مجمع آدميت چه بود؟
مجمع آدميت چه بود؟
پس از کشته شدن ناصرالدين شاه به ضرب گلوله‌ي يکي از شاگردان سيد جمال الدين، مظفرالدين شاه جايگزين وي شد. مظفرالدين شاه از همان اول حکومت، سياست‌هاي اقتصادي غير مردمي در پيش گرفت که اين خود باعث تزلزل حکومتش مي‌شد .
او تعرفه‌هاي بازرگانان داخلي را بالا برد ، مستمري درباريان و علما را کاهش داد و از کنترل شديد بر موقوفات خبر داد ، اوهمچنين قرارداد دارسي را امضا کرد و مبالغ بسياري از بيگانگان استقراض کرد . همزمان با اين سياست‌ها وي در زمينه‌هاي آزادي‌هاي ليبرالي نيز فعال بود به طوري که « او مرزهاي کشور را به روي روزنامه‌هاي ليبرالي مانند حبل المتين و پرورش که در کلکته و قاهره منتشر مي‌شد باز کرد ؛ همچنين ممنوعيت مسافرت را از ميان برداشت ؛ ملکم را به مقام سفير ايران در رم گمارد ؛ و مهم‌تر از همه اين که تشکيل انجمن‌هاي صنفي وآموزشي را تشويق کرد »
خيلي جالب به نظر مي‌رسد که مظفرالدين شاه از يک سو به سياست‌هايي در جنبه‌ي اقتصاد روي مي‌آورد که به قدرتمند شدن هر چه بيشتر حکومت کمک مي‌کند و از طرف ديگر به سياست‌هاي فضاي باز وايجاد نهادهاي سياسي ليبرالي روي مي‌آورد . به نظر مي‌رسد اين سياست دوگانه را به اين خاطر مظفرالدين شاه در پيش گرفت که مخالفت مردم را فرو نشاند اما اين سياست‌ها بيشتر روشنفکران را به ايجاد سازمان‌هاي سياسي و اجتماعي ترغيب کرد. يکي از اين سازمان‌ها که در انقلاب مشروطه نيز نقش مهمي داشت "مجمع آدميت" بود. اين مجمع در واقع همان ادامه‌ي روند فعاليت فراموشخانه‌ي ملکم خان است. «جامع آدميت در واقع يکي از نخستين گروه‌هاي سازمانيافتهاي است که شعار محدوديت قدرت سلطنت را مطرح کرد و پارلمان را براي ايران رهاييبخش دانست.»
اين مجمع از تشکيلات شبه فراماسونري در ايران بود. اين مجمع تحت تاثير اومانيسم ليبرال اگوست کنت و پوزينيويسم راديکال سن سيمون بود. رهبري اين مجمع در بدو تاسيس با عباس قلي خان قزويني بود که بعدها به آدميت معروف شد. وي از ارادتمندان ميرزا ملکم خان بود. وي پدر فريدون آدميت مورخ معروف تاريخ جنبش مشروطه بود. فريدون آدميت در مورد اهداف اصلي اين گروه مي‌نويسد «مجمع سه هدف اصلي داشت: به کار بردن مهندسي اجتماعي براي دستيابي به توسعه‌ي ملي ؛ دستيابي به برابري در حقوق براي همگان بدون در نظر گرفتن اصل و نصب و مذهب به منظور حفظ و تضمين شأن و منزلت همه شهروندان .»
اعضاي اصلي اين گروه را کارمندان عالي رتبه‌ي دولتي تشکيل مي‌دادند چرا که صحبت از آزادي و برابري و اصطلاحاتي از جمله مهندسي اجتماعي براي آن‌ها که از ساختار نابرابر حکومت رنج مي‌بردند بسيار جذاب‌تر بود ، اين گروه به تقليد از انجمن‌هاي فراماسونري رازداري تشريفاتي داشت و در فعاليت‌هاي روز مره اش بسيار محتاط عمل مي‌نمود.
اعضاي اصلي اين گروه را کارمندان عالي رتبه‌ي دولتي تشکيل مي‌دادند چرا که صحبت از آزادي و برابري و اصطلاحاتي از جمله مهندسي اجتماعي براي آن‌ها که از ساختار نابرابر حکومت رنج مي‌بردند بسيار جذاب‌تر بود ، اين گروه به تقليد از انجمن‌هاي فراماسونري رازداري تشريفاتي داشت و در فعاليت‌هاي روز مره اش بسيار محتاط عمل مي‌نمود.
«انجمن آدميت توانست افراد با نفوذي را از حکومت قاجار به خود جذب کند که فعاليت‌هاي اين انجمن مصادف شد با روي کار آمدن مظفرالدين شاه. به واسطه اقدامات اعضاي اين انجمن مانند ميرزا نصرالله‌خان مشيرالدوله، طي قراردادي امتياز نفتي به ويليام ناکس دارسي داده شد.» بعد از به توپ بستن مجلس توسط محمد علي شاه عباس قلي خان رهبر انجمن خانه نشين شد و به لژهاي ديگر که با اروپا در ارتباط بودند به دليل ملي گرايي نپيوست و خانه نشيني را ترجيح داد.
بخش تاريخ تبيان
منبع: سياست ما