دارو درمانی در آسم
دارو درماني در آسم
تا چند سال پيش درمان آسم با داروهايي مثل تئوفيلين و آمينوفيلين که برونش را گشاد مي کردند، بود ولي از دو دهه پيش تا کنون که مشخص شده التهاب و تورم مخاط راه هاي هوايي عامل ايجاد اين بيماري است، سنگ بناي درمان بيماران آسمي تجويز داروهايي با اثرات ضد التهابي مثل کورتون است اما چون اين بيماران نياز به تجويز طولاني مدت دارو دارند، بايد از کورتوني استفاده شود که تا حد امکان حائز اثرات موضعي باشد ولي جذب سيستميک و عارضه جدي نداشته باشد.
براي همين به جز در موارد خاص که در دوره هاي کوتاه مدت به بيماران در زمان حمله، کورتون به صورت خوراکي يا تزريقي توسط پزشک مجرب تجويز مي شود، بيماران هيچ گاه نبايد اقدام به مصرف کورتون خوراکي يا تزريقي به صورت دوره اي يا مستمر کنند. به همين جهت تجويز داروهاي کورتون دار استنشاقي که غالبا جذب نمي شوند و در دوزهاي متعارف کم ترين ميزان عوارض جانبي را دارند، با يا بدون تجويز داروهاي طويل الاثر گشاد کننده برونش، توصيه مي شود.
دوز دارو مهم است
يکي از مهم ترين نکات در مورد بيماران آسمي اين است که اين بيماران حتي در زماني که علائم بيماري با مصرف دارو فروکش مي کند يا قطع مي شود، به هيچ عنوان نبايد بدون نظر پزشک اقدام به کم کردن ميزان دارو يا قطع اسپري تجويز شده کنند و اجازه دهند که پزشک با سؤالات منطقي در ويزيت هاي دوره اي و در صورت نياز تکرار اسپيرومتري تصميم بگيرد که در زمان مقتضي دوز دارو را کاهش دهد.
آسم خارج از کنترل
مهم ترين عامل در کنترل نشدن آسم بيماران، عدم تعهد بيمار به مصرف پيوسته و منظم داروهاي استنشاقي است و مهم ترين نکته که در قريب به 30 تا 50 درصد از بيماران ديده مي شود، ابتلاي همزمان به رينيت و سينوزيت آلرژيک است.
درصد قابل توجهي نيز با يا بدون علامت دچار رفلاکس اسيد از معده هستند. در اين موارد غالبا پزشک با بررسي هاي مختلف مي تواند به تشخيص اين بيماري ها برسد و با تجويز داروهاي مناسب و درمان اين بيماري ها شانس کنترل آسم هم بالاتر برود.
داروهايي که براي درمان آسم به کار مي روند، به دو دسته تقسيم مي شوند:
داروهاي زود اثر
به محض شروع اولين علائم آسم مصرف مي شوند. اثرات اين داروها را در عرض چند دقيقه احساس خواهيد کرد.
هر فرد آسمي به يک داروي زوداثر يا " خلاص کننده "، براي توقف علائم آسم، قبل از اين که بدتر شود نياز دارد. بتا آگونيست هاي استنشاقي کوتاه اثر، داروهاي کوتاه اثر ارجح هستند. اين داروها متسع کننده برونش هستند. اين داروها سريع عمل مي کنند تا عضلات منقبض اطراف راه هاي هوايي شما را گشاد کرده، طوري که راه هاي هوايي بيشتر باز شده و اجازه دهند هواي بيشتري عبور کند.
بايد داروهاي زود اثر خود را به محض احساس علائم آسم، مثل سرفه، خس خس، فشار سينه يا نفس تنگي مصرف کنيد. اسپري زود اثر تان را هميشه به منظور حمله آسم همراه داشته باشيد.
پزشک تان ممکن است توصيه کند داروي زوداثر خود را در مواقع ديگر، مثلا قبل از ورزش مصرف کنيد.
داروهاي کنترل دراز مدت
اين داروها هر روز و براي مدت زمان طولاني خورده مي شوند تا از علائم و حملات يا دوره هاي آسم پيشگيري کنند. اثرات کامل اين داروها را بعد از مصرف شان براي چند هفته خواهيد ديد. بيماران دچار آسم پايدار به داروهاي کنترل طولاني اثر نيازمند هستند.
موثرترين داروي کنترل دراز مدت براي آسم يک کورتيکواستروييد استنشاقي است، زيرا اين دارو تورم راه هاي هوايي را که در حمله ي آسم شايع است کاهش مي دهد.
کورتيکواستروييدهاي استنشاقي، يا به اختصار استروييد، داروي ارجح براي کنترل آسم خفيف، متوسط، و شديد پايدار هستند. اين دارو ها اگر با راهنمايي پزشک مصرف شوند، عموما ايمن هستند.
در برخي بيماران، قرص يا شربت هاي استروئيد براي مدت کوتاهي از زمان استفاده مي شوند تا آسم را کنترل کنند. شکل قرص يا شربت ممکن است براي کنترل آسم شديد هم مصرف شوند.
ساير داروهاي کنترل دراز مدت شامل:
* بتا آگونيست هاي طولاني اثر استنشاقي. اين داروها متسع کننده ي برونش يا شل کننده ي عضله و نه ضد التهاب هستند. اين داروها براي کمک به کنترل آسم متوسط و شديد و پيش گيري از علائم شبانه مصرف مي شوند. بتا آگونيست هاي طولاني اثر معمولاً با داروهاي کورتيکواستروييد استنشاقي مصرف مي شوند.
* تعديل کننده هاي لوکوترين مانند مونتلوکاست(montelukast)، زافيرلوکاست(zafirlukast) و زايلتون(Zileuton) که به تنهايي در درمان آسم پايدار خفيف، يا همراه کورتيکوستروييدهاي استنشاقي در درمان آسم متوسط تا شديد به کار مي روند.
* کرومولين و ندوکروميل که در درمان آسم خفيف پايدار به کار مي روند.
* تئوفيلين که به تنهايي در درمان آسم پايدار خفيف يا همراه کورتيکواستروييدهاي استنشاقي در درمان آسم پايدار متوسط به کار مي رود.
بيماراني که مصرف تئوفيلين دارند بايد سطح خوني دارو را چک کنند تا مطمئن شوند مقدار دارو مناسب است.
اگر مصرف داروهاي کنترل دراز مدت را متوقف سازيد احتمالا آسم شما دوباره بدتر خواهد شد.
بسياري از افراد مبتلا به آسم، به يک متسع کننده ي برونش کوتاه اثر براي استفاده در زمان وخامت علائم و داروهاي کنترل آسم دراز مدت روزانه براي درمان التهاب مداوم نيازمند هستند.
به مرور زمان پزشک تان ممکن است به اعمال تغييراتي در درمان آسم ملزوم شود. ممکن است نياز به افزايش مقدار دارو، کاهش مقدار دارو يا امتحان ترکيبي از داروها داشته باشيد. با اطمينان با پزشک تان براي يافتن بهترين درمان همکاري کنيد. هدف، کمترين ميزان داروي مورد نياز براي کنترل آسم تان است.
بيشتر داروهاي آسم استنشاقي هستند. آن ها مستقيم به درون شش هاي شما مي روند، جايي که مورد نياز هستند. انواع گوناگوني از اسپري ها وجود دارد و بسياري نياز به تکنيک هاي خاص دارند. مهم است که بدانيد چگونه اسپري خود را درست مصرف کنيد.
استفاده از پيک فلومتر
پزشک شما ممکن است توصيه کند که به عنوان بخشي از برنامه روزانه ي مراقبت از خود، يک وسيله ي دستي به نام پيک فلومتر(peak flow meter) در خانه براي کنترل ميزان کارآيي ريه هاي تان به کار بريد.
شما پيک فلومتر را با انجام يک نفس عميق به داخل و سپس دميدن هوا به طور محکم درون دستگاه به کار مي بريد. پيک فلومتر سپس به شما يک عدد ماکزيمم جريان نشان مي دهد که به شما مي گويد با چه سرعتي هوا را بيرون داده ايد.
شما به دانستن عدد ماکزيمم جريان " مناسب خود " نياز داريد. اين کار را با ثبت روزانه عدد ماکزيمم جريان براي چند هفته تا وقتي آسم تان کنترل شود، انجام دهيد. بالاترين عددي که در طول اين زمان به دست مي آوريد جريان ماکزيمم مناسب شما است. سپس مي توانيد اندازه هاي جريان ماکزيمم آتي را با جريان ماکزيمم شخصي خود مقايسه کنيد و اين امر نشان خواهد داد آيا آسم تان هنوز تحت کنترل است.
پزشک تان به شما خواهد گفت چگونه و کي پيک فلومتر تان را استفاده کنيد و چگونه داروهاي تان را بر اساس نتايج به دست آمده مصرف نماييد. ممکن است به شما توصيه شود پيک فلومتر خود را هر روز به منظور پيگيري ميزان کيفيت تنفس تان انجام دهيد.
پيک فلومترتان مي تواند کمک کند از يک حمله آسمي احتمالي حتي قبل از اين که متوجه علائم باشيد آگاه گرديد. اگر پيک فلومتر تان نشان دهد که تنفس تان بدتر شده است بايد برنامه عملياتي اورژانسي آسم خود را پيگير باشيد. داروهاي زود اثر يا ساير داروهاي توصيه شده توسط پزشک تان را مصرف کنيد. سپس مي توانيد پيک فلومتر را جهت رؤيت ميزان پاسخ دهي راه هاي هوايي تان به دارو استفاده کنيد.
از پزشک خود در مورد چگونگي مراقبت از آسم خود بپرسيد. شما بايد بدانيد:
* چه چيزهايي تمايل به بدتر کردن آسم تان دارند و چگونه از آن ها پرهيز کنيد.
* چگونه و کي پيک فلومتر خود را استفاده کنيد.
* چه داروهايي مصرف کنيد، چقدر مصرف کنيد، کي آن ها را مصرف کنيد وچگونه آن ها را صحيح مصرف کنيد.
* چه وقت با پزشک خود تماس بگيريد يا او را ببينيد.
درمان آسم در کودکان
کودکان مبتلا به آسم مانند افراد بالغ آسمي بايد يک پزشک را براي درمان آسم شان انتخاب کنند. درمان شامل تست حساسيت، يافتن راه هاي کاهش مواجهه با موادي که آسم را ايجاد مي کنند و دريافت دارو مي باشد.
کودکان کم سن به کمک والدين و ساير افراد خانواده براي کنترل آسم شان نياز خواهند داشت. کودکان بزرگ تر مي توانند ياد بگيرند از خودشان مراقبت کنند و برنامه خود مراقبتي شان را با نظارت کمتر انجام دهند.
داروهاي آسم براي اطفال شبيه انواعي است که بالغين مصرف مي کنند ولي مقادير کمتر است. اطفال مبتلا به آسم ممکن است به يک اسپري زوداثر يا " رها بخش " براي حمله ها و درمان روزانه براي کنترل آسم شان نيازمند باشند. کودکان با آسم متوسط يا شديد بايد استفاده از يک پيک فلومتر را جهت کمک به کنترل کردن آسم شان ياد بگيرند. استفاده از يک پيک فلو متر مي تواند بسيار مفيد باشد زيرا کودکان اغلب براي توصيف علائم خود مشکل دارند.
والدين بايد نسبت به علائم احتمالي آسم در اطفال مانند سرفه شبانه، سرماخوردگي مکرر، خس خس يا ساير مسائل تنفسي هوشيار باشند. اگر حدس مي زنيد کودک شما آسم دارد يا آسم کودک تان خوب کنترل نشده است، او را براي معاينه و آزمايش به دکتر ببريد.
پزشک داروهايي بر اساس علائم و نتايج آزمايش براي کودک تان انتخاب مي کند. اگر کودک تان آسم دارد نياز داريد براي پيگيري مرتب و اطمينان از اين که او داروها را صحيح مصرف مي کند به دکتر مراجعه کنيد.
درمان آسم در بالغين مسن
افراد مسن ممکن است نيازمند تنظيم درمان آسم شان به علت ساير بيماري ها يا مسائلي که دارند باشند. بعضي داروها(مثل بتا بلاکرهاي مصرفي در درمان پُرفشاري خون و گلوکوم، آسپرين و داروهاي ضد التهابي غير استروئيدي) مي توانند با داروهاي آسم تداخل کنند يا حتي سبب حملات آسم شوند. مطمئن شويد درباره همه ي داروهايي که مصرف مي کنيد به دکتر خود گفته ايد، حتي انواع بدون نسخه.
مصرف استروئيدها ممکن است روي تراکم استخوان در بالغين اثر گذارد، لذا از پزشک تان در مورد مصرف مکمل هاي کلسيم و ويتامين D و ساير راه هاي کمک به حفظ قدرت استخوان ها سوال کنيد.
منابع:
ايران کلينيک
همشهري - دکتر روزبه نقشين
اگر مي خواهيد با پزشکان سايت مشورت کنيد، اينجا را کليک کنيد.
براي شرکت در بحث هاي انجمن سايت مرتبط با بهداشت و سلامت، اينجا را کليک کنيد.
اگر مي خواهيد با کارشناسان تغذيه ي سايت درباره رژيم هاي غذايي مشورت کنيد، اينجا را کليک کنيد.
*مطالب مرتبط:
چرا آسم کودکان، در بزرگسالي دوباره عود مي‌کند
بخش تغذيه و سلامت تبيان