تشریح برنامه آموزش و پرورش برای ادغام کتب درسی

کوله پشتی ها سبک می شوند

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی از مطالعه بر روی ادغام کتب درسی و تالیف تلفیقی کتب خبر داد و گفت: با اتمام بازه زمانی پنج ساله اجرای آزمایشی، کتب درسی را مورد بازنگری قرار می دهیم. اکنون در حال مطالعه برای بازنگری پایه های اول، دوم و سوم ابتدایی با رویکرد تلفیقی هستیم.

زینب شاه مرادی - مرکز یادگیری تبیان

به گزارش مرکز اطلاع رسانی وروابط عمومی وزارت آموزش و پرورش به نقل از سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی ، حجت الاسلام والمسلمین محی الدین بهرام محمدیان ،  با بیان اینکه تدوین کتب جدید دوره ابتدایی و  متوسطه اول به اتمام رسیده است اظهار کرد: در دوسال اخیر تدوین کتب دوره دوم متوسطه شروع شده و  کار در این مرحله سخت تر است، زیرا شاخه ها و رشته های تحصیلی متنوع هستند و هرکدام کتاب های بسیاری دارند. به عنوان مثال 200 رشته در شاخه فنی و حرفه ای که هر رشته خودش چندین کتاب تخصصی دارد.

وی افزود: اکنون عقبه ای ایجاد شده و باید  از گردنه تدوین کتب دوره دوم متوسطه هم بگذریم. لازم بود مولفان ما دارای بینش تخصصی و آموزشی باشند که تلاش کردیم این مهم محقق شود.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی  در پاسخ به اینکه سیاست «ادغام کتب درسی» به کجا رسیده است؟ عنوان کرد: رویکرد جدیدی مدنظر داریم. پس از استقرار پایه دوازدهم در سال آینده، مدت زمان پنج ساله اجرای آزمایشی کتب ابتدایی هم به اتمام می رسد.  طبق قواعد هر کتاب پس از تدوین پس از یکسال اعتبارسنجی می شود و سپس به مدت پنج سال به صورت سراسری تحت پایلوت قرار می گیرد.

محمدیان ادامه داد: با اتمام بازه زمانی پنج ساله اجرای آزمایشی، کتب درسی را مورد بازنگری قرار می دهیم. اکنون در حال مطالعه برای بازنگری پایه های اول، دوم و سوم ابتدایی با رویکرد تلفیقی هستیم. در این بازنگری باید به اهداف برنامه درسی ملی و سند تحول بنیادین وفادار باشیم. بر این اساس باید یک برنامه آموزشی مطلوب و تجربه شده و منطبق با رویکردهای علمی را آزمایش کنیم.

وی با بیان اینکه طی اجرای برنامه درسی ملی تکلیف شده بود هر سال محتوای دو پایه را تغییر دهیم و این کار بسیار  سنگین بود گفت: اما در دوره بازنگری از این فشردگی کاسته می شود و هرسال روی بازنگری کتب یک پایه کار می کنیم. در  رویکرد جدید کتب اجرای آزمایشی محدود خواهند داشت تا موانع و نقاط ضعف و قوت شناسایی شوند و در نهایت به سیستم آموزشی مستقر ثابتی برسیم.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی درباره زمینه ها و علل تالیف تلفیقی کتب درسی گفت: این رویکرد منبعث از سنت علمی خودمان است. ما سنت علمی و پشتوانه فرهنگ آموزش داشتیم که در سال های ورود سیستم آموزشی کلاسیک تحت تاثیر نظام وارداتی قرار گرفته است. به دنبال آن هستیم مطالعه کنیم که برگشت به سنت تعلیم و تربیتی خودمان باید چگونه باشد؟.

محمدیان افزود: در سنت ایرانی معلمان روزانه یک یا دو درس می خواندند نه 10 عنوان. اما همان درس را با روش مباحثه و پرسش و پاسخ می آموختند. اکنون روال این است که در هر زنگ یک درس مطرح می شود و با تنوع عناوین دروس مواجه ایم. هم چنین در سنت قدیمی، ابتدا درس مقدماتی را یاد می گرفتند و بعد به مباحث علمی تخصصی تر می پرداختند. به عنوان مثال ادبیات را می آموختند و بر اساس آن مبانی علمی دیگر را فرا می گرفتند.

وی با بیان اینکه در حال حاضر از این روش در برخی کشورها استفاده می شود گفت: اکنون کار مطالعاتی را شروع کردیم و امیدواریم در سال های آینده با فرصت وسیع تر و همکاری صاحبنظران تالیف تلفیقی را اجرا کنیم.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی در پاسخ به اینکه آیا این کار برگشت به عقب نیست و نبایداز رویکردهای نوین استفاده شود؟ عنوان کرد: برگشت به عقب و خویشتن که بد نیست. سنت فرهنگی ما یک امر معقولی بوده و بسیاری از آکادمی های دنیا این کار را می کنند. دانش آموزان ما در مدرسه درسی چون عربی و زبان انگلیسی را شش سال می خوانند، در حالی که اگر این دروس به مدت سه سال اما فشرده و با مدت زمان بیشتری تدریس شوند در ذهن ماندگار می شوند و ما می توانیم در دوره متوسطه دوم کتب درسی اختیاری در حیطه های تخصصی تحصیل در اختیارشان قرار دهیم.  آموزشگاه های زبان در بیرون هم همین کار را انجام می دهند و داوطلبانشان معمولا سه روز در هفته به کلاس می روند. فواید دیگر این کار این است که کیف دانش آموز سبک و معلمان تخصصی تر می شوند. در عین حال دانش آموز به چند درس متمرکز می شود.

محمدیان ادامه داد: ایرانی های قدیمی اینگونه بوده اند. نژاد ایرانی که به طور حتم در گذر زمان کم استعداد نشده، بلکه با توجه به امکانات جدید استعدادها بالا هم رفته است، اما چرا امثال ابن سینا را نمی بینیم؟ علت این است که به وسعت پرداخته ایم اما به عمق خیر، در حالی که می شود موضوعات را تخصصی اما عمیق کرد.

وی درباره اینکه آیا همه چیز منحصر به کتاب درسی است عنوان کرد: روش های آموزش، تکنیک های تربیت، فضاهای آموزشی و مقررات آموزشی همه دست به دست هم می دهند و سند تحول تاکید می کند اینها باید رو به بهبود بروند. متاسفانه سیستم در بخش های مختلف دارای اشکالاتی است. به عنوان مثال ما دانش آموز را به علت دیر رسیدن به مدرسه تنبیه دو  بار تنبیه می کنیم، نخست تذکر شفاهی است و  دوم مرحوم شدن از حضور در کلاس. خطای سوم هم این که ممکن است او را به منزل بفرستیم تا والدینش را به همراه بیاورد ، اما توجه نمی کنیم که شاید وی در خیابان رها شود و حتی از ترس والدینش یک هفته غیبت کند و به مدرسه هم نرود و آسیب هایی گریبانش را بگیرد. پس باید در راستای اهداف تعلیم و تربیتی به مقررات انضباطی هم توجه کنیم.

امروز کمپانی های بزرگ انیمیشن سازی دنیا برای کودکان تولید محتوا می کنند

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با اشاره به تغییر ذائقه مخاطبان امروز آموزش و پرورش اظهار کرد: حالا دیگر نمی شود دروس نوستالژیک چون "کلیله و دمنه" و "حسنک کجایی" را دوباره وارد برنامه درسی کرد. زیرا کودکی که "تام و جری" ببیند دیگر کلیله و دمنه برایش جذاب نیست. امروز کمپانی های بزرگ انیمیشن سازی دنیا برای کودکان تولید محتوا می کنند.

 محمدیان افزود: می خواهیم پیام تربیتی بدهیم و رویکرد ما فرهنگی است. شعار ما در سازمان پژوهش این است که درون دادهای آموزشی مبتنی بر یافته های پژوهشی باید در بستر فرهنگی تبدیل به نتایج تربیتی شوند. پژوهش ها هستند که تعیین می کنند چه چیزی باید آموزش داده شود. این شعار، برنامه درسی را منطبق با خودش اصلاح می کند، همچنین باید معلم و فضای مدرسه را هم اصلاح و روابط خانه و مدرسه را تقویت کند.

در اجرای برنامه درسی ملی غریب و تنها بودیم

وی از عملکرد سایر بخش های آموزش و پرورش انتقاد کرد و گفت: ما در اجرای سند تحول و برنامه درسی ملی غریب و تنها بودیم. برنامه را نوشتیم اما نه معلم تامین شد، نه فضای آموزشی، نه قوانین و مقررات و نه فضا و تجهیزات و تنها ماندیم. اکنون بار بسیاری مسائل را به دوش می کشیم و باید هم از سند درسی ملی دفاع کنیم که ناتمام نماند، در عین حالی که این نواقص را داریم.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی ادامه داد: به عنوان نمونه وقتی ارزشیابی توصیفی را اجرا می کنیم اما معلم به آن عمل نمی کند باید چه کنیم؟ ما می خواهیم دانش آموز در مدرسه با نمره دچار استرس نشود. یا یک نمونه دیگر این است که در کتاب علوم شیوه تالیف بیشتر ترکیب تصویر و مطلب است اما خانواده ها و برخی معلمان می پرسند فرزندم باید چه چیزی را حفظ کند؟ در حالی که ما تلاش می کنیم دانش آموز خودش فکر کند و تجربه کند و به چرایی ها جواب بدهد. نتیجه این می شود که تاجر پیشگانی پیدا می شوند و کتاب کمک آموزشی طرح می کنند و سوال طرح می کنند تا دانش آموز همانها را حفظ کند و خانواده ها خوشحال شوند. در حالی که روش صحیحی نیست و دانش آموز به جای بکارگیری قوه تفکر به سمت صرفا حفظ مطالب می رود.

منبع: پایگاه جامع اطلاع رسانی وزارت آموزش و پرورش