گرمازدگى، مشکل فصل تابستان

از جمله معضلات فصل تابستان، افزايش بروز مشكلاتى در قالب بيمارى است. گرمازدگى هم در اين دسته جاى دارد.

در واقع گرمازدگى در دو فرم اصلى پديدار مى شود:

1- گرمازدگى خفيف كه در واقع كم طاقتى هاى ناشى از گرماست و با وجود آنكه علائمى شبيه به بيمارى گرمازدگى شديد دارد، ولى پس از اقدامات درمانى ابتدايى، به سرعت از بين مى رود.

2- گرمازدگى حاد كه در صورت عدم مداواى سريع، پيامدهاى خطرناك و گاهى كشنده را به همراه خواهد داشت.

چه خوب است بدانيم مسائل و مشكلات جسمى ناشى از گرما هيچ ارتباطى با ميزان قوى بودن بدن فرد ندارد. حتى ورزشكاران نيز ممكن است در معرض اين خطر قرار گيرند، زيرا گرمازدگى در هر دو نوع خود حاصل تغييراتى است كه در اثر گرما در بدن ايجاد مى شود. به اين معنا كه هرچه بدن گرماى بيشترى دريافت كند، ميزان تعريق آن بالاتر مى رود. در اين صورت آب بدن به همراه عرق کاهش مى يابد. در برخى از موارد، تعريق زياد حتى به كاهش نمك موجود در بدن نيز منجر شده و گرمازدگى حادى را سبب مى شود.

از جمله علائم گرمازدگى در هر دو نوع مى توان به تشنگى مفرط، كاهش اشتها ، سردرد، سرگيجه و حالاتى شبيه آنفلوآنزا به همراه تهوع و استفراغ اشاره كرد كه البته در نوع حاد آن غش، افزايش ضربان قلب، عدم تمركز و شوك نيز به موارد فوق اضافه مى شوند، ولى آنچه همواره توصيه مى شود پيشگيرى است:

- از حضور طولانى مدت در گرما بپرهيزيد، به خصوص افرادى كه از آستانه تحمل كمترى نسبت به گرما برخوردار بوده و يا پيش از اين، به گرمازدگى مبتلا گشته اند.

- آب بنوشيد. هنگامى كه مجبور هستيد ساعاتى را بيرون از خانه سپرى كنيد، شيشه آبى به همراه برده و مرتب آب بنوشيد.

- ميوه و سبزى مصرف كنيد. اغلب ميوه ها و سبزى ها حاوى كمى نمك و آب فراوان هستند كه براى جلوگيرى از گرمازدگى مناسب است. البته قبل از مصرف، بايد آنها را به خوبي با آب و مواد ضد عفوني کننده بشوييد.

- قهوه و نسكافه مصرف نكنيد، زيرا كافئين موجود در اين نوشيدني ها، كاهش مايعات بدن را سرعت بخشيده و ميزان تعريق را بالا مى برد.

- سيگار نكشيد. سيگار كشيدن سبب انقباض رگ ها شده و بر توانايى بدن شما براى سازش با گرماى محيطي كه در آن قرار داريد، تاثير منفى مى گذارد.

- از آب خنك استفاده كنيد. شستن سر و گردن با آب خنك به كاهش دماى بدن كمك مى كند. البته لازم به ذكر است كه آب خيلى سرد سبب انقباض رگ هاى خونى زير پوست شده و در شرايطى كه خون به سمت سطوح داخلى تر بدن حركت مى كند، همزمان دماى منطقه را بالا مى برد. لذا آب سرد توصيه نمى شود.

- هميشه بادبزنى به همراه خود داشته باشيد. باد زدن به وسيله بادبزن و يا حتى تكه اي مقوا و ... ، سبب بخار شدن عرق روى پوست و در نتيجه خنك شدن سطح آن شده و از افزايش دماى بدن جلوگيرى مى كند.

- از كلاه يا سايبان استفاده كنيد. هر چه از تماس مستقيم پوست با اشعه خورشيد كم كنيد، تاثير گرما كمتر خواهد بود. با توجه به آنكه رگ هاى خونى در منطقه ي سر و گردن به سطح پوست بسيار نزديك هستند، دريافت و يا از دست دادن گرما نيز در آنها با سرعت بيشترى انجام مى گيرد. در نتيجه كلاه و يا هر پوشش ديگرى مانند آن بر روى سر مى تواند مانعى براى دريافت سريع گرما باشد. در برخى از كشورهاى با آفتاب سوزان، استفاده از چتر براى جلوگيرى از تاثير گرماى خورشيد بر بدن بسيار رايج است، ولى در كشور ما متاسفانه كارى عجيب به نظر مى آيد.

- در انتخاب پارچه لباس هاى خود به لحاظ رنگ و جنس دقت كنيد. در پارچه هايى كه تركيبى از مواد پلى استر و كتان هستند، تبادل هوا راحت تر از پارچه هاى 100 درصد كتان صورت مى گيرد، در نتيجه براى تابستان مناسب ترند. انتخاب لباس هايى با رنگ هاى روشن هم همواره براى انعكاس گرما توصيه مى شوند.

حالا اگر با توجه به سهل انگارى در انجام توصيه هاى ارائه شده، مشكل گرمازدگى به وجود آمد، بايد دنبال به كارگيرى اقدامات اوليه و راهكارهايى جهت بهبودى و يا كاهش علائم تا مراجعه بيمار به پزشك باشيم.

از آنجا كه علائم هر دو نوع گرمازدگى به هم شبيه است، تشخيص آنها از يكديگر نياز به گذشت اندكى زمان دارد. به اين معنا كه اگر پيامدهاى ناشى از گرمازدگى پس از خروج فرد از منطقه گرما و مراقبت هاى اوليه و گذشت نيم ساعت اثربخش نبود، فرد بايد به پزشك مراجعه كند. البته در مورد علائمى مانند ضعف و غش، اين مدت زمان 2 تا 5 دقيقه است، زيرا گرمازدگى حاد ممكن است سبب به كما رفتن بيمار شود.

در اين مدت زمان شما مى توانيد به توصيه هاى زير عمل كنيد:

- به جاى اينكه فرد را در آب سرد فرو بريد، بر روى او آب سرد بپاشيد. به اين ترتيب آب سريع تر از روى پوست تبخير شده و فرد زودتر خنك مى شود، يا اينكه حوله اى را در آب سرد فرو برده و بر روى بدن بيمار قرار دهيد.

- فرد را به مكانى كه در آنجا كولر و يا هر خنك كننده ديگرى وجود دارد، منتقل كنيد.

- مادامى كه فرد در هوشيارى به سر مى برد، او را مجبور به خوردن آب كنيد.