«بدن»، خود را با پرخوری تطبیق می دهد

به نظر می رسد بدن به راحتی به تغییرات محیطی عادت می کند که این کار برای حفظ بقاست. بسیاری از کارشناسان تغذیه نمی دانند که بدن حتی به دریافت غیر معمول غذا نیز عادت می کند که می تواند به شکل پرخوری یا کم خوری باشد.

به عنوان مثال اگر غذای کافی برای خوردن در دسترس نباشد، متابولیسم بدن به تدریج کاهش می یابد، در نتیجه برای رشد و نگهداری بدن به انرژی زیادی نیاز نخواهیم داشت و می توانیم با مقدار کمی غذا زنده بمانیم.

در کشورهای غربی، به علت دسترسی فراوان به غذا، پرخوری به صورت یک معضل سلامتی در آمده است. بعضی افراد با پرخوری بیش از حدّ، دچار چاقی می شوند. البته باید گفت که اگر بدن به پرخوری عادت نمی کرد و خود را با آن تطبیق نمی داد، بیشتر افراد چاق، خیلی سنگین تر از وضع کنونی می شدند.

چگونه بدن، خود را با پرخوری تطبیق می دهد؟

وقتی ما زیاد غذا می خوریم و وزن اضافه می کنیم، بدن را وادار به ایجاد تغییراتی می کنیم. می توان گفت این تغییرات محصول فرعی افزایش وزن است که شامل موارد زیر است :

1- تمامی وزن اضافه شده به صورت چربی نیست، بلکه قسمتی از آن به شکل پروتئین ساخته شده در سلول هاست. در نتیجه بافت عضلانی بدن افزایش می یابد. افزایش بافت عضلانی، متابولیسم بدن را افزایش می دهد؛ در نتیجه کالری بیشتری می سوزانیم.

2- بدنی که از نظر وزنی سنگین تر است، نیاز به انرژی بیشتری برای حرکت و جا به جایی دارد، یعنی در هر حرکتی، انرژی بیشتری می سوزاند. فردی که چاق شده است هنگام راه رفتن در منزل، خیابان یا محل کار، بالا و پایین رفتن از پله ها و انجام بسیاری از کارهای بدنی، انرژی بیشتری نسبت به قبل می سوزاند.

3- هنگامی که مقدار زیادی غذا می خوریم، نیاز به انرژی بیشتری برای هضم و جذب مواد مغذی آن داریم. به این معنا که با بیشتر خوردن غذا، به علت اثر گرمازایی آن، انرژی بیشتری می سوزانیم.

با توجه به سه مورد بالا می توان گفت وقتی بدن انرژی بیشتری می سوزاند، خیلی به وزن فرد اضافه نمی شود؛ یعنی بدن در همان وزن اضافه شده ی قبلی باقی می ماند.

چرا کالری های اضافی روی هم جمع نمی شوند؟

بعد از افزایش وزن،  اگر مقدار کالری اضافی که مصرف می کنید ثابت باشد، روند افزایش وزن شما کند می شود. به عنوان مثال اگر نیاز واقعی شما برای حفظ وزن مناسب 2000 کالری باشد و شما چندین سال 3000 کالری مصرف کنید، مطمئناً وزنتان زیاد می شود. اما لازم است بدانید که بیشترین مقدار افزایش وزن در طی ماه های اول صورت می گیرد و بعدها تقریباً متوقف می شود. دلیل توقف روند افزایش وزن این است که تغییرات فیزیولوژیکی در بدن، بین انرژی مصرفی و انرژی که می سوزد، تعادل برقرار می کند و بدن شما برای حفظ وزن اضافه شده، روزانه به 3000 کالری نیاز خواهد داشت.

بنابراین افرادی که وزنشان به تدریج و بعد از سال ها پُرخوری همچنان اضافه می شود، مطمئناً هر روز کالری بیشتری نسبت به قبل دریافت می کنند یا از فعالیت بدنی شان کم می شود و یا اضافه شدن وزنشان به هر دو دلیل است. به عبارت دیگر، هنگامی که یک کیلوگرم به وزن بدن اضافه می شود، برای افزایش وزن بیشتر، باید غذای بیشتری مصرف شود.

به عنوان مثال، نیم کیلوگرم چربی ذخیره شده در بدن دارای 3500 کالری است، بنابراین اگر روزانه 500 کالری کمتر مصرف کنید، هفته ای نیم کیلوگرم (3500= 500×7) از وزن بدنتان کاهش می یابد.

اما بعد از مدتی، روند کاهش وزن، آهسته و در نهایت متوقف می شود. در این هنگام وزنتان دیگر کم نمی شود، زیرا بین انرژی که می سوزانید تعادل برقرار می شود، در نتیجه دچار کمبود انرژی نمی شوید.

چگونه چربی های خود را کاهش دهیم؟

حال که فهمیده ایم بدن ما می تواند خود را نسبت به تغییرات غذایی تطبیق دهد، برای کاهش وزن بایستی به طور دقیق برنامه غذایی خود را تنظیم کنیم.

به یاد داشته باشید، هرگز برای کاهش وزن،  یک مرتبه غذای خود را خیلی کم نکنید، زیرا در این صورت غیر از چربی ها، مقدار زیادی از عضلات شما کاسته می شود. بلکه سعی کنید به تدریج و به آرامی هر هفته مقدار کمی از کالری مصرفی خود را کاهش دهید. در این صورت بدون اینکه توده عضلانی خود را از دست بدهید، بدن فرصت کافی برای سوزاندن چربی های ذخیره شده دارد؛ زیرا با حفظ عضلات، متابولیسم بدن همچنان بالا می ماند و می توان برای چندین ماه بعد هم چربی های اضافی را سوزاند.

نکات مهم:

هدف از ارائه این اطلاعات و مطالب علمی، کمک به افراد سالم و بزرگسال برای کاهش وزن است و هیچ توصیه پزشکی را در بر ندارد.

همچنین این مطالب برای خانم های باردار و شیرده و افراد زیر 18 سال تنظیم نشده است.

اگر مبتلا به بیماری هستید یا احتمال می دهید بعدها دچار بیماری شوید، قبل از شروع هر نوع رژیم غذایی و برنامه ورزشی برای لاغری، باید با پزشک خود مشورت کنید.

ضمناً توجه داشته باشید که هر نوع برنامه ورزشی یا رژیم لاغری برای کاهش وزن، بایستی به آرامی شروع شود.

نیره ولدخانی – کارشناس علوم تغذیه