انقلاب
و مساله علم و دانش !
مقدمه:
یکی از مهمترین اسناد انقلاب اسلامی که هم به لحاظ اعتبار و هم به لحاظ محتوایی از ارزش بالایی برخوردار است، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است که بیانگر نوع نگرش انقلاب اسلامی ایران و صاحبنظران اصلی آن که در تلاش برای تحقق اهداف انقلاب اسلامی بوده اند، می باشد؛ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در این خصوص مقرر داشته است که:
«دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفایی به طور رایگان گسترش دهد»
آموزش در اعلامیه حقوق بشر OIC جمهوری اسلامی ایران در طول سالهای انقلاب بویژه سالهای اخیر تعامل فعّالی را با سازمان کنفرانس اسلامی برقرار نموده است، در این راستا می توان موضوع بحث را در یکی از اسناد مصوب آن جستجو کرد؛
طلب علم یک فریضه است و آموزش یک امر واجب است بر جامعه و دولت به روشنی می توان گفت جهموری اسلامی ایران در طول سالهای انقلاب عملاً این بند از اعلامیه حقوق بشر اسلامی را در مورد علم و آموزش، جدّی تلقی کرده و توسط نهادهای مختلف دولتی و مردمی همچون نهضت سوادآموزی و نیز رسانه های گونه گون مکتوب و غیرمکتوب این آرمان را دنبال نموده است
آموزش در اعلامیه حقوق بشر OIC
انقلاب اسلامی با مشاركت در تصویب اعلامیه حقوق بشر اسلامی مصوب 1990 نوزدهمین نشست وزرای خارجه کنفرانس سازمان کنفرانس اسلامی دارای نقشی اساسی ست كه از زوایا وابعاد مختلفی به حیات بشری و حقوق بشر پرداخته است، که در برخی مقالات پیشین به گوشه هایی از زوایای گونه گون آن اشاره کرده ایم؛ درخصوص آموزش نیز می توان نکات متعددی از این سند مهمّ بین المللی که ایران نیز عضو سازمان تصویب کننده آن می باشد، استنباط نمود؛ هرچند اهمیت آموزش و تاثیرگذاری جدّی آن در عرصه های مختلف اجتماعی به کسی پوشیده نیست لکن ابعاد مختلف این مساله بسیار مهمّ نیازمند دقت نظر و بررسی است؛ بویژه اینکه مساله آموزشی برای قشر سنی کودک و نوجوان همچون نیازهای دیگر اساسی ایشان از حیاتی ترین نیازهای ایشان محسوب می شود و در نتیجه نیازمند حمایت خاص است.
برخی ابعادِ آموزش را در این سند عبارتند از:
یکم- طلب علم یک فریضه است و آموزش یک امر واجب است بر جامعه و دولت به روشنی می توان گفت جهموری اسلامی ایران در طول سالهای انقلاب عملاً این بند از اعلامیه حقوق بشر اسلامی را در مورد علم و آموزش، جدّی تلقی کرده و توسط نهادهای مختلف دولتی و مردمی همچون نهضت سوادآموزی و نیز رسانه های گونه گون مکتوب و غیرمکتوب این آرمان را دنبال نموده است.
دوّم- بنابراین سند مصوب سازمان کنفرانس اسلامی، بر دولت لازم است که راهها و وسایل آموزش را فراهم نموده و متنوع بودن آن را به گونه ای که مصلحت جامعه را برآورد، تأمین نماید.
چنانچه عملکرد جمهوری اسلامی ایران در سالیان انقلاب اسلامی از این جهت مورد بررسی قرار گیرد به نتیجه شگفت آوری دست خواهیم یافت! زیرا چه بسا گفته شود تنوع علوم و آموزش دانش ها و فنون و هنرهای مختلف را حتی فراتر از مصلحت جامعه توسعه داده است! تنوعی که بویژه در علوم اجتماعی و انسانی گاه آنچنان با سرعت و شتاب توام گشته است که انقلاب اسلامی را از رسالت جدّی و نهایی خویش در پیاده ساختن اهداف عالی اسلام و اسلامی کردن همه علوم تاحدودی بازداشته است!
«دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفایی به طور رایگان گسترش دهد»
به راستی تنوع این همه رشته های علوم انسانی که هر چند سال بلکه هر ساله شاهد تأسیس و تدریس شاخه هایی جدید که حتی یک ماه نیز برای بررسی نحوه تطابق آموزه های آن با معارف اسلامی کوشش جدی و قابل ملاحظه مشاهده نمی شود!
سوم- بر پایه سند مورد بحث که جمهوری اسلامی ایران جزء پایه گذاران سازمان مصوب آن نیز محسوب می شود؛ دولت و جامعه باید به انسان فرصت دهد که نسبت به دین اسلام و حقایق هستی معرفت حاصل کند و آن را برای خیر بشریت به کار گیرد.
نتیجه
به نظر می رسد در طول سیر انقلاب، فرصتی که در این قسمت از سند OIC برای علم و آموزش حقیقی در نظر گرفته شده است با وجود مشکلاتی که در اثر مسایلی همچون دفاع از جنگ تحمیلی و مبارزه با منافقان و ... که در عرصه های مختلف نظامی و غیرنظامی برای جمهوری اسلامی ایران پیش آورده اند، کمتر داده شده است و بسیاری از افراد جامعه ما از زن و مرد و پیر و جوان در پی چنین فرصت ارزش مند و نایابی برای تحصیل معرفت به دین اسلام و حقایق هستی، در عطش مانده و فرصت یافتن منابع اقتصادی و هزینه های زندگی کمتر مجال آن را داده است كه به آن دست یابند.
زهروی
دانشجوی دكتری دانشگاه تهران
منابع و ماخذ
1- منشور سازمان كنفرانس اسلامی OIC
2- صورت مشروح مذاكرات مجلس برسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
3- بیانیه قاهره درخصوص حقوق بشر در اسلام (مصوب نوزدهمین نشست وزرای خارجه کنفرانس اسلامی) و قطعنامه شماره p – 19/49-1990)
4- بیانیه حقوق و مراقبت از کودک در اسلام (مصوب هفتمین کنفرانس سران اسلامی به موجب قطعنامه شماره c-7/16-1994)
5-كنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل متحد در سال 1989 .
6-سازمان كنفرانس اسلامی ، فرزاد ممدوحی.
7- رسایل فقهی علامه جعفری ( مقاله مقایسه اعلامیه حقوق بشر اسلام و غرب )
8- بررسی خلائ های قانونی حقوق كودك .طوبی شاكری گلپایگانی.
9 - بیانیه داکا درخصوص حقوق بشر در اسلام (مصوب چهاردهمین نشست وزرای خارجه کنفرانس اسلامی در دسامبر 1983)
10- حقوق بشر ، آیت الله جوادی آملی .
تنظیم برای تبیان: عطاالله باباپور
