اسرار کاهش و افزایش وزن بدن (1)
روند چاقی و افزایش وزن به میزان هشدار دهنده ای در دو دهه گذشته افزایش یافته است. حدود 61 درصد مردم آمریکا اضافه وزن دارند! و 26 درصد آنها چاق هستند که البته این آمار، ورزشکاران حرفه ای را شامل نمی شود. با مطالعه این مطلب از تلفیق روش های قدیمی و اطلاعات جدید در این مورد آگاه خواهید شد.
طی سالیان، متخصصان با ارائه برنامه های کنترل وزن، سعی در بهبود وضعیت وزنی افراد جامعه داشتند. این برنامه ها شامل برنامه هایی برای تغییر رفتار تغذیه ای، آموزش های تغذیه ای و توصیه های ورزشی بود، ولی با این وجود روند افزایش تعداد افراد چاق سیر صعودی دارد. دلیل عدم موفقیت برنامه های کلی، عدم توجه به نیازهای بدن هر فرد به طور خصوصی است. اساس هر برنامه ی موفق کنترل وزن، توجه به سوخت و ساز انرژی در بدن آن شخص و تعادل انرژی در بدن او برای مدت طولانی رژیم است. از این رو به توضیح چگونگی تعادل انرژی در بدن می پردازیم.
تعادل انرژی
درک این مفاهیم بسیار ساده است، ولی مشکل، محاسبه ی این تعادل ها است.
با نگاه عمیق تری به مطالب ذکر شده درخواهیم یافت که تعادل انرژی در بدن دو کفه دارد: یک کفه ی آن کالری وارد شده به بدن است که از طریق کربوهیدرات، چربی و پروتئین موجود در غذاها به وجود می آید. پس با محاسبه ی انرژی غذای مصرف شده کنترل آن آسان است و کفه دیگر سوخت انرژی در بدن است. زیرا با توجه به شرایط فیزیولویژیک بدن هر فرد متفاوت است.سوخت انرژی در بدن شامل انرژی پایه مورد نیاز برای حیات(RMR ) و انرژی مورد نیاز برای انجام فعالیت و انرژی مورد نیاز برای هضم غذای خورده شده است.
اول راجع به انرژی لازم برای هضم غذا توضیح می دهیم که 10 درصد از کل انرژی مورد نیاز بدن را تشکیل می دهد. این انرژی بسیار متغیر است و بستگی به حجم و نوع غذا دارد، مثلاً مصرف ادویه زیاد با غذا موجب افزایش چشمگیری در این انرژی می شود و یا خوردن کرفس خام، هویج خام و سبزی خوردن به همراه غذا و سبزی هایی که هضم آن در دستگاه گوارش نیاز به انرژی بیشتری دارد و به صورت محدود موجب کاهش جذب چربی می شوند، بسیار مفید است و یا اینکه برنامه های غذایی تنظیم شده را در وعده های متعدد با میزان کم(بجای یک وعده حجیم) تنظیم می کنند، اثر آن افزایش انرژی مورد نیاز برای هضم غذاست. البته روی این بخش از انرژی مورد نیاز بدن خیلی سرمایه گذاری نمی شود، چون درصد کمی از کل انرژی مصرفی بدن را شامل می شود.
قسمت دوم انرژی سوخته شده در بدن، انرژی مورد نیاز برای انجام فعالیت های فیزیکی است که 15 تا 30 درصد کل انرژی سوخته شده در بدن را در برمی گیرد. این انرژی شامل کلیه فعالیت ها از جمله فعالیت های شغلی در طول روز، رفت و آمدها و ورزش های حرفه ای است . این بخش از انرژی سوخته شده در بدن متغیرترین جزء است، که موجب افزایش یا کاهش وزن می شود و می توان گفت:
فعالیت بیشتر= سوختن انرژی بیشتر بدن= از دست دادن وزن بیشتر ( در صورت کنترل مواد غذایی خورده شده)
از این رو است که رژیم درمان ها تأکید بسیاری در انجام ورزش و نرمش در طول رژیم دارند. با ورزش کردن علاوه بر افزایش انرژی سوخته شدن، میزان انرژی مورد نیاز برای فعالیت های حیاتی( انرژی پایه یاRMR) افزایش می یابد که در مورد آن توضیح خواهیم داد.
در نهایت مهم ترین و اصلی ترین بخش سوخت انرژی در بدن،RMRمی باشد که شامل کلیه فعالیت های نیازمند انرژی برای حیات است؛ مثل انرژی مورد نیاز برای تنفس عادی، ضربان قلب، گردش خون، ورود مواد غذایی به سلول ها، دفع مواد زائد و... .
این بخش 60 تا 75 درصد کل انرژی مصرفی را شامل می شود. ولی آیاRMR یا انرژی پایه تغییر پذیر است؟
ادامه دارد...
عاتکه موسوی-کارشناس تغذیه
