حقايقي درباره نيکوتين سيگار

مهم ترين ترکيب موثر سيگار، نيکوتين است که عامل اصلي اعتياد جسماني به دخانيات است. نيکوتين سبب ترشح فوري آدرنالين مي‌شود. آثار آدرنالين شامل: افزايش ضربان قلب، افزايش فشار خون، تنفس سريع و عميق، افزايش قند خون و کاهش اشتهاست. نيکوتين در واقع يک محرک سيستم عصبي مرکزي است.

از ديگر آثار نيکوتين مي‌توان به بالا رفتن چربي خون و افزايش چسبندگي پلاکت‌ها (ايجاد لخته خوني) اشاره کرد. همچنين اين ماده با تاثير بر روي هورمون‌هاي جنسي مانند استروژن، سبب يائسگي زودرس مي‌‌شود.

يک نخ سيگار، کمتر از 2 ميلي گرم نيکوتين وارد خون مي‌کند. نيکوتين عامل تغيير ترکيبات شيميايي و بيولوژيک مغز است.

نيکوتين به دليل آثار رواني خوشايندي که ايجاد مي‌کند، اثر اعتيادآور دارد و شخص به مرور زمان به آن عادت مي‌کند و مانند بقيه اعتيادها، کم کم مقدار مصرف و نياز به نيکوتين بالا مي‌رود و بالطبع تعداد نخ سيگار مصرفي نيز افزايش مي يابد و با عدم مصرف آن، علايم قطع نيکوتين مانند عصبانيت، پرخاشگري و زودرنجي به وجود مي‌آيد.

نيکوتين ماده اي بسيار سمي و روغن مانند است که داراي ويژگي‌هاي زير مي باشد:

- نيکوتين داراي آثار متضاد و متناقصي است، يعني هم نيرو بخش و محرک است و هم سرکوب گر و آرام بخش.

- اعتياد به نيکوتين، يکي از موانع اصلي افراد سيگاري براي رهايي از هر نوع دخانيات است.

- جذب نيکوتين از طريق پوست، ريه و غشاهاي مخاط بيني و دهان انجام مي شود.

- نيمه عمر نيکوتين در بدن يک ساعت است، يعني يک ساعت طول مي‌کشد تا مقدار آن در بدن به نصف برسد.

- 80 درصد نيکوتين در کبد و توسط آنزيم‌هاي آن تجزيه شده و از بين مي‌رود.

- نيکوتين در ريه‌ها نيز تجزيه شده و توسط ادرار دفع مي‌گردد.

- نيکوتين با تاثير بر روي لوزالمعده و جلوگيري از ترشح هورمون انسولين، باعث مي‌شود تا قند خون بالا رفته و فرد احساس سيري کند.

- 7 ثانيه پس از استعمال دخانيات، به دليل عبور آسان آن از سد خوني- مغزي، نيکوتين خود را به مغز مي‌رساند.

- نيکوتين تقريبا روي تمامي سيستم‌هاي عصبي و غددي بدن موثر است.

- 15 تا 30 ثانيه بعد از مصرف سيگار، نيکوتين حتي تا انگشت شست پا نيز مي‌رسد.

اعتياد به نيکوتين

بر اساس معيارهاي روان‌پزشکي، مصرف عادتي نيکوتين نوع شديدي از اعتياد تلقي مي‌شود. اعتياد به نيکوتين هم به مقدار آن مربوط است و هم به دفعات رسيدن اين ماده به مغز؛ مثلا فردي که بيست عدد سيگار مي‌کشد (هر سيگار حدود ده پک دارد)، حدود دويست بار در روز نيکوتين را به مغز خود هدايت مي‌کند.

خصوصيات افراد وابسته به نيکوتين

- افرادي که در روز تعداد مشخصي سيگار و در ساعات معيني مصرف مي‌کنند.

- افرادي که در شرايط خاص و فشارهاي جسمي و رواني به دخانيات متوسل مي‌شوند.

- افرادي که با استعمال نکردن دخانيات، دچار علايم محروميت از نيکوتين مي‌‌شوند.

- در شرايطي که امکان دستيابي به دخانيات براي آنها ميسر نباشد، دچار اختلال در کارکرد شده و هر کاري مي‌کنند تا به استعمال دخانيات موفق شوند.

- براي سنجش ميزان وابستگي فرد به نيکوتين، آزمايش هايي وجود دارد که کاربردي‌ترين آنها "تست فاگستروم" است و از امتياز به دست آمده به عنوان يک معيار براي ارزيابي فرد استفاده مي‌‌شود.

علايم قطع وابستگي به نيکوتين

در زمان ترک سيگار و ديگر انواع دخانيات، علايم محروميت از نيکوتين در افراد مختلف متفاوت است. اين علايم از چند ساعت تا چند روز بعد از مصرف نکردن دخانيات شروع مي شود و امکان دارد براي مدت‌ها در بدن پايدار بماند (از چند روز تا چند ماه).

اين علايم شامل موارد زير است:

اضطراب، خواب ناکافي و گاهي خواب آلودگي جبراني، افزايش اشتها و وزن، احساس افسردگي و درماندگي، اختلالات گوارشي از جمله يبوست، کم‌حوصلگي و بي‌صبري، اختلال در تمرکز و هوشياري، اختلال در قضاوت و اختلالات حرکتي، سردرد، وسوسه کشيدن سيگار، کاهش ضربان قلب، کاهش فشار خون، بي‌قراري، خشکي دهان، خستگي، گرفتگي عضلات، سرفه‌هاي تحريکي و افزايش خلط.

همچنين سم نيکوتين با تاثير بر اعصاب دستگاه گوارش، باعث افزايش حرکت روده‌ها مي‌‌شود، در نتيجه با مصرف سيگار عوارضي چون تهوع، استفراغ و اسهال شايع است.

نيکوتين در مقادير بالا با تاثير بر روي سيستم اعصاب، باعث لرزش، تشنج، فلج عضلات و مرگ مي‌‌شود.

هفته نامه سلامت