رابطه بغرنج آموزش و توسعه

در سال 1390 پوشش ثبت نام در مقاطع ابتدایی معادل 98.7 درصد و در دوره اول متوسطه 94 درصد بوده است که در میان کشورهای درحال توسعه شاخص خوبی به حساب می آید. ولی گسترش پوشش آموزشی، برخلاف انتظار به افزایش بهره وری، خلاقیت و نوآوری و به تبع آن رشد تولید در ایران منجر نشده است. به نظر می رسد که تاکید بر رشد کمی شمار دانش آموزان و ایجاد مدارس در سراسر کشور به هدف اصلی تبدیل شده و به کیفیت آموزش و ضرورت تشویق پرسشگری و پرورش خلاقیت و نوآوری در دانش آموزان توجه نشده است.

ایران برای توسعه نظام آموزشی کارآمد به معلمان و مربیانی نیازمند است که با انگیزه و علاقه در کلاس های درس حاضر شوند. افرادی که در تامین حداقل نیازهای زندگی ناتوانند قطعا قادر به ایجاد تحرک فکری و پرورش تفکر نوین در دانش آموزان نیستند. معلمان خسته و بی علاقه امکان طرح پرسش را از دانش آموز می گیرند. به گفته دبیر محترم، جناب آقای هرمز انصاری، نظام آموزشی به کارخانه ای مبدل می شود که درخت های تناور استعداد کودکان و دانش آموزان را به چوب کبریت های کوچک و یک اندازه تبدیل می کند.

انتظار می رفت که با افزایش شمار مدارس خصوصی و سبک شدن بار مالی آموزش دولتی، کیفیت مدارس دولتی ارتقا یابد؛ ولی این انتظار تحقق نیافت. امروزه مدارس خصوصی، با هزینه های ثبت نام بالا، بهترین آموزش را برای موفقیت در کنکور ارائه می کنند ولی در این مدارس نیز عموما شکوفایی خلاقیت و نوآوری نوجوانان در دستور کار قرار ندارد.

برای ایجاد تحولی جدی در نظام آموزشی ایران باید شیوه های آموزشی، نحوه استخدام معلمان و حقوق پرداختی به آنان تغییر کند وگرنه با گسترش موسسات آموزشی بر مبنای ساختارهای موجود، دستاوردی فراتر از آنچه تاکنون به دست آمده نخواهیم داشت.

وضعیت نظام آموزشی ایران در برنامه ششم
دولت تدبیر و امید با وعده های ایجاد تحول در نظام آموزشی و افزایش کارایی و اثربخشی این نظام کار خود را آغاز کرد ولی تاکنون حرکت جدی برای اصلاح تنگناهای نظام آموزشی بروز نداده است. معلمان همچنان از وضعیت معیشتی خود ناراضی هستند، شیوه ها و کیفیت آموزشی و شاخص های استخدام معلمان و مربیان تغییری نکرده است.

به سبب وجود کسر بودجه و اولویت مهار تورم، دولت از افزایش حقوق فرهنگیان اجتناب کرده است. بودجه فعالیت های کمک آموزشی و خارج از برنامه تقریبا صفر است. به نظر نمی رسد که در طول برنامه ششم، با توجه به محدودیت شدید درآمدهای نفتی و به تبع آن کاهش منابع درآمدی دولت، تحولی در امکانات آموزشی و وضعیت حقوق معلمان حادث شود.

در ارتباط با تغییر شیوه های آموزشی و تلاش برای بهبود کیفیت آموزش در مقاطع مختلف تحصیلی نیز عزمی جدی در دولت دیده نمی شود. در مقابل با جلب توجه خیرین مدرسه ساز به مناطق محروم کشور از یک سو و کاهش نرخ رشد جمعیت و به تبع آن کاهش جمعیت دانش آموزی کشور، تامین مالی گسترش کمی امکانات آموزشی امکان پذیر خواهد بود.

راهکار توسعه نظام آموزشی کارآمد
تاکید بر حفظ مطالب درسی و بی توجهی به ضرورت پرورش توان استدلال و نوآوری مانعی جدی بر سر راه ارتقای سطح سرمایه انسانی و اجتماعی در ایران است. به همین خاطر مهم ترین راهکار دستیابی به عدالت آموزشی توجه هم زمان به گسترش کمی و کیفی آموزش است. در این راستا باید شیوه آموزش و ملاک های انتخاب معلمان به نحو جدی تغییر کند تا افرادی باانگیزه به آموزش کودکان و نوجوانان گمارده شوند؛ معلمانی که دانش آموزان را به پرسشگری تشویق کنند و خلاقیت را در میان فرزندان ایران شکوفا کنند.

مطالب مرتبط:
راهبردهای عدالت آموزشی
عدالت آموزشی فرصتی تازه برای توسعه پایدار

نویسنده: زهرا کریمی
منبع: روزنامه شرق