکل گرفته است. در تمام کشورهای در حال توسعه، به این طرح در حکم یکی از مهم ترین سنگ های زیر بنای توسعه توجه خاصی می شود. می دانیم که هدف های طرح جدید آموزش علوم بر سه هدف کسب دانستنی های ضروری، کسب مهارت های ضروری و کسب نگرش های ضروری استوار است. در مورد بعضی موضوعاتی که امروز دانستن آنها ضروری به نظر می رسد، در زندگی آینده کودکان هیچ نقش و جایگاهی نداشته باشد و یا برعکس، موضوعاتی که هنوز در زندگی ما نقش اساسی ندارد، در آینده بسیار مهم و اساسی باشد. به همین دلیل، در شیوه جدید آموزش علوم، تأکید بر آموختن روش آموختن است تا آموختن مجموعه ای از دانستنی ها. یعنی باید دانش آموزان را به گونه ای پرورش داد که  در زندگی آینده، در صورت نیاز به آموختن موضوعی، اولاً راه کسب اطلاعات لازم درباره آن موضوع را بدانند و ثانیاً نسبت به آموختن آن مطلب علاقه و کنجکاوی نشان دهند. به این ترتیب، هیچگاه دانش آموزان امروز ما، که پیکره اصلی جامعه فردا را تشکیل می دهند، از چرخه آموزش و  پیشرفت و همگامی با توسعه علمی و صنعتی بر کنار نمی مانند و توانایی آن را می یابند که پا به پای توسعه جهانی علم و صنعت ، معلومات خود را گسترش دهند و روزآمد کنند و در نهایت شهروندانی سازگار با "جامعه در حال تغییر" باقی بمانند. این مطلب اساس نظریه آموزش برای تغییر است.

 تو می توانی !؟
هر وقت در خانه می خواهم کاری را به تنهایی انجام بدهم تا آن را یاد بگیرم، پدر و مادرم می گویند: "بچه جان، تو نمی توانی این کار را بکنی، کار تو نیست!" اگر باز هم اصرا کنم می گویند:"تو هنوز بچه ای، تو نمی توانی!"

 البته بعضی وقتها که خیلی اصرار می کنم، اجازه می دهند بعضی کارها را انجام بدهم. ولی اگر وسط کار کمی دستم بلرزد و آن کار را آن طور که آنها دوست دارند، انجام ندهم، بلافاصله می گویند: "دیدی گفتیم، تو نمی توانی، حالا دیدی که نمی توانی؟!"

نمی دانم چرا وقت درس خواندن و نمره گرفتن، می گویند:"تو می توانی بیست بیاوری. تو باید شاگرد اول بشوی!" اما وقتی زمان کار یاد گرفتن است، می گویند: "تو نمی توانی، این کارها، کار تو نیست. تو فقط درست را بخوان!"

مطالب مرتبط:
آموزش علوم همراه با فعالیت های عملی
چگونه دانش آموزان را به مشاهده دقیق تر هدایت کنیم؟

منبع: آموزش ابتدایی