باورهای غلط درباره انسولین
انسولین یکی از بهترین دارو‌ها برای درمان دیابت است، اما درباره این داروی خوب و موثر، باورهای نادرستی وجود دارد، باورهایی که گهگاه کار را به آن جا می رساند که برخی بیماران از مصرف این دارو پرهیز می کنند.
گفتگوی زیر با دکتر ایرج خسرونیا، متخصص بیماری های داخلی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، درباره همین باورهای غلط است.
نخستین باوری که درباره انسولین هست، اعتیادآور بودن آن است. آیا این حرف، مبنای علمی دارد؟
به هیچ وجه این حرف صحیح نیست! مثل این است که بگویید یک ماده حیاتی مثل خون، اعتیادآور است!
بعضی ها می گویند انسولین ممکن است باعث نابینایی شود. این چطور؟
این خود بیماری دیابت است که باعث نابینایی می شود، نه انسولین. برعکس، تجویز به موقع و مصرف منظم انسولین می تواند از آسیب های چشمی جلوگیری کند. دیابتی هایی که انسولین لازم دارند، ولی از مصرف آن خودداری می کنند، متاسفانه در معرض خطر عوارض چشمی و حتی نابینایی هستند.
می گویند انسولین چاق می کند. صحت دارد؟
اگر انسولین به طور اصولی و با دوز صحیح مصرف شود، موجب چاقی نمی شود. بعضی بیماران انسولین را بیش از حد مصرف می کنند یا بعد از تزریق انسولین، ورزش های سنگین و فعالیت بدنی شدید می کنند، خوب در این حالت، قند خون افت می کند و مکانیسم های دفاعی برای افزایش قند خون فعال می شوند و اشتها زیاد می گردد. اگر این پدیده خیلی تکرار شود، بالاخره به افزایش وزن یا چاقی منجر می شود.
زیاد می شنویم که می گویند فلانی انسولین زد و غش کرد و کارش به بیمارستان کشید. این حرف صحیح است؟
یکی از عوارض مصرف زیاد انسولین، "هیپوگلیسمی" یا افت قند خون است. هیپوگلیسمی پدیده‌ای خطرناک و یکی از اورژانس‌های پزشکی است و البته علل مختلفی دارد، مثلا یکی از علل آن، مصرف دوز زیاد انسولین یا نخوردن غذا یا انجام فعالیت شدید بدنی به دنبال تزریق انسولین است. علایم و نشانه‌هایش هم عبارت‌اند از: عرق سرد، تپش قلب، اضطراب، لرزش، عصبانیت، احساس گرسنگی، سردرد، اختلال دید، رخوت، لکنت زبان، اختلال حواس، دوبینی، احساس سرما و بالاخره تشنج و اغماء. تمام این تظاهرات بالینی با مصرف مواد قندی یا تزریق گلوکز، به سرعت برطرف می شوند. بنابراین مصرف صحیح انسولین زیر نظر پزشک، چنین خطری ندارد.
آیا درست است که می گویند مصرف انسولین باعث برجسته شدن و برآمدگی پوست بدن در محل تزریق می شود؟
برجستگی یا فرورفتگی پوست بدن در محل تزریق انسولین، یکی از عوارض شناخته شده انسولین های حیوانی بود. سابقا از انسولین های گاو و خوک استفاده می شد و به علت واکنش بافت چربی نسبت به این نوع انسولین های حیوانی، پوست برجسته یا فرورفته می شد و این پدیده باعث می شد انسولین در این نقاط درست جذب بدن نشود.
امروزه، انسولین های انسانی، جای انسولین حیوانی را گرفته و چنین پدیده‌ای اصلا دیده نمی شود. بهترین روش برای تزریق انسولین این است که محل تزریق، مرتبا عوض شود و هرگز دو روز پی در پی، در یک نقطه تزریق نشود.
برخی از بیمارانی که انسولین می زنند، می گویند تزریق انسولین کار پر دردسری است. مثلا می گویند ما مجبور می شویم انسولین شیری را با انسولین آبی مخلوط کنیم و این کار، دقت زیادی می طلبد. همین طور است؟
خوشبختانه تکنولوژی تزریق انسولین در سال های اخیر پیشرفت کرده و وسایل تزریق انسولین متحول شده اند. انسولین های جدید به صورت ویال مخلوط از انسولین شیری(ان پی اچ) و انسولین آبی(رگولار) تهیه شده و احتیاجی نیست شما دو نوع انسولین را مخلوط کنید. قلم های یک بار مصرف، انسولین های یک نوبت در روز، ساعت های مچی مخصوص انسولین که قند خون را هم اندازه گیری می کنند، سرنگ های بدون سوزن که انسولین را با فشار هوا به زیر جلد تزریق می کند، قلم های انسولین که انسولین داخل یک فشنگ در قلم انسولین تعبیه شده، قلم های مخصوص بیماران نابینا، سوزن های مخفی در سرنگ برای بیمارانی که از سوزن می ترسند، سوزن های بسیار نازک(میکرونیدل) و بسیاری از وسایل و تکنولوژی های جدید دیگر برای راحتی کار بیماران دیابتی ابداع شده است.
برخی بیماران تصور می کنند قرص های دیابت موجود در بازار، قرص‌های انسولینی هستند. در این خصوص هم توضیح می دهید؟
قرص‌های موجود در بازار، معروف به قرص های ضددیابت، منحصرا در دیابت نوع 2 تجویز می شوند و قرص انسولین نیستند، بلکه موجب تحریک ترشح انسولین یا تقویت اثر انسولین در بافت های محیطی بدن شده و مقاومت سلول ها را در مقابل انسولین، کاهش می دهند. بعضی قرص های جدید ضد دیابت هم مقلد انسولین هستند، اما هیچ یک از این قرص ها، انسولین نیستند و از انسولین تهیه نشده‌اند.
آیا شیاف انسولین هم وجود دارد؟
بله، شیاف انسولین هم در اروپا تهیه شده و مرحله کارآزمایی را با موفقیت پشت سر گذاشته است و احتمالا به زودی وارد بازار خواهد شد.
در بعضی منابع خارجی خوانده ام که حتی واکسن دیابت هم کشف شده است. آیا این خبر، صحت دارد؟
بله، صحت دارد. 10 درصد از کودکان در اروپا مورد آزمایش این واکسن قرار گرفته اند و گفته می شود که نتایج آزمایش هم رضایت بخش بوده است.
* مطالب مرتبط:
تاثیر آدامس انسولین دار بر دیابت
راهنمای تزریق انسولین در بیماران دیابتی
بخش تغذیه و سلامت تبیان
