رژيم غذايي ضد آب‌ مرواريد

کمتر کسي مي ‌داند که آب ‌مرواريد با تغذيه ارتباط دارد. اما در‌ واقع، اين بيماري چشمي هم مانند بسياري از بيماري ‌هاي ديگر بر اثر رژيم غذايي نامناسب تشديد مي‌ شود؛ به طوري كه اگر مبتلا به چاقي و فشارخون هستيد يا ديابت داريد، بايد بدانيد که بيشتر در معرض خطر ابتلا به آب ‌مرواريد هستيد و اين خطر وقتي در شما بيشتر خواهد شد که به بايدها و نبايدهاي تغذيه‌ اي توجهي نكنيد. براي آشنايي بيشتر با اين بيماري و عوامل تغذيه‌ اي مرتبط با آن، دکتر سيد رضا راست‌ منش، متخصص تغذيه و رژيم ‌درماني، توضيح مي دهند:

تغذيه از چند راه مي ‌تواند زمينه بروز آب‌ مرواريد را فراهم آورد؟

به طور کلي، اضافه دريافت مواد غذايي هم موجب افزايش احتمال ابتلا به اين بيماري مي ‌شود و هم ممکن است علايم آن را تشديد كند. علاوه بر اين ها، عدم مصرف برخي گروه‌هاي غذايي نيز مي‌ تواند سبب پيدايش يا تشديد اين بيماري شود. همان‌ طور که مي‌ دانيد آب‌ مرواريد بيمار‌ي‌ اي است که در آن عدسي چشم شفافيت خود را از دست مي‌ دهد. از عوامل اصلي ايجاد آب ‌مرواريد، ضربه به چشم و افزايش فشار داخل چشم است. پس اگر فردي به بيماري فشارخون بالا مبتلا باشد، اين افزايش فشار به نوعي سبب افزايش فشار در عدسي چشم‌ هم خواهد شد. پس کنترل فشارخون با تغذيه و ورزش سبب کاهش فشار در اين عضو حساس مي ‌شود.

به علاوه، افزايش چربي خون که خود سبب تنگ شدن عروق مي‌ شود، از عوامل بالابرنده فشار خون است بنابراين بايد در مصرف غذاهاي پرچرب محدوديت به خرج داد. مصرف زياد غذاهاي شيرين نيز در افرادي که مبتلا به ديابت هستند يا کساني که خود نمي ‌دانند ديابت دارند، به طور غيرمستقيم سبب آسيب به عدسي چشم ‌‌شان مي ‌شود. در بيماري ديابت يعني زماني که قند خون بالا است، بخشي از اين قند با پروتئين عدسي ترکيب مي ‌شود و پروتئين عدسي را از حالت طبيعي خارج مي‌ کند. از اين رو، زياده‌ روي و عدم کنترل در مصرف غذا سبب بالا رفتن قند و آسيب تدريجي به اين عضو مي ‌شود.

آيا مصرف ويتامين ‌ها مي ‌تواند سبب پيشگيري از بروز آب‌ مرواريد ‌شود؟

همان ‌طور که زياده روي و يا عدم مصرف كافي مواد غذايي در ايجاد و تشديد آب‌مرواريد موثرند، مواد مغذي ديگري نيز هستند که در پيشگيري يا کند شدن روند بروز اين بيماري (مخصوصا در دوران سالخوردگي) نقش قابل ملاحظه ‌اي از خود نشان مي ‌دهند، به طوري كه مصرف منابع غذايي آنتي ‌اکسيدان‌ ها و يا مکمل ‌‌شان در سنين بالا که احتمال بروز اين بيماري بيشتر است، ابتلا به آن را به تعويق انداخته و يا از شدتش مي‌ کاهد.

فلاونوئيدها، ويتامين‌هايي مثل E و C از جمله اين مواد مغذي مؤثرند. مي ‌دانيد كه مهم ‌ترين منابع ويتامين C مرکبات و گوجه ‌فرنگي بوده و ويتامين E بسته به اين که چه روغني را انتخاب کنيم دريافتش متفاوت خواهد بود. امروزه در بازارهاي کشور ما بيشتر روغن آفتابگردان وجود دارد که اين روغن نياز بدن به ويتامين E را افزايش مي‌ دهد، پس کمتر بايد از آن استفاده شود و در عوض بهترين منبع ويتامين E در کشور ما روغن سويا است.

در ميان‌ وعده‌ها و سبزي ‌ها نيز ميوه‌هايي که رنگ تيره دارند، مثل رنگ بنفش، قرمز يا نارنجي، نظير توت ‌فرنگي، تمشک، گيلاس و آلبالو حاوي فلاونوييدهاي فراواني هستند که در پيشگيري از آب ‌مرواريد بسيار کمک‌ کننده‌ هستند.

ويتامين‌هاي ديگري نظير ويتامين B6 و ريبوفلاوين که منبع غني‌ شان شير است هم نقش موثري در به تاخير انداختن يا جلوگيري از بروز آب‌مرواريد دارند زيرا بررسي‌ها نشان داده‌اند، کساني که مصرف شير در آنها کمتر است بيشتر در معرض خطر هستند.

داشتن کدام عادات غذايي مي‌ تواند از بروز آب‌ مرواريد پيشگيري‌ كند؟

ببينيد؛ معمولا افراد به دو دسته تقسيم مي ‌شوند:

گروهي که مي‌ خواهيم بيماري در آن ها پيشگيري شود.

و گروهي که مبتلا به بيماري هستند و مي ‌‌خواهيم بيماري ‌شان کنترل شود.

به افرادي که هنوز مبتلا به اين بيماري نشده ‌اند توصيه مي ‌شود که با زدن عينک ‌هاي آفتابي مناسب تاثير نور ماوراء بنفش را کاهش دهند اما از نظر تغذيه مصرف سه ليوان شير حتما بايد جزو برنامه غذايي آنان باشد تا نياز به ريبوفلاوين تامين شود چرا که اين ويتامين با کمتر از سه ليوان تامين نمي‌ شود بنابراين لازم است هم شير و هم ميوه‌هايي مصرف شود که سرشار از ويتامين C هستند البته در كنار مواد غذايي سرشار از ويتامين E. نکته مهم اين است افرادي که در طي ساليان متمادي کمتر به سراغ ميوه و سبزي رفته‌ اند، نمي ‌توانند با مصرف يکباره و آن هم در مدت کوتاه، کمبود اين مواد مغذي را جبران کنند. مصرف اين مواد بايد به طور مستمر باشد زيرا کنار گذاشتن افراطي يا تفريط در مصرف برخي غذاها از عوامل مهم ايجاد کننده آب ‌مرواريد به حساب مي ‌آيد.

و كدام عادات غذايي، زمينه ‌ساز بروز آب مرواريد است؟

افرادي که خود را سالم مي ‌پندارند و به مصرف بي ‌رويه قند و چربي مي ‌پردازند، بدون اينکه بدانند خود را در سالخوردگي در معرض خطر آب ‌مرواريد قرار داده‌اند. بنابراين به افراد ديابتي توصيه مي‌ شود که با شدت و توجه بيشتري به انتخاب موادغذايي بپردازند و از نوسانات شديد قند خون ‌شان پيشگيري کنند زيرا همان طور كه پيشتر گفتيم ترکيب قند با پروتئين عدسي چشم تمايل براي پيوندهاي بعدي قند و پروتئين را افزايش داده و بر سرعت تخريب پروتئين عدسي چشم و در نتيجه آسيب به آن مي‌افزايد.

پس بايد حد اعتدال را در مصرف انواع غذاها رعايت كرد. بنابراين، داشتن يک برنامه غذايي متعادل و متنوع متشکل از انواع گروه‌هاي غذايي به خصوص شير کم‌چرب، ميوه‌ها و سبزي‌هاي تازه در کنار مغز دانه‌هاي خام و بي ‌نمک مي ‌تواند هم از بروز اين بيماري در سنين بالا پيشگيري کند و هم در ميان بيماران به کاهش شدت بيماري‌ شان کمک کند؛ البته در صورتي که به طور مرتب از مواد غذايي يادشده در ميان‌ وعده‌هاي شان استفاده کنند.

مژگان کريمي - سلامتيران