چرا بعد از مدتی رژیم گرفتن، دیگر وزن کاهش نمی یابد؟

در بیشتر موارد، افراد چاقی که رژیم لاغری می گیرند، بعد از مدتی متوجه می شوند وزنشان دیگر کاهش نمی یابد . علتش این است که بین انرژی که فرد از طریق مصرف غذا دریافت می کند و انرژی که در بدن می سوزاند، به تدریج تعادل برقرار می شود، یعنی فرد معادل همان انرژی که دریافت می کند، می سوزاند و نه بیشتر.

بدن برای زنده ماندن، این تعادل را برقرار می کند که بدون آن بقای نسل بشر به مخاطره می افتاد؛ مثلاً اگر فرد برای مدتی، به علت قحطی، عدم دسترسی به غذا ، بیماری و... نتواند غذا مصرف کند و لاغر شود و کاهش وزن او همچنان ادامه داشته باشد، تصور کنید که این روند کاهش وزن چه پیامدهای ناگواری برای او در پی خواهد داشت.

هنگامی که فردی یک رژیم لاغری را شروع می کند و دریافت روزانه انرژی خود را 500 کالری کاهش می دهد - یعنی به جای 2000 کالری در روز که نیاز واقعی اوست ، 1500 کالری مصرف می کند- یک تعادل منفی انرژی در بدنش ایجاد می شود و وزنش به تدریج کاهش می یابد. برای جبران این 500 کا لری که کمتر مصرف شده، بدن از ذخایر انرژی خود استفاده می کند.

بنابراین، سلول ها کربوهیدرات و پروتئین ها را برای تولید انرژی مصرف می کنند. چربی های ذخیره شده هم مورد استفاده قرار می گیرند، ولی اغلب درصد کمی از انرژی تولیدی را به خود اختصاص می دهند.

بدن ما دارای مکانیسم های فیزیولوژیکی است که به سرعت تعادل انرژی را حفظ می کند، یعنی دیگر وزن بدن کاهش نمی یابد .

دلایل توقف کاهش وزن به شرح زیر است :

1- متابولیسم (سوخت و ساز) بدن کاهش می یابد:

در اثر مصرف کم غذا و کمبود انرژی، پروتئین و کربوهیدرات های موجود در سلول ها استفاده می شوند، در نتیجه مقدار توده عضلانی کم می شود و متابولیسم بدن نیز کاهش می یابد. در این حالت، فرد برای حفظ وزن جدید به انرژی کمتری نیاز دارد. به عبارت دیگر، بدن به تدریج با مصرف کم انرژی سازگار می شود.

2- بدن کالری کمتری می سوزاند:

هر چقدر فرد لاغرتر می شود، بدن انرژی کمتری برای جابه جایی و حرکت می سوزاند، در نتیجه مصرف کل انرژی در بدن کاهش می یابد.

اگر در شروع رژیم لاغری روزانه 500 کالری کمتر مصرف شود، وزن بدن به تدریج کم می شود، ولی بعد از مدتی روند کاهش وزن کند می شود. در این صورت باید رژیم کم کالری تری نسبت به قبل اجرا کنید. همیشه بدن به راحتی با دریافت کمتر کالری سازگار می شود، زیرا برای حفظ حیات باید انرژی را ذخیره کند.

برای اینکه کاهش وزن متوقف نشود، چه باید کرد؟

با توجه به مطالب بالا می توان گفت، کارشناسان تغذیه بایستی به آرامی مقدار کالری رژیم را کاهش دهند، در این صورت مقدار کمی از عضلات بدن کاهش می یابد و متابولیسم بدن در طی رژیم همچنان بالا می ماند.

همچنین 10 تا 15 تمرین ورزشی نخست بایستی سبک باشند تا برای مدت طولانی تر، سیستم انرژی بدن بتواند با هر نوع تغییر سازگار شود و چربی های بدن را بسوزاند.

اگر بخواهیم با یک رژیم بسیار کم کالری در مدت زمان کوتاهی وزن خود را کاهش دهیم، در این حالت بدن مجبور می شود مقدار زیادی پروتئین را برای تولید انرژی بسوزاند، بخصوص وقتی که ذخایر گلیکوژنی بدن کم شده باشد. با مصرف پروتئین بدن و کاهش عضلات، متابولیسم بدن کم می شود و بعد از مدتی وزن بدن دیگر کاهش نمی یابد. در این وضعیت اگر فرد مثل سابق غذا بخورد، نسبت به قبل از رژیم، بیشتر چاق می شود، زیرا تعادل مثبت انرژی برقرار می شود.

هـنگام کاهـش وزن، مقدار عضلات بدن رو به تحلیـل می رونـد که در نتـیجه ی آن، متابولیسم بـدن نیـز کم می شود. برای اینکه مقدار تحلیل عضلات به حداقل برسد، ابتدا باید متابولیسم را افزایش داد و سپس دریافت کالری را به تدریج کم کرد تا انرژی به طور مؤثری بسوزد. البته متابولیـسم بدن بـه طور خودکار افزایــش می یابد. زیرا هنگامی که در اثر رژیم لاغری، مقداری از عضلات خود را از دست می دهیم، همچنان متابولیسم بالاست و ذخایر چربی بدن را برای تأمین انرژی می سوزاند.

اگر در حال حاضر رژیم بسیار کم کالری دارید، هنوز دیر نیست. شما می توانید مقدار مصرف غذای خود را مجدداً تنظیم کنید تا متابولیسم بدنتان برای سوزاندن چربی های زائد افزایش یابد و از تحلیل بیشتر عضلات جلوگیری کند.

* نکات مهم :

هدف از ارائه این اطلاعات، کمک به افراد سالم و بزرگسال برای کاهش وزن است و این مطالب هیچ توصیه پزشکی را در بر ندارد.

در ضمن این مطالب برای خانم های باردار و شیرده و افراد زیر 18 سال تنظیم نشده است.

اگر مبتلا به بیماری هستید یا احتمال می دهید در آینده دچار بیماری شوید، قبل از شروع هر نوع رژیم غذایی و بر نامه ورزشی برای لاغری، باید با پزشک خود مشورت کنید.

همچنین هر نوع برنامه ورزشی یا رژیم لاغری برای کاهش وزن بایستی به آرامی شروع شود، یعنی نباید در ابتدای کار، رژیم خیلی کم کالری یا ورزش خیلی شدید در پیش گرفته شود.

نیره ولدخانی – کارشناس علوم تغذیه