ترکیبات گوناگون فلزات برای کاربردهای مختلف

در مطلب فلزات واسطه ١، ٢ با خصوصیات و کاربردهای مختلف فلزات واسطه آشنا شدید. در این مطلب با خواص و کاربردهای فلزات پرمصرفی مانند آلومینیوم، آهن، تیتانیوم و فلزات دیگر آشنا خواهید شد.

** آلومینیوم:

آلومینیوم یک فلز واسطه نیست!!!

  یعنی ترکیبات رنگی تشکیل نمی دهد و یا نقش کاتالیست و غیره را ندارد.

  درجه ذوب بالا و چگالی کم آلومینیوم باعث شده که جزو فلزات پرکاربرد غیر واسطه باشد.

تقریبا فلز ضعیفی است ولی وقتی با مس، منگنز و منیزیوم آلیاژ شود، آلیاژ قوی تری به نام دورالیوم تشکیل می شود.

به آسانی پوسیده نمی شود؛ زیرا لایه اکسید آلومینیوم (ترکیب فلز آلومینیوم با اکسیژن هوا) Al_٢O_٣ دائمی روی سطح این فلز تشکیل می شود که به آسانی پوسته پوسته نمی شود و آلومینیوم را از اکسایش بیش تر محافظت می کند.

به دلیل این که آلومینیوم با آلیاژ شدن، استحکام بیش تری پیدا می کند و خاصیت سبکی و ضد پوسیدگی دارد، در سازه های هواپیمایی، چارچوب پنجره ها و اسکلت و شاسی اتومبیل ها به کار می رود.

رسانای خوب گرماست و در رادیاتورها از آن استفاده می شود.

رسانای خوب الکتریسیته است و به دلیل این که سبک است، در اتصال با مس (که رسانای عالی الکتریسیته است، در خطوط نیرو از آن استفاده می شود. برای استحکام کابل ها می توان از هسته فولادی هم استفاده کرد.

 مواد سرامیکی که از نظر الکتریکی ضعیفند، برای عایق بندی سیم ها در تیر چراغ برق  و زمین به کار می روند.

دیگر عناصر غیر واسطه و کاربردهای آن ها:

ترکیب قلع و سرب، آلیاژ لحیم را حاصل می کند که ماده جامدی با درجه ذوب پایین است و برای اتصالات الکتریکی از آن استفاده می شود.

 قلع، فلزی است که چندان علاقه ای به واکنش با مواد دیگر ندارد و برای پوشش و روکش کردن فلزاتی که دچار خوردگی شیمیایی می شوند (مانند آهن  - استیل) به کار می رود.

سرب، فلزی نرم، بسیار چکش خوار و نسبتا واکنش ناپذیر است که در پشت بام منازل و ساختمان ها از آن استفاده می شود.

کابل های الکتریکی می توانند با این فلز روکش شوند. این فلز با اکسید سرب در ساخت الکترودهای باتری وسایل نقلیه به کار می رود. سرب به دلیل چگالی بالا،  به عنوان محافظ تابش آلفا/بتا/ گاما از مواد رادیواکتیو و اشعه ایکس کاربرد دارد؛ بنابراین در تجهیزات هسته ای و رادیوگرافی ها هنگامی که از استخوان هایتان با اشعه ایکس، تصویربرداری می شود، یک پیش بند سربی باید بپوشید.

 قلع سخت (مفرغ) آلیاژی است که قسمت عمده آن از قلع و بقیه آن از مقدار کمی مس، بیسموت (Bi) و آنتیموان (Sb) تشکیل شده است. این آلیاژ از قلع محکم تر است اما برای قلم زنی و کنده کاری و حکاکی راحت تر مورد استفاده قرار می گیرد.

 آلیاژ آمالگام مورد استفاده در دندان پزشکی، مخلوط قلع، جیوه و نقره است. در ابتدا این ماده نرم و قابل انعطاف است اما بعد از پر کردن دندان به تدریج سفت می شود. این آلیاژ خواص ضد خوردگی شیمیایی دارد و در برابر حملات مواد اسیدی تولید شده توسط باکتری ها در دهان مقاوم است.

ادامه دارد...

مرکز یادگیری سایت تبیان

فراوری و تنظیم: آلچالانلو