حساسیت و آلرژی از دیدگاه طب سنتی
حساسیت و آلرژی از دیدگاه طب سنتی
آلرژی و بیماری با منشأ عصبی معمولاً دو گزینه‌ای هستند که زمانی که پزشکان از تشخیص صحیح بیماری باز می‌مانند به سمت آن‌ها پناه می‌برند. هرچند که گاهی واقعا می‌تواند منشأ بیماری، آلرژی و یا عصبی باشد. آلرژی و حساسیت در فصول بهار و پاییز به حداکثر میزان خود بروز می‌کنند (در بهار نسبت به پاییز بیشتر بروز می‌کند) و در تابستان و زمستان معمولاً کمتر بروز کرده و موجب آزار و اذیت فرد می‌گردند.
لازم به ذکر است گاهی در تابستان علائمی مشابه علائم تنفسی آلرژی بروز می‌کند که ناشی از گرمای هوا و بیماری‌های خفیف تنفسی می‌باشد که نباید با آلرژی یکسان در نظر گرفته شوند زیرا از نظر درمان نیز کاملاً مسیر درمانی متفاوتی با یکدیگر دارند.
علائم آلرژی می‌تواند شامل آبریزش بینی، التهاب مجاری تنفسی، ریزش اشک چشم و خارش پوست برای مدت طولانی باشد که این علائم می‌تواند در افراد مختلف به اشکال مختلف و به میزان مختلف بروز کند اما نکته‌ای که در اینجا حائز اهمیت می‌باشد این است که پایه همه این علائم یکسان و همان آلرژی می‌باشد. در کتب طب سنتی پایه هر آنچه که بگردیم نامی از آلرژی و این بیماری نخواهیم یافت اما بیماری‌هایی را می‌یابیم که علائمی مشابه آلرژی برای آن‌ها ذکر گردیده است. به طور مثال افزایش صفرا در بدن و یا ابتلا به سوء مزاج صفراوی را با علائمی مانند خارش، التهاب، سوزش، قرمزی یا آبریزش بینی و چشم که بسیار شبیه و نزدیک به علائم بیماری آلرژی است، توصیف کرده‌اند. حکما سعی کرده‌اند برای فرو نشاندن علائم افزایش صفرا در بدن به کمک نسخه‌های گیاهی و روش‌های پاک‌سازی به کنترل میزان صفرا در بدن بپردازند و با ایجاد تعادل در بدن به دفع اخلاط زائد و اضافی به کنترل بیماری و درمان آن کمک کنند.
دو نکته اساسی
نکته اول: گاهی اوقات بیمار دارای آلرژی تنفسی می‌باشد که آلرژی آن می‌تواند در حالات شدید با شوک‌های تنفسی بسیار عمیقی همراه باشد. همان‌گونه که در ابتدای این مقاله نیز ذکر شد از آنجایی که طب سنتی فصلی به نام آلرژی ندارد و معمولاً علائم آن را به خلط صفرا نسبت می‌دهیم بهتر است در این حالت (آلرژی تنفسی) بیمار به پزشکان طب مدرن رو بیاورد چرا که درمان فرو نشاندن آلرژی تنفسی می‌بایست بسیار سریع صورت گیرد زیرا در صورت تداوم شوک‌های تنفسی عمیق، بیمار می‌تواند وارد شرایط بحرانی بیماری گردد.
نکته دوم: به کرات دیده می‌شود که آلرژی همراه با نشانه‌ها و علائم پوستی بروز می‌گردد. پزشکان و درمانگران می‌بایست این مسئله را در نظر بگیرند که به درمان ریشه علائم پوستی بپردازند و صرفاً به درمان و پاک‌سازی سطحی این علائم نپردازند.
در صورتی که فردی مبتلا به یبوست باشد میزان باز جذب صفرا در انتهای روده
بیمار بیشتر شده و در نتیجه بیمار را به سوء مزاج صفرا دچار می‌کند و بدین
ترتیب میزان صفرای بدن بیمار از حد مجاز بیشتر می‌شود و این مسئله موجب
تقویت علائم آلرژی می‌شود
پاک‌سازی صفرا از بدن
باید به این نکته توجه شود که پاک‌سازی بدن از صفرای زائد ضمن فرو نشاندن علائم مشابه آلرژی می‌تواند به شادابی و طراوت پوست و همچنین کاهش زردی پوست نیز کمک کند. ما می‌بایست به عنوان درمانگر جهت پاک‌سازی صفرا از سه بعد کنترل تولید صفرا، دفع صفرای زائد و درمان توازن تولید و دفع به قضیه نگاه کنیم.
جهت کنترل تولید صفرا، پرهیز از خوردن غذاها و مواد خوراکی مانند غذاهایی با ادویه زیاد، انواع سس‌ها، مواد غذایی سرخ کردنی، شکلات و غذاهای حاضری و فست‌فود از جمله ساده‌ترین و کاربردی‌ترین شیوه‌ها است که باعث بهبود علائم آلرژی است و امروزه این شیوه‌ها توسط بسیاری از درمانگران طب مدرن نیز برای پیشگیری از عود کردن آلرژی‌ها و کنترل حساسیت به بیماران توصیه می‌شود. کنترل میزان مواد تولیدکننده صفرا در بدن و دفع صفرای اضافه از بدن با شیوه‌های طبیعی و تنظیم ساختار و عملکرد سیستم ایمنی بدن از جمله شیوه‌هایی است که به درمان آلرژی کمک می‌کند. توجه شود که طبع خلط صفرا، گرم است بنابراین برای متعادل کردن بدن برای مقابله با این طبع می‌بایست از مواد غذایی با طبع سرد استفاده کنیم. خاکشیر به عنوان یک صفرابر قوی در قالب یک شربت ساده و سوپ جو و گشنیز به عنوان غذاهایی که دارای مزاج سرد است به این قبیل بیماران توصیه می‌گردد. همچنین مصرف نان‌های سبوس‌دار و کاهو بسیار توصیه می‌گردد. برخی گیاهان دارویی خاصیت تنظیم‌کنندگی و متعادل‌سازی عملکرد سیستم ایمنی را دارند. این قبیل گیاهان که معمولاً دارای طبع سرد نیز می‌باشند می‌توانند در فرو نشاندن علائم آلرژی بسیار موثر باشند. برای مثال می‌توان از گل ختمی و اسفرزه نام برد. استفاده به صورت خوراکی و یا استعمال موضعی این گیاهان دارویی در کاهش علائم آلرژی بسیار مفید می‌باشند.
آلرژی و توجه به دفع
صفرا در کیسه صفرا تجمع می‌یابد تا به هنگام مصرف غذاهای چرب ترشح گردد تا با شکستن چربی‌ها به هضم غذا نیز کمک کند. در طول فرآیند هضم و جذب مواد غذایی مقداری از این صفرا در انتهای روده باز جذب می‌شود و به کیسه صفرا باز می‌گردد. اما در صورتی که فردی مبتلا به یبوست باشد میزان باز جذب صفرا در انتهای روده بیمار بیشتر شده و در نتیجه بیمار را به سوء مزاج صفرا دچار می‌کند و بدین ترتیب میزان صفرای بدن بیمار از حد مجاز بیشتر می‌شود و این مسئله موجب تقویت علائم آلرژی می‌شود. پس درمانگر می‌بایست زمانی که با یک فرد با علائم آلرژی روبرو شد ابتدای امر او را از مصرف غذاهای چرب منع کند و در صورتی که بیمار با یبوست همراه بود راه دفع مواد زائد را برای بیمار سهل کند.
برای افرادی که دارای یبوست می‌باشند توصیه می‌گردد صبح‌ها یک قاشق غذاخوری خاکشیر در یک فنجان آب داغ به صورت ناشتا میل گردد. این نسخه علاوه بر اینکه سبب اجابت مزاج و خوش‌رنگی رنگ پوست می‌گردد، می‌تواند مواد زائد تجمع یافته در زیر پوست را نیز به سمت بیرون بکشد و به مرور سبب فرو نشاندن علائم آلرژی نیز گردد.
گیاهان موثر در درمان خارش‌های پوستی فصل بهار
برای درمان خارش و حساسیت‌های پوستی که در فصل بهار بیشتر می‌شود می‌توان از جوش‌شیرین، روغن نارگیل، آب لیمو و نعنای تازه استفاده کرد.
کهیر یکی از بیماری‌های پوستی است که در حقیقت یک واکنش آلرژیک به مصرف برخی از مواد غذایی، داروهای شیمیایی، عطرها و بوها است که بدن نسبت به آن‌ها واکنش نشان می‌دهد. بروز کهیر بر پوست معمولاً ظاهر نامناسبی را برای فرد ایجاد می‌کند که همراه با التهاب، قرمزی، درد و خارش است. درمانگران طب سنتی معتقدند برخی از گیاهان دارویی می‌توانند تا حد زیادی عوارض و نشانه‌های بروز این بیماری را در بدن کاهش دهند.
* یکی از این گیاهان که می‌تواند میزان خارش و درد ناشی از ابتلا به کهیر را در بدن کاهش دهد مصرف نعنای تازه است. مصرف این گیاه به صورت تازه به همراه وعده‌های غذایی در کاهش میزان خارش و درد کهیر بسیار موثر است و حتی در بهبود عوارض ناشی از آن هم نقش دارد.
* مصرف روغن نارگیل و آب لیمو نیز التهاب و خارش را کاهش می‌دهد. این مواد خاصیت ضد ویروسی و ضد قارچی دارند و از پوست در برابر عفونت‌ها محافظت می‌کنند.
* مصرف آلوئه‌ورا و استفاده از ژل این گیاه نیز در بهبود خارش‌ها موثر است و همچنین استفاده از جوش‌شیرین برای رفع خارش پوستی توصیه می‌شود که با کمی آب باید مخلوط و روی پوست مالیده شود.
فرآوری: مریم مرادیان نیری
بخش تغذیه و آشپزی تبیان
منابع:
ماهنامه دنیای تغذیه - مسعود رضوانی
فارس - علی حسینی، متخصص طب سنتی
مطالب مرتبط:
رفع مشکلات پوست و مو با طب سنتی
ارتباط بین غذا خوردن با محیط زندگی در طب سنتی
مبارزه با آلودگی هوا به روش طب سنتی