دو شاخص مهم شبكه ؛پهنای باند و میزان تاخیر

پهنای باند از جمله واژه‌های متداول در دنیای شبكه‌های كامپیوتری است كه به نرخ انتقال داده توسط یك اتصال شبكه و یا یك اینترفیس، اشاره می‌نماید. این واژه از رشته مهندسی برق اقتباس شده است. در این شاخه از علوم، پهنای باند نشان دهنده مجموع فاصله و یا محدوده بین بالاترین و پائین‌ترین سیگنال بر روی كانال‌های مخابراتی (باند)، است. به منظور سنجش اندازه پهنای باند از واحد <تعداد بایت در ثانیه> و یا bpsاستفاده می‌شود.

پهنای باند تنها عامل تعیین كننده سرعت یك شبكه از زاویه كاربران نبوده و  یكی دیگر از عناصر تاثیرگذار، <میزان تأخیر> در یك شبكه است كه می‌تواند برنامه‌های متعددی را كه بر روی شبكه اجرا می‌گردند، تحت تاثیر قرار دهد.

 پهنای باند چیست ؟

تولید كنندگان تجهیزات سخت افزاری شبكه در زمان ارائه محصولات خود تبلیغات زیادی را در ارتباط با پهنای باند، انجام می‌دهند. اكثر كاربران اینترنت نسبت به میزان پهنای باند مودم خود و یا سرویس اینترنت braodbandدارای آگاهی لازم می‌باشند.

پهنای باند، ظرفیت اتصال ایجاد شده را مشخص نموده و بدیهی است كه هر اندازه ظرفیت فوق بیشتر باشد، امكان دستیابی به منابع شبكه با سرعت بیشتری فراهم می‌گردد. پهنای باند، ظرفیت تئوری و یا عملی  یك اتصال شبكه و یا یك اینترفیس را مشخص نموده كه در عمل ممكن است با یكدیگر متفاوت باشند. مثلا یك مودم V.90پهنای باندی معادل kbps 56را در حالت سقف پهنای باند حمایت می‌نماید ولی با توجه به محدودیت‌های خطوط تلفن و سایر عوامل موجود، عملا امكان رسیدن به محدوده فوق وجود نخواهد داشت.یك شبكه اینترنت سریع نیز از لحاظ تئوری قادر به حمایت پهنای باندیمعادلMbps100 است، ولی عملا این وضعیت در عمل محقق نخواهد شد (تفاوت ظرفیت تئوری پهنای باند با ظرفیت واقعی(.

 پهنای باند بالا و broadband

در برخی موارد واژه‌های <پهنای باند بالا> و به جای یكدیگر استفاده می‌گردند. كارشناسان شبكه در برخی موارد از واژه <پهنای باند بالا> به منظور مشخص نمودن سرعت بالای اتصال به اینترنت استفاده می‌نمایند. در این رابطه تعاریف متفاوتی وجود دارد. این نوع اتصالات، پهنای باندی  بین Kbps64تا kbps300و یا بیشتر را ارائه می‌نمایند. پهنای باند بالا با broadbandمتفاوت است. broadband، نشاندهنده روش استفاده شده به منظور ایجاد یك ارتباط است در صورتی كه پهنای باند، نرخ انتقال داده از طریق محیط انتقال را نشان می‌دهد.

 اندازه گیری پهنای باند شبكه

به منظور اندازه گیری پهنای باند اتصال شبكه می‌توان از ابزارهای متعددی استفاده نمود. برای اندازه گیری پهنای باند در شبكه‌های محلی ( LAN )، از برنامه‌هایی نظیر netprefو ttcp، استفاده می‌گردد. در زمان اتصال به اینترنت و به منظور تست پهنای باند می‌توان از برنامه‌های متعددی استفاده نمود.

تعداد زیادی از برنامه‌های فوق را می‌توان با مراجعه به صفحات وب عمومی‌استفاده نمود. صرفنظر از نوع نرم افزاری كه از آن به منظور اندازه گیری پهنای باند استفاده می‌گردد، پهنای باند دارای محدوده بسیار متغیری است كه اندازه گیری دقیق آن امری مشكل است.

تاخیر

پهنای باند صرفا یكی از عناصر تاثیر گذار در سرعت یك شبكه است. تاخیر( Latency ) كه نشاندهنده میزان تاخیر در پردازش داده در شبكه است، یكی دیگر از عناصر مهم در ارزیابی كارآیی و سرعت یك شبكه است كه دارای ارتباطی نزدیك با پهنای باند می‌باشد. از لحاظ تئوری سقف پهنای باند ثابت است. پهنای باند واقعی متغیر بوده و می‌تواند عامل بروز تاخیر در یك شبكه گردد. وجود  تاخیر زیاد در پردازش داده در شبكه و  در یك محدوده زمانی كوتاه می‌تواند باعث بروز یك بحران در شبكه شده و پیامد آن پیشگیری از حركت داده بر روی محیط انتقال و كاهش استفاده موثر از پهنای باند باشد.

 تاخیر و سرویس اینترنت ماهواره ای

دستیابی به اینترنت با استفاده از ماهواره به خوبی تفاوت بین پهنای باند و  تاخیر  را نشان می‌دهد. ارتباطات مبتنی بر ماهواره دارای پهنای باند و تاخیر بالایی می‌باشند. مثلا زمانی كه كاربری درخواست یك صفحه وب را می‌نمایید، مدت زمانی كه به‌طول می‌انجامد تا صفحه در حافظه مستقر گردد با این كه كوتاه به نظر می‌آید ولی كاملا ملموس است. تاخیر فوق به دلیل تاخیر انتشار است. علاوه بر تاخیر انتشار، یك شبكه ممكن است با نوع‌های دیگری از تاخیر مواجه گردد. تاخیر انتقال (مرتبط با خصایص فیزیكی محیط انتقال) و تاخیر پردازش (ارسال درخواست از طریق سرویس دهندگان پروكسی و یا ایجاد hopsبر روی اینترنت ) دو نمونه متداول در این زمینه می‌باشند.

اندازه گیری تاخیر در یك شبكه

از ابزارهای شبكه‌ای متعددی نظیر pingو tracerouteمی‌توان به منظور اندازه گیری میزان تاخیر در یك شبكه استفاده نمود. برنامه‌های فوق فاصله زمانی بین ارسال یك بسته اطلاعاتی از مبداء به مقصد و برگشت آن را محاسبه می‌نمایند. به زمان فوق round-trip، گفته می‌شود. round-tripتنها روش موجود به منظور  تشخیص و یا بدست آوردن میزان تاخیر در یك شبكه نبوده و در این رابطه می‌توان از برنامه‌های متعددی استفاده نمود.

پهنای باند و تاخیر دو عنصر تاثیر‌گذار در كارائی یك شبكه می‌باشند. معمولا از واژه ( QoS Quality of Service)به منظور نشان دادن وضعیت كارآیی یك شبكه استفاده می‌گردد كه در آن دو شاخص مهم پهنای باند و تاخیر مورد توجه قرار می‌گیرد.

برگرفته از سایت www.data-srco.ir