بیماری های ناشی از غذا

عواقب بهداشتی- درمانی ناشی از غذا

عواقب بهداشتی- درمانی ناشی از غذا با توجه به نوع عوامل بیماری ‌زا، مراحل و مدت درمان، سن و عوامل دیگری که مقاومت فردی و حساسیت فرد را مشخص می‌ سازد، متفاوت است.

اسهال ، تهوع، استفراغ، درد شکم، گرفتگی عضلات، تب و یرقان از علایم حاد بیماری هستند. اغلب افرادی که سیستم ایمنی مناسبی دارند، در مقابله با برخی بیماری‌های ناشی از غذا، طی چند روز یا چند هفته بهبود می ‌یابند، ولی این گونه بیماری‌ها در بعضی موارد، به ویژه در میان افراد آسیب ‌پذیر( سالمندان ، کودکان، نوجوانان، زنان باردار، افراد مبتلا به سوء تغذیه و افراد با سیستم ایمنی ضعیف شده)، به خصوص زمانی که درمان کافی صورت نگیرد، ممکن است به مرگ منجر گردد.

عفونت‌های ناشی از غذا

بعضی عفونت‌های ناشی از غذا، با عوارض جدی همراه است و ممکن است سیستم های قلبی- عروقی، کلیوی، مفصلی، تنفسی و ایمنی را هم مبتلا سازد. این اثرات درمیان گروه‌های آسیب ‌پذیر، جدی‌ تر است.

تکرار شیوع بیماری ‌های ناشی از غذا، منجر به سوء تغذیه می ‌شود، که عاملی تهدید کننده برای رشد و سیستم ایمنی نوزادان و کودکان است.

کودکی که مقاومت بدنی او ضعیف شده باشد، در مقابل سایر بیماری‌ها از جمله بیماری‌ های تنفسی، آسیب ‌پذیر‌تر می ‌شود و به ‌طور ثانویه وارد چرخه ‌ی معیوب سوء ‌تغذیه و عفونت می ‌گردد. بسیاری از نوزادان و کودکان نمی ‌توانند در این شرایط زنده بمانند.

بیماری‌های ناشی از غذا

بیماری‌های ناشی از غذا، در سطح اجتماع، خانواده‌ها، سیستم مراقبت بهداشتی و اجتماعی و موسسات تجاری، علاوه بر مرگ و ناخوشی، هزینه ی بالایی به بار می ‌آورد. این هزینه‌ها شامل هزینه ‌ی دارو و درمان، هزینه ‌ی بررسی همه ‌گیری بیماری ‌های ناشی از غذا و نیز اتلاف درآمد به دلیل غیبت از کار، بستن محل کار و هزینه ‌های قانونی و جرایم می ‌باشد.

بیماری ‌های ناشی از غذا، یکی از شایع‌ ترین و شدید ترین مشکلات بهداشت عمومی در جهان امروز هستند، که بر زندگی انسان‌ها، بار سنگینی تحمیل کرده‌اند. این بیماری‌ها با ماهیت عفونی یا سمی، معمولاً توسط عواملی که از طریق دریافت غذای آلوده وارد بدن می‌ شود، به وجود می ‌آیند.

بسیاری از این بیماری‌ها قابل پیشگیری بوده و از این طریق، زندگی بسیاری را می ‌توان نجات داد؛ به شرط آن که، تولید ‌کنندگان مواد غذایی، در رابطه با عرضه ی غذای مطمئن، آموزش کافی را کسب نمایند و مصرف کنندگان در رابطه با انتخاب غذای خود بهتر راهنمایی شوند.

شاید مهم ترین عامل افزایش نگرانی مسئولین بهداشت عمومی در برخی کشورها، افزایش بروز بیماری‌ های ناشی از غذا و نیز شیوع یک سری از بیماری ‌های مرگ بار یا با عوارض بهداشتی وخیم باشد.

برخی از این موارد در سطح وسیعی رخ داده و جان صدها هزار نفر را گرفته است و برخی دیگر به علت شدت یا تعداد مرگ و میر حاصل از همه ‌گیر شدن آن‌ها، موجب بُهت و تشویق همگانی گردیده است.

ضعف در سیستم تحقیق و غربالگری در زمینه ی بیماری‌ های ناشی از غذا در کشورهای در حال توسعه، باعث شده که تصاویر هشداردهنده و اخبار مربوط به این نوع موارد شیوع، تا حدودی در پرده ‌ی ابهام باقی بماند. ولی در زمینه‌ ی ایمنی غذا، افزایش و سرایت بالقوه ‌ی بیماری‌ های ناشی از غذا، در کشورهای جهان زنگ خطر را به صدا درآورده است.

پیشگیری یا کنترل آلودگی

جلوگیری از بیماری‌ های ناشی از غذا، پیشگیری یا کنترل آلودگی در تمام مراحل زنجیره‌ ی غذا، از تولید تا مصرف است. با این وجود، اقدامات انجام شده در مراحل اولیه ‌ی زنجیره‌ ی غذایی تنها هنگامی موثر خواهد بود، که این اقدامات در مراحل بعدی به ویژه وقتی غذا برای مصرف آماده می ‌شود نیز به موقع اجرا شوند.

نگرانی مسئولین بهداشت عمومی درباره ی کنترل مواد خوراکی و نیز نگرانی مربوط به صنایع و مصرف‌ کنندگان، بسیاری از دولت‌ها را واداشته است تا به برنامه‌ های ایمنی غذا نگاهی نو بیندازند و نیز به اطلاع ‌رسانی، آموزش و بازآموزی دست ‌اندرکاران مواد غذایی توجه بیشتری مبذول دارند. با این وجود، در بسیاری از کشورها، موضوع ایمنی غذا هنوز توجه کافی را به خود معطوف نداشته است و به ویژه آموزش بهداشت در ایمنی غذا غالباً به دست فراموشی سپرده شده یا این که در برنامه‌ های بهداشت عمومی از اولویت پایینی برخوردار بوده است.

پیشگیری از بیماری‌ های ناشی از غذا، فعالیت‌ های چند بخشی دولت، صنایع غذایی و مصرف کنندگان را می ‌طلبد و راه کارهای پیشگیری، تصویب قوانین روز آمد، اقدامات آموزشی و نیز پایش بیماری ‌های ناشی از غذا و آلاینده‌ها را در برمی ‌گیرد. دولت باید تضمین کند که به منظور غلبه بر مشکلات ملی، قوانین روز آمد، وضع شده و به نحو مطلوب به مورد اجرا گذاشته شوند.

البته آحاد جامعه، چه آنهایی که غذا را آماده می‌ کنند یا تنها مصرف کننده‌ ی آن هستند، بخشی از زنجیره ‌ی غذایی به شمار می ‌روند. از این رو همه ‌ی آن‌ها در تامین ایمنی غذا، با دولت و صنایع غذایی مسئولیت مشترک دارند.

دکتر سلطانعلی محبوب(مدیر برنامه امنیت غذا و تغذیه آذر بایجان شرقی)