تبیان، دستیار زندگی

بدن ها به شما می گوید چه کسی هستید

بحران مردانگی برای رسیدن به زیبایی

مسئله دشوار داستان سیندرلا، فهم بدن است؛ بدن نه فقط به عنوان یک سطح برای نمایش زیبایی بلكه به عنوان یک وسیله ای برای تبدیل شدن به کسی که باید باشی.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : ساجده مقدمی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تناسب اندام مردان

اگر در اینستاگرام گشتی بزنید با تعداد زیادی تصاویر دو قسمتی مواجه می شوید. تصاویر بدون چهره اشخاص كه نشان دهنده تغییرات و تفاوت ظاهری انها در طول زمان است: مرد جوانی كه چند وقت پیش بدن لاغر و بدون عضله ای داشته و اكنون عضلانی و محكم ایستاده و تعداد عضلات خود را به همگان نشان می دهد یا خانومی كه شكمی شل و با پوستی افتاده داشته و با عمل جراحی اكنون شكمی صاف و تخت دارد. عمل جراحی بینی و تصویری كه قبل و بعد عمل را نشان می دهد. این مثال ها اكنون به قدری زیاد شده اند كه حتی لیست كردن انها هم زمان می برد. البته نكته ای كه در این میان به چشم می خورد، توجه زنان به زیبایی و ظاهر قدمتی طولانی دارد و منحصر به زمان حال نمی شود. هرچند كه نحوه پرداختن به موضوع زیبایی دستخوش تغییر شده است. اما نكته ظریف این است كه در جامعه ی كنونی نه تنها زنان بلكه مردان نیز به حوزه زیبایی و توجه به بدن و اندام ورود پیدا كرده اند. این موضوع به نحو بارزی در سلفی های مردان جوان دیده می شود.

همه گیر شدن "توجه به بدن"،"تناسب اندام" و ... پدیده ای نو محسوب می شود. در فرهنگ مدرن توجه به ظاهر و زیبایی و تناسب اندام به نحوی در راس امور قرار گرفته است كه افراد از اصل ماجرا غفلت می كنند. در این معنا همه‌ی ما مشكلات ساختاری و اقتصادی و فرهنگی را كنار می گذاریم و برای ارتقا و پیشرفت تنها به خودمان و ویژگی های ظاهریمان اكتفا می كنیم و در این اندیشه ایم كه با تحقق بخشی به خودمان و ارتقا و بزرگداشت فردیت مان می توانیم به آنچه می خواهیم برسیم. در ادامه این موضع به تفصیل مورد بحث قرار خواهد گرفت.

فردگرایی ایده ای بود كه در اندیشه های متفكران روشنگری بروز یافت. این ایده كه ما یك خود معتبر و واقعی با مجموعه ای از ویژگی های شخصیتی ذاتی، خواسته ها، تمایلات عاطفی و فکری منحصر به فرد داریم در قرن 18 پدید آمد. متفکران عصر روشنگری مانند ژان ژاک روسو سعی کردند از مذهب به عنوان وسیله ی فهم جهان دوری كنند. درعوض، ادعا كردند هدف آنها در زندگی راست گویی با فطرت ذاتی مان است؛ فطرتی كه معین میكند. ما چه كسانی هستیم.

زیبایی جسمانی وسیله ای برای تحقق بخشیدن به استعدادهای نهانی و خود واقعی و معتبر فرد است.

روایت مدرن فردگرایی با شكل دادن به یك سری از ایده های به ظاهر عامیانه در مورد معنای فرد شایسته، به همه ی زندگی ها سرایت كرده است. دراین فرهنگ، شایسته به نظر رسیدن فقط به معنای احساس شایستگی نیست. بلكه در واقع زیبایی جسمانی وسیله ای برای تحقق بخشیدن به استعدادهای نهانی و خود واقعی و معتبر فرد است. اشتغال به زیبایی روندی است كه یك روزه و دو روزه تمام نمی شود بلكه فرد تمام عمر به نشان دادن ظاهر زیبای خود مشغول می شود. در نتیجه  این فرهنگ، فرد در یك پروسه مدام العمر مشغول به ظاهر خودش می شود تا شاید از طریق آن به  خودتحقق بخشی برسد.(1)

مسئله دشوار داستان سیندرلا، فهم بدن است

این فرهنگ را در داستان هایی هم چون سیندرلا به خوبی می توان دید. سیندرلا دختری كه با خوش دلی و خوش قلبی توانست به آنچه می خواهد برسد و زن شاهزاده شود. در این داستان نه بر عوامل ساختاری هم چون فقر و نابه سامانی های اجتماعی بلكه بر تلاش و سخت كوشی فردی تاكید می شود. سیندرلا دختری كه مهربان و دلسوز همگان است؛ در نهایت، نان خوش قلبی خود را می خورد و می تواند به جایگاهی برسد كه آرزوی همگان است. در واقع زیبایی سیندرلا در درون او وجود داشت. مسئله دشوار داستان سیندرلا، فهم بدن است؛ بدن نه فقط به عنوان یک سطح برای نمایش زیبایی بلكه به عنوان یک وسیله برای تبدیل شدن به کسی که هستی و باید باشی.(1)

ما می توانیم چنین فیلم هایی را به عنوان سرگرمی های بیهوده و بی معنی نادیده بگیریم. اما داستانی كه از طریق این فیلم ها به فرهنگ عامه سرایت می كند؛ بینش هایی را به متن اجتماعی كه در ان رخ می دهد؛ می افزاید. مخاطبان این فرهنگ، مصرف كنندگانی هستند كه در لحظه ی فرهنگی توصیف شده با  فروپاشی اجتماعی و عدم قطعیت اخلاقی زندگی می كنند. این فرهنگ قول اطمینان بخشی را با ما معامله می كند؛ مبنی بر این كه زیر هرج و مرج زندگی مدرن ، یك خود معتبر و واقعی از ما هنوز ساكن است كه با عباراتی هم چون " جسور و قوی باش"، خودت را تحت فشار بگذار"، "با پشتكار باش " یا "غلبه بر استراحت و افسردگی و عزت نفس پایین" می توان بر آن غلبه كرد و آن "خود" اصلی را نمایش داد. "خودی" كه شاید پنهان باشد  و نتوانسته باشد بروز پیداكند.

اینجاست كه با مردان و زنانی مواجه می شویم كه دائم از خود سلفی می گیرند و از تمرینات ورزشی خود در باشگاه فیلم برداری می كنند. تقویت و افزایش قدرت جسمانی برای این مردان و زنان به مراتب ارزشی بیشتر از یكسری تمرینات ورزشی از سر پوچی و بطالت را دارد. تقویت قدرت جسمانی از طریق ورزش برای به پاداشتن باورها و ارزش هایی به میان امده است؛ ارزش هایی چون: نظم خودمحور، انضباط، قدرت ذهن و بیشتر از همه مجرایی برای تحقق خود تا تبدیل به كسی شوید كه همیشه قرار بود باشید.


"بحران مردانگی"

اما ورود مردان به عرصه "توجه به بدن" و سعی در ارائه تصویر متناسب از بدن پدیده ای جدید است كه متفكران از زوایای متفاوتی به ان نگریسته اند. بسیاری از متفكران از "بحران مردانگی" در  جوامع مدرن سخن می گویند. تحولات و دگرگونی های بازار كار موجب شده است كه ایفای مطمئن نقش نان آوری برای خانواده متزلزل شده وو مردان با بیكاری و ناامنی شغلی مواجه شوند.(2)

مارک سیمپسون، روزنامه نگاری انگلیسی؛ اصطلاح جدیدی به نام Spornosexual را ابداع كرد. این اصطلاح به معنای نسل جدیدی از مردان است كه برای دیده شدن تلاش می كنند. افزایش چنین مردانی در جامعه كه علاقه ی وسواس گونه و افراطی به زیبایی بدن شان دارند؛ در واقع پاسخی به كاهش شغل های صنعتی و تولیدی مردانه سنتی است. این تصاویر به شكل گیری هنجارهای جدیدی در جامعه در مورد مردان جوان اشاره می كند. هنجاری كه بر اساس آن، كار بر روی بدن جای شغل های معنابخش و رضایت بخش را گرفته است. در اینستاگرام هزاران مرد جوان در تلاش برای هدایت سرمایه گذاری در ظاهرشان به جای شغل با درآمد، سعی در بهبود وضعیت و ارتقا خودشان به عنوان  مدل یا مربی شخصی دارند. در این فضا دیگر نیازی به دریافت پول نیست بلكه لایك ها و كامنت های جای پول را به عنوان معیار سنجش ارزش در جامعه می گیرد.(ر.ج 1)

از منظری دیگر می توان گفت؛ اكنون مردان جوان در غرب به طور فزاینده ای با آینده نامعلوم تر مواجه می شوند و نشانه های رسیدن به بلوغ و بزرگسالی از نظر والدین هم چون امنیت مالی، مالکیت خانه، مشاغل امن و خانواده هسته ای – دست نیافتنی تر است. در نتیجه ظاهر تنها چیزی است كه در كنترل ما باقی می ماند. در چنین شرایط سختی، فرهنگ مدرن به ما اطمینان می دهد كه نیازی نیست تا چیزی فراتر از بدن هایمان به نظر بیاییم. در نتیجه راه حل همه ی مشكلات سیاسی و اجتماعی را باید در درون خود و نه در ساختار خارجی و غیر قابل مدیریت جهان مادی جست و جو كرد. این فرهنگ ما را تشویق می كند تا شهروندانی مصرف كننده و منزوی شویم شهروندانی كه برای رسیدن به موفقیت و زندگی شاد و رضایت بخش تنها به صنایع تجاری و خدمات انها نیاز دارند. بر این اساس تنها كسی كه شما به ان نیاز دارید، خود شما هستید. (ر.ج 1)

"تكنولوژی خود"

در این معنا فرهنگ مدرن ما را در زندانی بزرگ احاطه كرده است. زندانی كه به راحتی نمی توان از آن گریخت. در این زندان افراد بشر به عنوان زندانی ﺑﺎ دروﻧﻲ سازی ﮔﻔﺘﻤﺎن مدرن كم ترین مقاومتی هم از خود نشان نمی دهند. به بیان ﺳﺎده، ﺳﻮژه ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎی ﺑﻬﻨﺠﺎرﺳـﺎز اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ، در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺗﻨﺒﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد.  ﻧﻈﺎرت ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ ﺑﺮ وی اﻋﻤـﺎل ﻣـﻲ ﺷـﻮد و ﺣﺘﻲ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻓﻌﺎل  دارد ؛ برای ﻣﺜﺎل ، ﺳﻮژه ﭘﻴﺶ از ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﺑﺪن ﺧﻮد را در آﻳﻴﻨﻪ ﺑﺮاﻧﺪاز میﻛﻨﺪ ﺗـﺎ ﻧﺰدﻳﻜـﻲ و دوری از  ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎی راﻳـﺞ زﻳﺒـﺎﻳﻲ، ﺳـﻼﻣﺖ و ... ﺑﺴﻨﺠﺪ. اﮔﺮ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎی راﻳﺞ اﺿﺎﻓﻪ وزن داﺷﺖ ﭘﻴﺶ از ﻧﻈﺎرت ﺑﻴﺮوﻧﻲ دﻳﮕﺮان، ﺧـﻮد درﺻﺪد اﺻﻼح ﺑﺪن ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮﻣﻲ آید.(3)
در این صورت دیگر نیازی نیست تا جامعه ما را تنبیه كند كه چاق ایم یا دماغمان گنده است. خودمان اقدام به اصلاح بدن مان می كنیم و مطابق با معیار غربی ان را بازسازی می كنیم.

اینجاست كه فرهنگ نئولیبرال با تاكید بر زیبایی و اندام متناسب و كوشش و تلاش شخصی، ما را از نابرابری های اجتماعی و اقتصادی منحرف می كند و ما را در دور باطل كسب معیارهای زیبایی مطابق با معیارهای زیباشناسی مدرن می اندازد. ما نیز در اندیشه دست یابی به جایگاه مورد انتظارمان در اجتماع تنها به خودمان فشار می آوریم و مشكل را در ظاهر و باطن مان جست و جو می كنیم. در صورتی كه بسیاری از مشكلات و ناتوانی های ما در زندگی از سیستم سرمایه داری و منافع سرمایه داران نشات می گیرد و نه در وزن اضافه یمان یا در بینی گوشتی با قد كوتاه و ... .


پی نوشت:
1- Michael Lovelock، The makeover trap، https://aeon.co/essays/whats-behind-the-urge-to-uncover-an-authentic-self،24 January2017
2.انتونی گیدنز،  جامعه شناسی، ترجمه حسن چاوشیان، نشر نی،1394
3. ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ ﺗﻮاﻧﺎ، ﻣﺤﻤﻮد ﻋﻠﻲ ﭘﻮر، ﺑﺪن، ﺳﻮژه وﺗﻜﻨﻮﻟﻮژی ﺧﻮد ﻫﺎی : درس  ﻫﺎﻳﻲ ازراه ﺣﻞ  ﻓﻮﻛﻮﻳﻲ ﺑﺮایﺟﺎﻣﻌﺔ اﻣﺮوز ، مجلهﻏﺮب ﺑﻨﻴﺎدی ﺷﻨﺎﺳﻲ ،ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ،ﺳﺎل ﺷﺸﻢ،ﺷﻤﺎرةدوم ، زﻣﺴﺘﺎن ، 1394 ﭘﺎﻳﻴﺰ و ،1  - 21.
مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.