تبیان، دستیار زندگی

آشنایی با نحوه تشکیل باران، تگرگ و برف

بارش باران برای زمین بسیار مفید است و نقش مهمی در رشد گیاهان و تامین آب مصرفی دارد. به همین دلیل همواره این سوال در ذهن دانش آموزان شکل می‌گیرد، که باران چگونه تشکیل می‌شود.
بازدید : 10605
زمان تقریبی مطالعه : 12 دقیقه
بارش باران و برف
آب همواره در حال حرکت است و از شکلی به شکلی دیگر تبدیل می‌شود. در حقیقت، آبی که به صورت باران در یک شهر جمع می‌شود، ممکن است روزهای قبل از بارش، در اقیانوسی بوده باشد.


آب‌ها در اتمسفر، روی زمین، در دریاها و اقیانوس‌ها و حتی زیر زمین هستند و از طریق چرخه آب، به طور مداوم از آن‌ها استفاده می‌شود. در این چرخه، آب به حالت‌های مختلف ماده یعنی مایع، جامد و گاز (بخار آب)‌ تبدیل خواهد شد.

بارش باران و برف

ابر چیست؟

ابر در واقع توده ای متراکم از بخار است، که در طبقه های زیرین و میانی اتمسفر بوجود می آیند و این درست زمانی است، که هوای گرم از سطح زمین به سمت بالا می رود و در در این مسیر خنک و سرد می شود.

در این میان بخار آب آرام آرام دور ذره های کوچکی که در هوا منتشر شده اند جمع می شوند در این حال میلیون ها ذره کوچک آب تشکیل می شود که در هوا شناورند و تشکیل ابرهای کوچک و بزرگ را می دهند.

حالا اگر هوای اطراف این ابرها خیلی سرد باشد ذرات کوچک و کم حجم آب مستقیما به ذره های یخی تبدیل میشوند. اکنون ما ابری داریم که حاوی ذرات بسیار ریز و زیاد آب است این ابرها هرچه به جو زمین نزدیک تر می شوند تبخیر می شوند و به باران یا برف تبدیل میشوند.

پس عناصر تشکیل دهنده ابرها همان عناصری هستند که مایعات سطح زمین را تشکیل می دهند. اگر بخواهیم بطور خلاصه تشکیل ابر را توضیح دهیم باید بگوییم: آب موجود در زمین اعم از آب دریاها و گیاهان تبخیر شده و به صورت بخار به آسمان می روند و در آنجا با ذرات ریز دیگر ترکیب شده و متراکم می شوند. سپس در اثر کاهش دما به ابر تبدیل می شوند.

بارش باران و برف

باران چگونه تشکیل می شود؟

بخار آب از طریق فرآیندی به نام تبخیر، به اتمسفر راه پیدا می‌کند. این کار از طریق جذب انرژی خورشید و تبدیل آب‌های موجود در دریاچه‌‌ها، رودخانه‌ها و دریاها به بخار آب در اتمسفر انجام می‌شود. با بالا رفتن بخار آب در اتمسفر، این گاز سرد خواهد شد و طی فرآیندی به نام میعان به قطرات کوچک آب تبدیل می‌شود.
بیشتر بخوانید:
چرا آب دریا شور است؟
این قطرات کوچک در ادامه، ابرها را تشکیل می‌دهند. زمانی که تمامی این قطرات با یکدیگر ترکیب شوند، بزرگ و بزرگ‌تر و همچنین، سنگین و سنگین‌تر می‌شوند و توانایی قرار گرفتن در اتمسفر را نخواهند داشت. در این زمان است که به دلیل نیروی جاذبه، این قطرات به صورت بارش‌های مختلف به زمین می‌رسند.

بارش باران و برف

چرخه باران

بعد از اینکه فهمیدیم باران چگونه تشکیل می‌شود باید در خصوص چرخه باران بدانیم. پس از بارش باران، بخش بسیاری از آن به اقیانوس‌ها، رودخانه‌ها و دریاچه‌ها باز خواهد گشت. برف و یخ تا مدتی بر روی سطح زمین باقی می‌مانند و بخشی هم به زیر زمین نفوذ پیدا می‌کنند. آب با اینکه درصد کمی از اتمسفر را تشکیل می‌دهد اما نقش مهمی در آب و هوای کره زمین ایفا می‌کند.

تحت شرایط معمول، آب می‌تواند در یک چرخه هیدرولوژیک، به صورت جامد، مایع یا گاز وجود داشته باشد. در این چرخه، آب از اقیانوس‌ها تبخیر می‌شود و در نهایت به زمین و دریاها باز می‌گردد.

بخار آب را نمی‌توان به طور واضح مشاهده کرد اما با سرد شدن هوا، این بخار بر روی پنجره گرم منازل و شیشه خودروها میعان می‌کند و قطرات کوچکی از آب را تشکیل می‌دهد.

زمانیکه بخار آب، متراکم می‌شود، به این ذرات میکروسکوپی می‌چسبد. اگر به میزان کافی از این بخارهای آب متراکم داشته باشیم، تجمع میلیاردها جزء از آن‌ها، ابرها را تشکیل می‌دهد.

اگر دما به اندازه کافی سرد باشد، آب در اطراف هسته چگالش به یخ تبدیل می‌شود. اگر وزش بادی وجود نداشت، تمامی این قطرات به سرعت به زمین می‌رسیدند اما شکل پیچیده هوا در لایه‌های بالایی سبب حرکت آن‌ها در فاصله‌های زیاد و تغییر شکل ابرها می‌شود.

اگر میزان زیادی از آب در اطراف یک ذره، متراکم شود یا این‌که افت دما داشته باشیم، آب به طور مجدد به سطح می‌رسد. خوب است بدانید که ابرها در شکل‌، اندازه و ارتفاعات مختلفی تشکیل می‌شوند. حتی در نزدیکی زمین، این ابرها در شکل‌هایی از مه بوجود می‌آیند.

بارش باران و برف

آزمایش تشکیل باران برای کودکان

مواد لازم برای آزمایش تشکیل باران:
- شیشه مربا
- صفحه سرامیکی
- آب گرم
- 4 قطعه یخ

نحوه آزمایش:
داخل شیشه مربا آب بریزید تا ارتفاع آن به حدود ۵ سانتی‌متر برسد. سپس صفحه سرامیکی را بر روی شیشه مربا قرار دهید. در این مرحله، حدود ۳ دقیقه صبر کنید و سپس، قطعات یخ را بر روی صفحه بگذارید. 

بارش باران و برف

تگرگ چگونه تشکیل می شود؟

هنگامی كه هوا خیلی سرد باشد دانه های باران در هوا منجمد شده یخ می بندد و به صورت تگرگ می بارد. دانه های باران از ابر جدا می شوند و در قسمت فوقانی هوا به جبه سردی بر خورد می کنند و یخ می زنند.

سپس طوفان های کوبنده این دانه ها را مجددا به بالا پرتاب می کنند و بار دیگر این دانه ها به داخل ابر می روند ولایه دیگری اب روی ان می نشیند که به هنگام جداشدن از ابر مجددا یخ می زنند.

همین که تگرگ از قسمت سرد و یخچالی ابر فرو می ریزد یعنی همان جایی که بلورهای یخ در آن تشکیل می شود، ابرها باردار می شوند و قطره های آب با تگرگ به هم برخورد کرده یخ می زنند و باقی مانده گرمای خود را از دست می دهند. سطح تگرگ گرمتر از اطراف خود بلور است، وقتی تگرگ با بلور یخ مماس می شود یک پدیده مهم رخ می دهد.

کلاً الکترون ها همیشه از ناحیه سردتر به نقطه گرمتر حرکت می کند، در همین حال وقتی قطره های خیلی سرد و یخ زده در تماس با یک دانه تگرگ قرار می گیرند همین پدیده رخ می دهد و از این رو تگرگها بار منفی گرفته و قطرات بسیار سرد یخ بار مثبت می گیرند و در برخورد با تگرگ خرد و متلاشی می شوند.حال ذرات خرده شده یخ سبکتر شده و به لایه های بالایی ابر صعود می کنند و تگرگ با بار منفی باقی مانده و در لایه های زیرین و بستر ابر قرار می گیرد. بنابراین لایه های زیرین ابر کلاً دارای بار منفی بوده و سپس این بار منفی به صورت برق به زمین تخلیه می گردد.

بارش باران و برف

برف چگونه تشکیل می شود؟

برف در فصل زمستان می بارد بنابراین اولین شرطی که برای تشکیل برف لازم است دمای هوای پایین است برف در هوایی با دمای 0 تا 2 درجه سانتی گراد شکل می گیرد. 

بارش برف زمستانی یکی از زیباترین پدیده های طبیعی است، بسیاری از کودکان و نوجوانان علاقه مند هستند بدانند دانه های برف چگونه به وجود می آید و برف چگونه می بارد.

زمانی که دمای هوا به شدت کاهش می یابد و به حول و حوش صفر درجه سانتی گراد می رسد رطوبت موجود در جو به کریستال های یخی تبدیل شده و از به هم پیوستن این کریستال های ریز در ابرها، دانه های برف به وجود می آیند.

وقتی کریستال های یخی زیاد شوند دانه های برف به قدری سنگین می شوند که به سوی زمین سقوط کرده و بارش برف آغاز می شود. خیلی ها فکر می کنند برای بارش برف لازم است دمای هوا زیر صفر درجه سانتی گراد باشد در حالی که این تصور اشتباه است.

بارش برف در دمای زیر 2 درجه سانتی گراد رخ می دهد در حالی که در دمای بالاتر از 2 درجه سانتی گراد برف شروع به ذوب شدن کرده و به جای برف، مخلوط برف و باران یا تگرگ می بارد، اگر هوا گرم تر شود بارش باران اتفاق می افتد. بارش برف را از نظر شدت به سه سطح سطح ملایم، متوسط و سنگین طبقه بندی می کنند. هنگامی که برف با وزش باد شدید همراه باشد ممکن است کولاک ایجاد شود.

بارش باران و برف

آموزش چگونگی بارش باران به کودکان

وسایل مورد نیاز: 
سینی، لیوان، اسفنج، آب، قیچی، کاغذ، مدادرنگی، ماژیک

اسفنج را به شکل‌های مختلف ابر ببرید. اسفنج‌ها، لیوان آب و سینی را برای کودکان بچینید. بگذارید بچه‌ها یک لیوان آب در سینی بریزند.

سپس از آن‌ها بخواهید یک اسفنج ابرشکل بردارند و تا جایی که اسفنج ظرفیت دارد، بــا آن آب را جمع کنند. وقتی اسفنج پر از آب یا اشباع شد، آب اضافی به صورت قطره‌های باریک از آن خواهد ریخت.

پس از مشاهده‌ی این آزمایش، برای کودکان شرح دهید که ابرها هم مانند اسفنج، زمانی که پر از آب شدند، آب اضافی را به صورت باران به زمین می‌ریزند.

از بچه‌ها بخواهید به آرامی اسفنج را فشار دهند تا باران بیش‌تری درست شود. سپس بگذارید کودکان آزمایش آمدن باران را تکرار کنند و مراحل آن را به ترتیب برای شما شرح دهند.

سوالات درس پنجم علوم پایه سوم ابتدایی

سوالات درس پنجم علوم پایه سوم ابتدایی


چرخه ی آب چیست؟
گرمای خورشید، باعث بخارشدن آب دریاها می شود. بخار آب هنگام بالا رفتن سرد می شود و به ابر تبدیل می شود. اگر ابرها به اندازه ی کافی سرد شوند و ازآنها باران یا برف می بارد. قسمتی از آب باران و برف درون زمین فرو می رود و قسمتی به دریا بر می گردد و دوباره تبخیر می شود. به این جریان آب در طبیعت چرخه ی آب می گویند.

دریاهای بسیار بزرگ چه نام دارند؟
اقیانوس.

آب ها جای بیشتری را در روی  زمین  گرفته اند یا خشکی ها؟
آب ها.

ما و بسیاری از موجودات زنده ی دیگر به ----------- نیاز داریم.
آب.

از آب چه استفاده هایی می کنیم؟
برای آشامیدن ، شست و شو ، کشاورزی و.....

چرا آب دریا ها برای آشامیدن،کشاورزی و شست و شو مناسب نیست؟
چون شور است.

باران و برف چگونه به وجود می آیند؟
اگر ابرها به اندازه ی کافی سرد شوند از آن ها باران یا برف می بارد.

آب شیرین به چه صورت هایی وجود دارند؟
به صورت برف،دریاچه، رود و آب زیر زمینی.

مقدار آب های شیرین و آب های شور روی کره ی زمین را با هم مقایسه کنید.
مقدار آب های شیرین خیلی کم تر از آب های شور است.

آیا همیشه بخار آب در هوا وجود دارد؟
بله

از ---------- ابر درست می شود.
بخار آب

ابرها چگونه حرکت می کنند؟
توسط باد.

مادّه ای را نام ببرید که در طبیعت به سه صورت دیده می شود.
آب، که در حالت جامد به صورت یخ و در حالت گاز به صورت بخار است.

در زندگی ذوب شدن چه موادّی را مشاهده کرده اید؟
بستنی- برف ها – یخ.

فعالیت کلاسی کتاب علوم پایه سوم


اگر رطوبت هوا کم شود، چه چیزی در آسمان دیده نمی شود؟
- خورشید       
- ابر                  
- گرد و غبار         
- برف

منظور از چرخه ی آب چیست؟
- تبدیل آب به بخار و سپس بخار به آب در طبیعت
- جاری شدن آب روی کره زمین
- ذوب برف ها  و تشکیل رود خانه ها
- فرو رفتن آب در زمین و سپس جاری شدن آن

برای آن  که باران ببارد، وجود کدام گزینه لازم نیست؟
- به وجود آمدن ابر         
- سنگین شدن ذرات آب به اندازه ی کافی
- سرمای هوا               
- رعد و برق

کدام یک از کارهای زیر هدر دادن آب مصرفی است؟
- بستن شیر آب هنگام مسواک زدن       
- شستن حیاط قبل از جارو کردن
- بستن شیر آب هنگام صابون زدن دست ها
- بستن شیر آب هنگام شستن ظرف ها قبل از آب کشی

اگر مقدار بخار آب هوا زیاد شود و هوا کمی سرد شود چه چیزی به وجود می آید؟
- ابر              
- آب                 
- برف              
- باران

هنگامی که هوا ........... باشد ، قطرات آب به زمین می افتند.
- سرد             
- مرطوب            
- خشک                 
- گرم

جمله ی زیر چه عملی در طبیعت را نشان می دهد؟ آب های روی زمین بخار می شوند و به صورت باران و برف به زمین بر می گردند.
- تشکیل چرخه ی آب         
- تشکیل اقیانوس    
- تشکیل رودخانه
- تشکیل دریا

هوا آفتابی است ولی باران هم می آید، چه ابری در آسمان است؟
- ابر لایه لایه     
- ابر پنبه ای      
- هر ابری می تواند باشد   
- الف و ب

هنگامی که ابر لایه لایه آسمان را پوشانده انتظار چه آب و هوایی داریم؟
- بارندگی      
- آفتابی       
- هوای خوب      
- بسیار گرم

در یاهای بسیار بزرگ را چه می نامند؟
- دریاچه        
- رودخانه            
- خلیج                 
- اقیانوس

در چرخه آب کدام یک از تغییر حالت ها اتفاق می افتد؟
- تبخیر - میعان        
- تبخیر - انجماد       
- انجماد - ذوب     
- تبخیر - ذوب

در اولین مرحله ی چرخه ی آب در طبیعت و تبدیل آب های روی زمین به بخار چه تغییری اتقاق می افتد؟
- تبخیر     
- انجماد             
- میعان        
- ذوب
این مطلب صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر شده و محتوای آن لزوما مورد تایید تبیان نیست .
نظر - پاسخ
UserName
عدد زیر را وارد کنید
کد تایید
نظرات کاربران
بیشتر