کم کاری تیروئید؛ تشخیص، عوارض و درمان دارویی
کم کاري تيروئيد؛ تشخيص، عوارض و درمان دارويي
روزهاي گذشته مطالبي تحت عنوان " علل و عوامل خطر کم کاري تيروئيد "، " علايم کم کاري تيروئيد در بزرگسالان و کودکان " و " ملاحظات درماني و تغذيه اي در کم کاري تيروئيد " براي تان ذکر شد، در اين مقاله، ناگفته هاي اين بيماري را با هم مي خوانيم...
تشخيص:
از آن جا که کم کاري تيروئيد در زنان مسن تر شيوع بيشتري دارد برخي پزشکان توصيه مي کنند که در طي معاينات جسمي سالانه، غربالگري زنان مسن تر به منظور تشخيص اختلالات تيروئيدي نيز انجام گردد.
برخي پزشکان همچنين توصيه مي کنند که زنان باردار و يا زناني که تصور مي کنند باردار شده اند به منظور تشخيص کم کاري تيروئيد آزمايش دهند. به طور کلي اگر احساس مي کنيد که خستگي و کسالت تان افزايش يافته و يا پوست خشک، يبوست و صداي خشن داريد و يا در گذشته سابقه مشکلات تيروئيدي يا گواتر را داشته ايد، ممکن است پزشک معالج تان براي تشخيص کم کاري تيروئيد آزمايش تجويز نمايد.
آزمايش خون:
تشخيص کم کاري تيروئيد بر پايه نتايج تست هاي خوني که سطح هورمون هاي TSH و نيز سطح هورمون تيروئيدي تيروکسين را ارزيابي مي نمايد انجام مي گردد. کاهش سطح تيروکسين و افزايش سطح TSH در خون نشانگر اختلال در عملکرد تيروئيد است. در اين حالت غده هيپوفيز شما سعي مي کند TSH بيشتري را براي تحريک غده تيروئيد به منظور توليد هورمون هاي تيروئيدي آزاد نمايد.
امروزه با استفاده از تست حساس TSH پزشک تان مي تواند بسيار سريع تر و اغلب قبل از اين که حتي علايم بيماري بروز کند، بيماري کم کاري تيروئيد را تشخيص دهند. از آن جا که آزمايش TSH بهترين تست غربالگري است دکتر معالج تان ابتدا وضعيت TSH شما را بررسي خواهد کرد. آزمايش هاي TSH همچنين نقش مهمي را در کنترل و مديريت کم کاري تيروئيد بازي مي کند چرا که به پزشک معالج تان در تخمين دوز مناسب دارو چه در ابتداي درمان و چه در ادامه درمان کمک مي نمايد. به علاوه، تست هاي TSH به تشخيص شرايطي از بيماري به نام کم کاري تيروئيد تحت باليني کمک مي نمايد؛ کم کاري تيروئيد تحت باليني شکل خفيف تري از کم کاري تيروئيد است که اغلب منجر به ظهور علايم و نشانه هاي آشکار بيماري نمي گردد، در اين حالت سطح هورمون هاي T-3 و T-4 خون شما در محدوده طبيعي ولي ميزان TSHخون شما در محدوده بالاتر از سطوح طبيعي است.
عوارض:
بيماري کم کاري تيروئيدي درمان نشده، ممکن است منجر به ظهور عوارض و مشکلاتي در سلامت گردد از جمله:
گواتر:
تحريک مداوم غده تيروئيد براي آزاد سازي هورمون هاي بيشتر ممکن است منجر به بزرگ تر گشتن غده تيروئيد شما، حالتي که تحت عنوان گواتر شناخته مي شود، گردد. تيروئيد هاشيموتو يکي از رايج ترين علل گواتر مي باشد. يک گواتر بزرگ مي تواند بر ظاهر شما اثر گذاشته و نيز در بلع و تنفس شما اختلال ايجاد کند.
مشکلات قلبي:
کم کاري تيروئيد همچنين ممکن است با افزايش خطر بيماري قلبي همراه باشد چرا که در افراد داراي اختلال تيروئيد ممکن است LDL افزايش يابد.
حتي کم کاري تيروئيد تحت باليني که نوع خفيف تر و خوش خيم تري از کم کاري تيروئيد حقيقي مي باشد مي تواند منجر به افزايش سطوح کلي کلسترول و اختلال در پمپاژ طبيعي قلب تان گردد.
کم کاري تيروئيد همچنين مي تواند منجر به بزرگ شدن قلب و نارسايي قلبي گردد.
پي آمد هاي کم کاري تيروئيد بر سلامت روان:
ظهور افسردگي ممکن است زودتر در بيماري کم کاري تيروئيد ايجاد گردد و ممکن است با گذشت زمان افسردگي شديد تر گردد.
کم کاري تيروئيد مي تواند منجر به کند شدن عملکرد ذهني گردد.
ميکزدم(Myxedema):
ميکزدم حالت نادرتر و شديدتر از بيماري کم کاري تيروئيد است که تهديدي براي زندگي محسوب مي گردد و مي تواند در نتيجه بيماري کم کاري تيروئيد تشخيص داده نشده و درمان نشده در دراز مدت باشد. علايم آن عبارت هستند از: عدم تحمل شديد سرما، خواب آلودگي که به دنبال آن رخوت شديد و بي هوشي ايجاد گردد. يک اغماء ميکزدم ممکن است تحت اثر مصرف داروي مسکن، عفونت و ديگر عوامل استرس زا در بدن تان تحريک گرد. اگر نشانه ها و علايم ميکزدم را داريد نيازمند معالجه باليني سريع و فوري هستيد.
ناباروري:
کاهش سطح هورمون هاي تيروئيدي ممکن است موجب ايجاد تداخل در تخمک گذاري و باروري گردد. به علاوه برخي از نمونه هاي کم کاري تيروئيد نظير اختلال اتوايميون نيز باروري را مختل مي نمايند. درمان کم کاري تيروئيد با درمان جايگزيني هورموني ممکن نيست که کاملا مشکل باروري را حل نمايد و شايد نياز به انجام مداخلات ديگري باشد.
نقايص مادرزادي:
کودکاني که از زنان با بيماري تيروئيد درمان نشده متولد مي شوند نسبت به فرزنداني که از مادران سالم متولد مي شوند ممکن است ريسک بالاتري را براي ابتلاء به نقايص مادرزادي داشته باشند. اين کودکان بيشتر مستعد ابتلا به مشکلات ذهني و تکاملي هستند. همچنين کودکان مبتلا به کم کاري تيروئيد درمان نشده از بدو تولد، در خطر ابتلا به مشکلات جسماني و ذهني هستند ولي اگر بيماري در طي چند ماه نخست زندگي تشخيص داده شود شانس پيشرفت و تکامل طبيعي کودک بسيار بهتر مي گردد.
درمان دارويي
درمان استاندارد براي کم کاري تيروئيد شامل استفاده ي روزانه از هورمون هاي تيروئيدي لووتيروکسين مي باشد. اين داروهاي خوراکي سطوح مکفي هورموني را بازسازي مي نمايد و بدن شما را به وضعيت طبيعي بر مي گرداند. 1 تا 2 هفته پس از شروع درمان، متوجه خواهيد شد که احساس خستگي کمتري مي کنيد و همچنين داروها به تدريج سطوح کلسترول افزايش يافته به علت بيماري را کاهش مي دهد و ممکن است هر نوع روند افزايش وزن را معکوس نمايد. درمان با داروي لووتيروکسين معمولا مادام العمر مي باشد ولي از آن جا که دوز داروي مورد نيازتان ممکن است تغيير کند پزشک معالج تان سطح هورمون TSH شما را هر سال بررسي خواهد کرد.
براي تخمين دوز صحيح از داروي لووتيروکسين در ابتداي درمان پزشک معالج تان معمولا سطح هورمون TSH شما را پس از 2 تا 3 ماه بررسي مي کند. مقادير افزايش يافته از هورمون مي تواند موجب عوارض جانبي ناخواسته مانند اشتهاي افزايش يافته، بي خوابي، تپش قلب، لرز و... گردد.
اگر بيماري قلبي عروقي و يا کم کاري تيروئيد شديدي داشته باشيد پزشک تان ممکن است درمان را با يک دوز کمتر از دارو شروع کرده و سپس به تدريج دوز دارو را افزايش دهيد.
پيشرفت درمان هورموني به قلب تان اجازه مي دهد که خودش را با افزايش متابوليسم هماهنگ نمايد. وقتي که لووتيروکسين در دوز مناسب مصرف شود حقيقتا عارضه جانبي ندارد و نسبتا ارزان قيمت است. اگر نوع يا مارک داروي تان را تغيير داديد حتما با پزشک معالج تان درباره دوز صحيح دارو مشورت نماييد و مطابق نظر و مشاوره با پزشک معالج، دارو را مصرف نماييد. همچنين از مصرف هيچ دوز از دارو غفلت نکنيد و يا مصرف دارو را به اين دليل که احساس مي کنيد بهتر شده ايد قطع نکنيد اگر چنين کاري را انجام دهيد علايم بيماري کم کاري تيروئيد به تدريج باز خواهد گشت.
نکاتي براي جذب مناسب لووتيروکسين:
ممکن است برخي داروها و مکمل ها و حتي برخي غذاهاي خاص توانايي شما در جذب لووتيروکسين را متاثر سازند. اگر مقادير زيادي از محصولات سويا و يا يک رژيم پُر فيبر را مصرف مي نماييد پزشک معالج تان را در جريان قرار دهيد و يا اگر از داروهاي ديگري به شرح زير استفاده مي نماييد به پزشک معالج تان اطلاع دهيد:
* مکمل هاي آهن
* کلستيرامين
* آلومينيوم هيدروکسايد که در برخي از آنتي اسيد ها وجود دارد.
اگر مبتلا به کم کاري تيروئيد تحت باليني هستيد در مورد درمان خود با پزشک معالج تان بحث و مشاوره نماييد. براي يک افزايش نسبتا ملايم در سطح TSH احتمالا شما از مصرف داروهاي هورموني تيروئيد سود نخواهيد برد و درمان مي تواند حتي مُضر هم باشد.
اما از طرف ديگر براي افزايش دادن سطح TSH، هورمون هاي تيروئيد ممکن است سطح کلسترول خون تان و نيز توانايي پمپاژ قلب و يا سطح انرژي بدن تان را بهبود بخشند. بر همين اساس از مصرف خودسرانه دارو خودداري نماييد.
براي مشاهده ي وب سايت دکتر فرشچي مي توانيد به آدرس اينترنتي www.novindiet.com مراجعه نماييد.
دکتر حميدرضا فرشچي - همکار تبيان
متخصص تغذيه - فوق تخصص ديابت و چاقي
اگر مي خواهيد با پزشکان سايت مشورت کنيد، اينجا را کليک کنيد.
براي شرکت در بحث هاي انجمن سايت مرتبط با بهداشت و سلامت، اينجا را کليک کنيد.
اگر مي خواهيد با کارشناسان تغذيه ي سايت درباره رژيم هاي غذايي مشورت کنيد، اينجا را کليک کنيد.
*مطالب مرتبط:
نگذاريد نوزادتان عقب مانده شود
از اختلالات تيروئيد بيشتر بدانيم
درمان کم کاري مادرزادي تيروئيد