کم آبی بدن و کاهش اشتها در کودکان
الف – كم آبی در اسهال
بدن، جهت تأمین نیازهای خود به مواد معدنی، حفظ ثبات شیمیایی و دفع مواد زائد، به مقادیر كافی آب نیاز دارد. اگر كودك به دلایل مختلف مثل اسهال ، استفراغ یا تب ، آب بدنش را از دست بدهد و این مقدار توسط مایعات كافی جبران نشود، كم آبی اتفاق می افتد. در اسهال از آنجایی كه حركت روده سریع می شود و روده فرصت كافی برای جذب آب ندارد ، كم آبی خیلی سریع اتفاق افتاده و پیشرفت می كند. بنابراین اسهال ، به خصوص اگر همراه با استفراغ باشد، در كودكان می تواند بسیارخطرناك باشد. در صورتی كه تب نیز به مجموعه علائم فوق اضافه شود ، به خاطر از دست دادن آب از طریق تعریق ، كم آبی خیلی سریع تر و بیشتر پیشرفت می كند. ثبات شیمیایی بدن به هم ریخته ، مواد مغذی ضروری از بدن دفع می شوند و حجم خون در گردش تا حد خطرناكی پایین می آید. كم آبی مشكل جدی و خطرناكی است و باید فوراً درمان شود. اگر كم آبی ، شدید و پیشرفته باشد ممكن است باعث آسیب مغزی و حتی مرگ شود.علائم احتمالی :
- خشكی دهان ولبها،- بی حالی،
- ملاجهای فرو رفته،
- ادرار غلیظ ( ادرار زرد رنگ تیره ) یا خشك ماندن پوشك ( عدم وجود ادرار).
نخستین اقداماتی كه می توانید انجام دهید:
1- اگر كودك مبتلا به اسهال یا استفراغ است ، درجه حرارت او را اندازه بگیرید . در صورت تب بالای 38 درجه سانتی گراد ، سعی كنید تب او را با كمك یك اسفنج مرطوب و استفاده از شربت استامینوفن پایین بیاورید.2- اگر كودك شما با استفاده از بطری ، شیر می خورد به او مقداری آب جوشیده خنك بدهید. اگر كودك با شیر مادر تغذیه می شود، شیردهی را ادامه دهید. در صورتی كه اسهال یا استفراغ پس از شش ساعت متوقف نشد به پزشك اطلاع دهید.
3- كودك را تشویق كنید تا مایعات بنوشد. از دادن شیر یا آب میوه رقیق نشده به كودك خودداری كنید.
4- پودرORS را مطابق دستورالعمل نوشته شده بر روی بسته بندی درست كرده و به كودك بدهید. این محلول حاوی قند و نمك و مقداری املا ح لازم برای بدن است كه درطی اسهال از بدن دفع می شود.
5- هرگز به كودك خود داروی ضد اسهال یا ضد استفراغ ندهید مگر طبق دستور پزشك.
6- اگر اسهال كودك بیشتر از شش ساعت طول كشید یا همراه با سایر علائم بیماری مانند تب یا استفراغ بود با پزشك خود تماس بگیرید.
اقداماتی كه پزشك انجام می دهد :
- پزشك شما احتمالاً مصرف ORS را به منظور جایگزین كردن مایعات و املاح از دست رفته توصیه می كند. در مواردی كه كم آبی كودك شدید است ممكن است لازم باشد در بیمارستان بستری شده و آب واملاح را از طریق داخل وریدی دریافت دارد.
- در موارد نادری كه اسهال كودك به دلیل عدم تحمل قند شیر( لاكتوز) است پزشك ممكن است شیرخشك فاقد قند برای كودك تجویز كند.
اقداماتی كه شما می توانید برای كمك به كودك انجام دهید:
- ادرار كودك را بررسی كنید. رنگ روشن و شفاف ادرار و ادرار كردن به طور مرتب نشان می دهد كه سطح مایعات بدن كودك به حد طبیعی برگشته است.- بعد از برطرف شدن بیماری ، به تدریج غذاهای حاوی شیر را مجدداً برای كودك شروع كنید. اگر كودك از شیر خشك استفاده می كند، می توانید شیر را تا سه برابر رقیق تراز معمول درست كنید و سپس ظرف دو تا سه روز بعد میزان آب داخل شیر را به حد طبیعی برسانید.
- اگر كودك را از شیر گرفته اید و غذاهای جامد به او می دهید، به خاطر داشته باشید كه حتماً مایعات كافی به وی بدهید.
ب- كاهش اشتها
كودك بیمار تقریباً همیشه از خوردن غذا اجتناب می كند. كاهش اشتها یك علامت عمومی در اغلب بیماری هاست و در بسیاری موارد همراه تب دیده می شود. همچنین این مشكل در بیماری هایی مثل التهاب معده و روده و گلو درد نیز دیده می شود. مشكلات خفیف مثل بیماری حركت ( یا مسافرت ) اغلب سبب كاهش اشتهای كودك می شود ، اما این مشكل گذرا و موقتی است. اگر كودك به علت خستگی یا خوردن یك میان وعده مفصل ، یك وعده غذای خود را نخورد ، نباید نگران كاهش اشتهای وی باشید چون دراین شرایط این مسئله طبیعی است و در وعده غذایی بعدی احتمالاً جبران می شود.اگر كودك برای 24 ساعت از خوردن غذا اجتناب كند و هیچ دلیل مشخصی برای كاهش اشتهای وی پیدا نشود ممكن است مشكلی جدی وجود داشته باشد.
نخستین اقداماتی كه می توانید انجام دهید :
1- اگر كودك برای یك روز كامل از خوردن غذا اجتناب كرده اما مقدار زیادی مایعات نوشیده ، نخست درجه حرارت وی را اندازه بگیرید . سپس به كمك دسته قاشق زبان وی را به آرامی پایین بیاورید و از او بخواهید بگوید " آآ..." به این ترتیب می توانید لوزه های وی را معاینه كنید . در صورت وجود التهاب و بزرگی لوزه ها ، بلع دشوار و دردناك شده و كودك ازخوردن اجتناب می كند.2- ممكن است كودك مبتلا به گوش درد باشد. یك عفونت گوشی مانند اوتیت میانی ( عفونت گوش میانی ) به اندازه كافی برای كاهش اشتهای كودك دردناك است.
3- به وسیله معاینه قسمت تحتانی و راست شكم می توان به وجود آپاندیسیت شك كرد . برای این كار كودك را بخوابانید و قسمت تحتانی و راست شكم ، كمی پایین تراز ناف را به آرامی فشار دهید. وجود درد درفشار ملایم شكم وایجاد یك درد تیز هنگام برداشتن ناگهانی دست ، می تواند نشانه های آپاندیسیت باشد.
4- از كودك بپرسید كه آیا هنگام ادرار كردن دچار درد می شود؟ این علامت می تواند نشانه یك عفونت در دستگاه ادراری باشد.
5- اگر درجه حرارت كودك طبیعی است و هیچ نشانه ای از بیماری های ذكرشده در وی دیده نمی شود ولی كودك همچنان از خوردن غذا خودداری می كند، به او مقدار زیادی مایعات بدهید.
چنانچه بی اشتهایی حتی بدون هیچ علامتی برای 24 ساعت ادامه پیدا كرد، با پزشك خود مشورت كنید.
اقداماتی كه پزشك انجام می دهد :
- پزشك نخست كودك را معاینه می كند تا از وجود هر علتی كه سبب بی اشتهایی كودك شده آگاه شود . اگر هیچ علامتی پیدا نشد احتمالاً كودك را تحت نظر گرفته ، توصیه های لازم را به شما می كند.
