ساختن کمدي مطابق معيارهاي روز سينماي ايران

 

مرور کارنامه وحيدزاده/

کارنامه پرفراز و نشيب ابراهيم وحيدزاده در سينماي کمدي نمايشگر فضايي است که در دوره‌هاي مختلف در اين سينما وجود داشته است.

به گزارش خبرنگار مهر، ابراهيم وحيدزاده فيلمسازي را اواخر دهه 60 شروع کرد، کارنامه فيلمسازي او چندان پربرگ نيست، فراز و فرود کارنامه اين کارگردان نشان دهنده سياست‌گذاري‌هاي فرهنگي و فضايي است که در دوره‌هاي مختلف در سينما وجود داشته است.

اولين ساخته وحيدزاده "تحفه‌ها" يک کمدي اجتماعي بود که نگاهي هجوآميز به مناسبات اجتماعي در دوره‌اي از تاريخ معاصر داشت، يک کمدي مفرح که فيلمنامه‌اي منسجم و شوخي‌هايي جذاب داشت و به سبک بسياري از کمدي‌هاي سينماي ايران انرژي‌اش را از شوخي‌هاي کلامي نمي‌گرفت، فيلم ترکيبي از کمدي موقعيت و طنز کلامي و شوخي‌هاي بصري بود. "تحفه‌ها" با گروهي از بازيگران حرفه‌اي ساخته شده بود و وحيدزاده در اولين قدم توانسته بود اين گروه را به خوبي هدايت کند. بازي سعيد پورصميمي در اين فيلم به يادماندني است.

با اين که فيلم سينمايي "تحفه‌ها" در جذب مخاطب موفق بود و توانست نظر مثبت منتقدان را جلب کند، اما فاصله دومين فيلم وحيدزاده با اولين فيلمش طولاني شد، "مجسمه" در سال 71 ساخته شد، فيلم کمدي متفاوتي بود، نگاهي هجوآلود به ماجراهاي يک استاد دانشگاه که مشکل غريبي در زندگي دارد، وحيدزاده در دومين قدم هم توانسته بود فضايي تازه را در سينمايش تجربه کند، شوخي با اختلاف‌هاي زن و شوهري که مايه بسياري از کمدي‌هاي سينماي ايران است به شکلي جديد از ويژگي‌هاي "مجسمه" بود. امين تارخ در اين فيلم حضوري متفاوت داشت.

وحيدزاده با "مجسمه" و "تحفه‌ها" نشان داد که نگاهي تازه به سينماي کمدي دارد، وحيدزاده براي ساخت سومين فيلمش که از جنس کمدي‌هاي قبلي بود يک دهه انتظار کشيد، "عشق فيلم" يک کمدي تلخ درباره جواني بود که عاشق فيلمسازي است اما نمي‌تواند فيلم مورد علاقه‌اش را در فضاي سينماي حرفه‌اي برسد و دست آخر کارش به جنون مي‌رسد.

فيلم به نوعي شرح خاطره‌هاي اين سينماگر از سال‌هاي دوري‌اش از سينما و تلاشش براي ساخت فيلمي کمدي هم بود، "عشق فيلم" به دليل رويکرد اجتماعي و نگاه تلخش در گيشه موفقيتي به دست نياورد، حتي ارزش‌هاي آن و ارجاع‌هايش به مشکلاتي که سينماگران مستقل در ايران دارند هم به مذاق منتقدان خوش نيامد و فيلم در کارنامه وحيدزاده به توليدي مهجور تبديل شد.

يک سال پس از "عشق فيلم" وحيدزاده "معادله" را ساخت، در فيلم مي‌شد ردپايي از مسائلي را که سينماي ايران در آن روزها با آن روبرو بود، مثل پديده دو همسري و عشق‌‌هاي نافرجام پيدا کرد، او براي دومين بار در اين فيلم به سراغ مريلا زارعي رفت و نقش اصلي زن را به او داد و نقش اول مرد را حسين ياري بازي کرد، بازيگر بااستعدادي که به دليل چهره و ويژگي‌هاي ظاهري‌اش مناسب نقش‌هاي کمدي نيست.

"معادله" توفيقي نسبي در گيشه پيدا کرد و مسير فيلمسازي وحيدزاده را که از دغدغه‌هاي اوليه‌اش فاصله مي گرفت تا بتواند در اين فضاي تازه فيلم بسازد هموار کرد، "شام عروسي" دقيقا محصول شرايط است. فيلمي که امين حيايي، محمدرضا گلزار و نيکي کريمي دارد، هم با فيلم‌هاي معروف و محبوب سينماي ايران شوخي مي‌کند، هم از جنس سينماي دختر و پسري است، هم حرکت موزون و موسيقي دارد.

"شام عروسي" به خاطر ترکيب بازيگرانش در گيشه موفق بود به فيلمي پرفروش در کارنامه وحيدزاده تبديل شد، هرچند که به نظر مي‌رسيد وحيدزاده براي رسيدن به فروش بيشتر عناصري را قرباني مي‌کند، "تاکسي نارنجي" فيلم بعدي وحيدزاده در فضايي که انبوه کمدي‌هاي عامه پسند با بازيگران مشابه و قصه‌هايي شبيه به هم ساخته مي‌شد روي پرده رفت. فيلم داستاني متفاوت و برگرفته از واقعيت داشت.

داستان زني که در کيش با رانندگي روزگار مي‌گذراند، در اين کمدي سالم که داستاني سرراست داشت چهره معروف و محبوب حضور نداشت و حضور آزيتا حاجيان به عنان بازيگر نقش اول يک فيلم غريب بود، "تاکسي نارنجي" که براي خنداندن مخاطب به هر چيزي متوسل نمي‌شد در گيشه شکست خورد تا وحيدزاده به سراغ "عروسک" برود، فيلمي که اين روزها روي پرده سينماها است.

بازيگران جوان سينماي ايران در کمدي تازه وحيدزاده مقابل دوربين رفته‌اند، فيلم فضايي فانتزي دارد و البته مي‌توان تعلق خاطر کارگردان به سينماي اجتماعي را در آن ديد، حضور حسام نواب صفوي و ليلا اوتادي در فيلم مي‌تواند عاملي براي جذب مخاطب باشد، وحيدزاده هرگز از معيارهاي سينماي سالم در کمدي‌هايش فاصله نگرفته است. تلاش کرده با موج‌هاي سينمايي همراه شود چون به عنوان سينماگري مستقل چاره‌اي جز اين نداشته است، اما کوشيده از ملاک‌هايي که سينماي کمدي را به مرز ابتذال مي‌برد جدا شود و به سمت سينمايي سالم و مفرح گام بردارد.