مراکز عصبی (2)
مراکز عصبی (2)
دستگاه اعصاب محیطی از اعصاب مغز (Cranial nerves)، اعصاب نخاعی (Spinal nerves) و عقدههای مربوط به آنها تشکیل شدهاست.
در مطلب قبل دستگاه عصبی جانوران را مورد بررسی قرار دادیم. حال در ادامه به بررسی سیستم عصبی بقیه جانوران و شکل گیری مغز در جنین و ... می پردازیم .
پلاناریا
پلاناریا از کرم های پهن است و در آن، دستگاه عصبی به دو بخش مرکزی و محیطی قابل تقسیم می باشد.
دستگاه عصبی مرکزی در پلاناریا عبارت است از:
حشرات
دستگاه عصبی مرکزی پستانداران به چند روش محافظت میشود. نخستین عامل، استخوانهای جمجمه و ستون مهرهها هستند که جعبهای محکم و استخوانی برای محافظت از مغز و نخاع به وجود میآورند. افزون بر آن، مغز و نخاع را پردهای سهلایهای به نام مننژ میپوشاند.
پردهٔ بیرونی مننژ از نوع بافت پیوندی محکم است و سخت شامه نام دارد. در زیر آن لایهٔ عنکبوتیه قرار دارد، و لایهٔ درونی مننژ نرمشامه است که دارای مویرگهای خونی فراوان است و بافت مغزی را تغذیه میکند. میان لایهٔ عنکبوتیه و نرمشامه فضایی هست که از مایعی به نام مایع مغزی-نخاعی پر شدهاست و نقش ضربهگیر را دارد.
همچنین، سلولهای پوششی دیوارهٔ مویرگهای مغزی، فاقد منافذی هستند که در سایر بافتها دیده میشود. در نتیجه بسیاری از مواد که در متابولیسم سلولهای مغز نقشی ندارند و نیز میکروبها معمولاً نمیتوانند وارد مغز شوند. به این عامل حفاظتکننده سد خونی-مغزی میگویند.
نورونهای دستگاه عصبی مرکزی بوسیله انواعی از سلولهای غیر قابل تحریک که نوروگلی نامیده میشوند حمایت میشوند
نوروگلی
ایندسته از سلولها وظیفه حمایت از سلولهای عصبی یا همان نورونها را بر عهده دارند و غیر عصبی هستند. گرچه این سلولها کوچکتر از نورونها هستند ولی ولی از لحاظ تعداد ۵ تا ۱۰ برابر نورونها هستند به طوری که نصف حجم مغز و نخاع را شامل میشوند. این سلولها به ۴ دسته کلی تقسیم میشوند
دستگاه عصبی تمام مهره داران از یک لوله توخالی در پشت جنین منشا می گیرد. این لوله را لوله های عصبی می نامند. لوله عصبی در قسمت سر جنین سه برآمدگی ایجاد می کند و در آنجا به سه قسمت تقسیم می شود:
همان طور که می دانید دستگاه عصبی به صورت خطی سازمان دهی شده است. در نظر گرفتن ترتیب خطی بخش های مختلف مغز، درک ساختار و عمل مغز را آسان می کند. قسمت های پایین مغز (بصل النخاع، پل مغزی و مغز میانی) فعالیت های خودکار و ابتدایی را به عهده دارند و هر چه به سمت بالا پیش می رویم فعالیت های پیچیده تر که در جانوران عالی تر یافت می شوند، مشاهده می شود.
مقایسه مغز مهره داران
منبع: http://www.niazemarkazi.com
مرکز یادگیزی سایت تبیان، مرجان سلیمانیان