مشکلات خواب

بي خوابي اوليه

در اين اختلال، مشکل اصلي به خواب رفتن يا حفظ تداوم خواب است، يعني فرد خيلي سخت مي خوابد يا بعد از خواب رفتن، به طور مکرر در طي شب بيدار مي شود. اگر کسي حداقل به مدت يک ماه اين وضعيت را داشته باشد، مي توان گفت که دچار اين اختلال شده است.

به طور کلي افرادي که از اين اختلال رنج مي برند، هيچ گونه مشکل جسمي يا روانپزشکي ندارند، اما در موارد آزاردهنده مي توان از دارو استفاده کرد. اگر مبتلا به اين مشکل هستيد حتماً اين نکات را رعايت کنيد:

1- به اندازه اي بخوابيد که براي احساس هوشياري و سرحال بودن در طي روز لازم است و نه بيشتر از آن.

2- فقط موقع خواب در بستر باشيد. گذراندن زمان هاي طولاني در بستر، خواب را منقطع مي کند.

3- هر صبح در زمان مشخصي بيدار شويد و اين نظم را حتي در روزهاي تعطيل هم رعايت کنيد.

4- انجام فعاليت هاي منظم بدني، خواب را عميق مي کنند.

5- سر و صداي زياد خواب را مختل مي کند. درجه حرارت اتاق خواب را نيز در حد مطلوب نگاه داريد.

6- هميشه قبل از خواب يک شام سبک ميل کنيد، زيرا مصرف غذاي سنگين و مايعات زياد قبل از خواب، خواب را مختل مي کند.

7- از مصرف کافئين (چاي، قهوه، شکلات و ...)، الکل و سيگار خودداري کنيد.

8- اگر نمي توانيد بخوابيد تلاش بيشتري نکنيد، بلکه اتاق را ترک کرده و به انجام کاري ديگر مشغول شويد.

9- از خواب نيمروزي دوري کنيد، مگر اينکه باعث اصلاح خواب در شبانه شود.

بدخوابي همراه با قطع تنفس

شايد افرادي را سراغ داشته باشيد که تقريباً چاق و احتمالاً مبتلا به فشار خون بالا و بيماري هاي قلبي- عروقي مي باشند و به هنگام خوابيدن دچار خرناس هاي هنگام خواب مي شوند. اين افراد گاهي در هنگام خواب با حالت قطع تنفس در حدود 10 ثانيه مواجه مي شوند که منجر به بيداري آنها از خواب مي گردد و معمولاً خواب قطعه قطعه و نامطلوب دارند.

اين افراد حتماً بايد با مراجعه به پزشک تحت درمان قرار گيرند، زيرا عدم درمان مناسب منجر به افسردگي، اختلال تمرکز و حافظه و کاهش در توانايي هاي حرکتي مي شود و در مواردي مرگ و مير نيز گزارش شده است. اين افراد حتماً بايد تحت درمان قرار گيرند و از نظر يک سري مشکلات زمينه اي و مستعد که سازنده اين اختلال هستند، مثل زبان بزرگ، کم کاري تيروئيد ، بزرگي لوزه ها و ... بررسي گردند.

پرخوابي:

در اين اختلال فرد از خواب زياد يا خواب آلودگي در طي روز رنج مي برد. اگر فرد حداقل به مدت يک ماه اين حالت را داشته باشد و موجب ناراحتي واضح در او گردد و يا در عملکرد وي مشکل ايجاد کند، اين اختلال را دارد و يک سري محرک هاي سيستم عصبي را مي توان در اين افراد بکار برد.

خوابگردي:

عبارتست از راه رفتن در خواب با چشمان باز که گاهي فرد کارهاي پيچيده تري مانند لباس پوشيدن و حتي رانندگي نيز انجام مي دهد. اين حالت معمولاً چند دقيقه طول مي کشد و ندرتاً تا يک ساعت نيز ادامه پيدا مي کند. چون اين اختلال در اوايل خواب رخ مي دهد، معمولاً فرد چيزي را به خاطر نمي آورد و بيدار کردن او در اين حالت کار بسيار دشواري است و عموماً در سنين 12- 5 سالگي رخ مي دهد.

يک سري داروها براي درمان اين افراد به کار مي رود که با مراجعه به پزشک تجويز مي شوند.

کابوس

در اين اختلال فرد ناگهان به رؤياي همراه با ترس شديد از خواب بيدار مي شود و محتواي ترسناک خواب را به ياد مي آورد و کاملاً هوشيار است. کابوس معمولاً در نيمه انتهايي شب رخ مي دهد و در سنين 6- 5 سالگي شيوع زيادي دارد و اگر تکرار گردد مي تواند نشان دهنده اختلالات روانپزشکي باشد و بايد در جهت حذف محرک اضطراب آور در فرد اقدام کرد. البته با مراجعه به روانپزشک مي توان از داروهاي مختلف بهره برد.

اختلال وحشت شبانه:

در اين اختلال فرد با فرياد شديد و ناگهاني از خواب بيدار مي شود و حدود 1 تا 3 ساعت پس از به خواب رفتن ديده مي شود و پس از بيدار شدن فرد حالت گيجي دارد و معمولاً چيزي را نيز به خاطر نمي آورد. اين اختلال در پسرها بيشتر ديده مي شود.

اختلالات برنامه خواب- بيداري:

در اين اختلال هماهنگي بين ريتم خواب و بيداري طبيعي فرد و تغييرات محيطي دچار اختلال مي شود و فرد نمي تواند به طور مطلوب بخوابد و بيدار شود که اين حالت متأثر از تغييراتي مثل مسافرت هاي مکرر و طولاني به خصوص از غرب به شرق، تغيير شيفت کار و نوبت کار مي باشد و فرد در زمان هاي نامناسبي به خواب مي رود.

فلج خواب:

فلج موقتي عضلات ارادي را فلج خواب مي گويند که معمولا مدت چند ثانيه طول کشيده و بسيار حالت ناخوشايندي مي باشد. در اين حالت فرد بيدار و هوشيار است، ولي قادر به حرکت دادن عضلات خود نيست.

تدوين: دکتر فاطمه آقا محمدرضا

منابع:

synopsis of psychiatry

oxford textbook of psychiatry

clinical psychiatry for medical students