دانستنی ‌های مصرف دارو در شیردهی

اکثر مادران در مورد مصرف دارو حین شیردهی مضطرب و نگران هستند و ممکن است اطلاعات و نظر‌های متفاوتی را از منابع مختلف از جمله پزشکان، داروسازان، ماماها، همسر، دوستان و همسایه ‌ها یا وسایل ارتباط ‌جمعی در مورد مصرف یا عدم مصرف داروها دریافت کنند و چه بسا در مواردی بدون آن که خود مایل به قطع شیردهی باشند در اثر توصیه‌ های نادرست اطرافیان، به این عمل اقدام کنند.

عوامل اثرگذار بر ایمنی مصرف دارو در دوران شیردهی

هر دارویی که مادر شیرده مصرف می ‌کند جزیی از آن(حدود یک درصد) وارد شیر می ‌شود.

مقدار دارویی که از طریق شیر مادر به شیرخوار می‌ رسد، بسیار کمتر از آن مقداری است که از طریق جفت به جنین می ‌رسد.

به طور کلی سه دسته عوامل مهم مربوط به مادر، شیرخوار و دارو در زمینه اثر دارو بر شیرخوار دخالت دارند.

عوامل مربوط به مادر

* متابولیسم کلیه و کبد

افزایش متابولیسم، غلظت دارو را در سرم مادر کاهش می ‌دهد و برعکس عواملی نظیر بارداری که دفع یا متابولیسم دارو را در مادر کاهش می ‌دهد، موجب افزایش مقدار دارو در سرم می‌ شود.

* دوز دارو و مدت‌ درمان

دوز و مدت مصرف دارو هم موثر است. استفاده از داروهایی که حتی ممنوعیت مصرف دارند ممکن است با دوز کم و مدت کوتاه مصرف مانند مواد رادیواکتیو، فقط با قطع کوتاه‌ مدت تغذیه با شیر مادر همراه باشد.

* راه مصرف

جذب و دسترسی از راه دهان نیز نقش بسیار مهمی دارد. به ‌عنوان مثال داروهایی که از طریق خوراکی قابل جذب نیستند و باید حتما به مادر تزریق شوند مانند انسولین، آنتی ‌بیوتیک ‌های آمینوگلیکوزیدی و سولفات منیزیم گرچه ممکن است در شیر مادر ترشح شوند اما چون در دستگاه گوارش شیرخوار جذب نمی‌ شوند بنابراین اثر کمتری بر شیرخوار می‌ گذارند.

عوامل مربوط به شیرخوار

* سن شیرخوار

هر چه سن به دوران نوزادی نزدیک ‌تر باشد، تاثیر داروی دریافت شده بیشتر است.

* جذب دارو

داروهایی که با تغییرات جزیی جذب می ‌شوند تاثیر بیشتری بر نوزاد و شیرخوار دارند.

* متابولیسم کبد و کلیه

نارسی یا اختلال‌ های این اعضا سبب تجمع بیشتر دارو در شیرخوار می ‌شود.

* حجم مصرفی شیر مادر

هر چه مقدار شیر مصرف شده بیشتر باشد، داروی بیشتری هم به شیرخوار می ‌رسد.

* بی ‌ضرری دارو برای شیرخوار

داروهایی که در دوران نوزادی و شیرخواری مجوز مصرف داشته باشند، مادر شیرده هم می‌ تواند مصرف کند.

دکتر محمداسماعیل مطلق - دانشیار دانشگاه جندی‌ شاپور اهواز