انواع سلول های عصبی

نورون ها را از لحاظ میلین دار بودن و نبودن، قطر فیبر و عملکرد و شکل ظاهری تقسیم بندی می کنند که در ذیل به شرح آن ها می پردازیم.

عملکرد:

از نظر عملکردی نورون ها را می توان به سه دسته ی نورون های حسی، نورون های حرکتی و نورون های رابط یا بینابینی تقسیم بندی کرد:

نورون های حرکتی پیام عصبی را از مراکز فرماندهی به سمت هدف که می تواند سلول ماهیچه و یا یک غده باشد منتقل می کند.

نورون حسی همان نورونی است که در نخاع قرار دارد و پیام های حسی را به سمت مراکز فرماندهی ارسال می کند.

نورون های رابط یا بینابینی به دو دسته تقسیم می شوند:

از نظر ظاهری:

بر اساس شکل ظاهری نورون ها را به تک قطبی، تک قطبی کاذب، دوقطبی، چندقطبی تقسیم بندی می کنند.

در نورون تک قطبی، از یک قسمت سلولی یک شاخه خارج می شود و بعد به چند شاخه تقسیم می گردد.

در نورون تک قطبی کاذب: قسمت خارج شده از سلول به دو شاخه تقسیم می شود و به شکل T در می آید.

در نورون های چند قطبی نیز چندین شاخه از آن ها خارج می شود.

از نظر میلین دار بودن یا نبودن و قطر:

از این منظر به سه دسته تقسیم بندی می شوند:

نورون های میلین دار A که دارای بیشترین قطرند و بیشترین سرعت انتقال پیام را نیز دارند.

نورون های میلین دار B  که در سیستم عصبی خودکار دیده می شوند.

نورون های بدون میلین C که کمترین قطر را داشته و در نتیجه کم ترین سرعت را نیز دارا می باشند.

هر کدام از این انواع نورن های A,B,C تسیم بندی می شوند که خارج از حوصله این طرح است.

سلول های گلیال:

این سلول ها در لابه لای نورون ها قرار دارند و نقش محافظتی دارند. تعداد آن ها 15-10 برابر نورون هاست. این سلول ها

نیز به دو قسمت محیطی و مرکزی تقسیم بندی می شوند.

نوع محیطی همان سلول های شوان هستند در ساختن میلین در رشته  های عصبی محیطی نقش دارند.

الف) میکروگلیا:

همان سلول های ماکروفاژی اند که هم در ماده خاکستری و هم در ماده سفید دیده می شوند و دارای زواید زیاد هستند.

ب) اولیگودندروسیت ها:

این سلول ها نیز هم در ماده سفید و هم در ماده خاکستری قرار دارند. آن هایی که در ماده سفید هستند کارشان ساختن میلین برای سلول های سیستم عصبی مرکزی است.

ج) آستروسیت ها:

این سلول ها از بقیه سلول ها بزرگ ترند و تعدا آن ها نیز بیشتر است و دارای اعمالی مانند ترمیم سیستم عصبی مرکزی، تغذیه نورون ها، جلوگیری از تداخل سیناپس ها با هم ، حذف پتاسیم های اضافی مایع خارج سلولی، حذف برخی نوروترانسمیترها از شکاف سیناپسی

دو نکته:

1)  روند میلین سازی در سلول های الیگودندروسیت در سیستم عصبی مرکزی به این شکل است که هر کدام چند سلول عصبی را میلین دار می کنند اما در سلول های شوان هر کدام فقط یک سلول را میلین دار می کنند.

2)  در نوروگلیا ها، پتانسیل عمل ایجاد نمی گردد.

مرکز یادگیری سایت تبیان

تهیه: فاضل سامانی