مرکز کنترل در درون شماست

قسمت قبل را «احساس ارزشمندي کنيد» مطالعه کنيد.

در مقاله ي قبل گفتيم که يکي از راه هاي نگهباني از خود اين است که « انسان خودش براي خودش نگهبان بگمارد تا مراقب اعمال او باشد . »  براي داشتن چنين نگهباني کافي است‏به خود «توجه‏» داشته باشيم; زيرا بنا به فرمايش امام علي‏عليه السلام: «نفس توجه به خود، انسان را به سوي اصلاح نفس » و به دست آوردن بهترين‏ها هدايت مي‏کند . در درون هر يک از ما مرکزي وجود دارد که مي‏داند چه چيز براي ما خوب و چه چيز بد است . در اين مقاله راجع به چگونگي راه اندازي اين مرکز صحبت مي کنيم :

دکتر اسپنسر جانسون در اين مورد راهکار جالبي به نام: «توقف!» دارد . اين که ما در طول روز چند بار فقط براي «يک دقيقه‏» بايستيم و ببينيم چه مي کنيم . به آن چه فکر مي کنيم يا انجام مي دهيم بنگريم و خود را محاسبه کنيم . درست مثل کسي که در شهر رانندگي مي‏کند و در برابر تابلوهاي ايست، توقف مي‏کند . اين تابلوها کمک مي کنند تا شخص به آساني و سالم به مقصد برسد . هر چند اين کار عجيب به نظر مي‏رسد که ما فقط در يک توقف کوتاه بخواهيم به آن چه انجام مي‏دهيم، بينديشيم و به سؤال هاي خود پاسخ بدهيم، ولي اغلب در همين فرصت‏هاي کوتاه، راه بهتر شدن کار يا فکري را که در آن دقيقه درگير انجامش هستيم پيدا خواهيم کرد . همين توقف کوتاه به ما کمک مي‏کند به سرانجام کارها بينديشيم و اين يعني مراقبت از خود; زيرا «به کار بستن فکر و انديشه در کارها، پايان کار را نيکو مي‏کند . » (1) و از طرفي «نيک و بد کارها را نمايان مي‏سازد» (2) و «ما را آماده مي‏کند تا به اصلاح آن‏ها پرداخته و نتيجه بهتري بگيريم . » (3)

امام صادق عليه السلام نيز در اين زمينه به يکي از دوستانشان به نام جندب مي‏فرمايند: «اي جندب! در برابر هر کاري «توقف کن‏» تا به آغاز و انجام آن کار آگاه شوي . قبل از آن که در آن کار بماني و نهايتا پشيمان شوي . اي جندب ! به درستي که تو (خود) طبيب نفس خويشي، نشانه‏هاي سلامتي و بيماري را تشخيص مي‏دهي، درمان را هم خوب مي‏داني; پس (لحظه‏اي) درنگ کن ببين با خود چه مي کني . . . » (4) آري «هر انساني به نفس خويش آگاهي دارد هر چند عذر تراشي مي‏کند . » (5) پس چرا نفس خويش را رها سازيم تا ما را در کوره راه‏هاي تاريکي رها کند؟! (6)

شايد بپرسيد در اين توقف چه سؤال‏هايي از خودمان بکنيم و چگونه به پاسخ صحيح برسيم؟ شايد با يک مثال مطلب روشن شود . فرض کنيد براي به دست آوردن چيزي سخت در تلاش هستيد و زحمت مي کشيد . شما مي توانيد گاه در اثناي کار از خود بپرسيد «آيا آن چه را که اکنون به دنبالش هستم و برايش تلاش مي کنم واقعا «نياز» من است؟» زيرا «نياز» چيزي است که براي «بودن‏» و گذراندن زندگي خود آن را مي‏خواهيم و وقتي آن را به دست مي‏آوريم، احساس شادي و سرور مي‏کنيم . در مقابل اين نياز «ميل‏» قرار دارد; يعني چيزي که اميدواريم به دست آوردنش ما را خوش‏حال کند - که غالبا هم نمي‏کند - مثل ميل به پول; به دستش مي‏آوريم، ولي مي‏بينيم ما را راضي نمي‏کند و هنوز بيشتر از آن چه به دست آورده‏ايم، مي‏خواهيم . اگر توقف کنيم و اين سؤال را از خود بکنيم و گاه اگر فرصت‏بيشتري پيدا کرديم نيازهايمان را روي کاغذ بياوريم و پيش خود تجزيه و تحليل کنيم، اغلب جوابي را که به دست مي‏آوريم ما را از دنبال کردن چيزهايي که به آن نياز نداريم، باز مي‏دارد .

مثال ديگر: گاه کاري انجام مي‏دهيم که خوب از آب در نمي‏آيد و موجب فشار روحي ما مي‏شود . چگونه مي‏توانيم با يک توقف کوتاه از اين فشار روحي رهايي پيدا کنيم؟

در اين مورد نيز توقف راه‏گشا است . ما مي‏توانيم در همين توقف کوتاه زير و بم آن کار را جست وجو کنيم تا نکات مثبتي را که در اطراف آن يافت مي‏شود براي خود بيابيم . يا وقتي در پيچيدگي‏هاي زندگي گم مي‏شويم مي‏توانيم آن قدر از شاخ و برگ گرفتاري‏ها بچينيم تا به هسته‏اي که موجب رضايت ما بشود، برسيم . يعني زندگي را ساده‏تر بگيريم تا بسياري از فشارهاي روحي را از بين ببريم، زيرا زندگي وقتي ساده‏تر باشد، ساده هم حفظ مي‏شود . به اين ترتيب ما در مقابل تابلوي ايست‏به قسمتي از وجود خويش آگاهي پيدا مي‏کنيم و کم‏کم به شناخت از خويش خواهيم رسيد و به فرمايش امام علي‏عليه السلام: «هر که خود را شناخت، خدايش را شناخته است . » (7) و کسي که خدا را شناخت عاشقش مي‏شود; يعني به بالاترين مرتبه عزت نفس دست‏يافته است .

پي‏نوشت‏ها:

1) غررالحکم: «طول الفکر يحمد العواقب و يستدرک فساد الامور . »

2) همان: «فکر المرء مرآة تراه حسن عمله من قبحه . »

3) همان: «من حاسب نفسه وقف علي عيوبه و احاط بذنوبه فاستقال الذنوب و اصلح العيوب . »

4) تحف العقول، وصاياي امام صادق‏عليه السلام به عبدالله بن جندب .

5) سوره قيامت، آيه 15 .

6) غرر الحکم: «من رخص نفسه ذهبت‏به في المذاهب الظلمة . »

7) همان: «من عرف نفسه فقد عرف ربه . »

منبع : مجله ياس

تنظيم براي تبيان : داوودي

مقالات مرتبط :

کافيست باور کنيد

تو حاکم قلمرو خودت هستي

مهم ترين نياز براي موفقيت

مسئول انتخاب هايت هستي!

خوشبختي لذت است يا آرزو؟