درسنامه علوم قرآنی
درسنامه علوم قرآني
كتاب «درسنامه علوم قرآني» نوشته حسين جوان آراسته از سوي موسسه بوستان كتاب به چاپ هفدهم رسيد. علوم قرآني درباره حالات و عوارض ذاتي قرآن كريم بحث مي‌كند و موضوع تمامي اين علوم، قرآن است.
به گزارش خبرگزاري كتاب ايران، اين اثر (در دو سطح) گامي نو در راه انتقال مفاهيم و داده‌هاي علوم قرآني به قرآن‌پژوهاني است كه در اين وادي قدم مي‌گذارند. پرداختن به موضوعات مهم و اساسي در علوم قرآني، پرهيز از اطناب و درازگويي، معرفي منابع مهم در بخش‌هاي گوناگون و مراعات قواعد آموزشي از ويژگي‌هاي اين كتاب هستند.
قرآن، معتبرترين منبع معارف اسلام و معجزه جاودان رسول اكرم(ص) است. تنها كتاب آسماني كه از تحريف مصون ماند و بشر از آوردن حتي سوره‌اي كوچك همانند آن، عاجز است.
قرآن در واقعيت خود، در چنان جايگاهي قرار دارد كه خداي بزرگ، از آن به «قرآن عظيم» ياد مي‌كند و «ثقيل» بودن آن را به پيامبر (ص) يادآور مي‌شود. شگفت آن است كه اين شجره طيبه با همه ناپيدايي ژرفاي آن، زيباترين سخن است؛ «الله نزل احسن الحديث...». آن‌چنان زيباست كه بازخواني‌هاي پي در پي آن، از حلاوت و جذابيت آن نمي‌كاهد و انسان مادي را در جهاني از معنويت و جاودانگي، به پرواز در مي‌آورد و سيماي زندگي پاكيزه را به او مي‌نماياند.
قرآن در واقعيت خود، در چنان جايگاهي قرار دارد كه خداي بزرگ، از آن به «قرآن عظيم» ياد مي‌كند و «ثقيل» بودن آن را به پيامبر يادآور مي‌شود
تا آن زمان كه اين مشعل فروزان هدايت، فرا راه جامعه اسلامي قرار داشت، سيادت و عظمت، قدرت و شوكت و همه ارزش‌هاي والاي انساني در اختيار مسلمانان بود و از آن هنگام كه قرآن از صحنه زندگي مسلمانان، آهسته آهسته كنار زده شد، عزت و عظمت و اقتدار آنان نيز رو به افول نهاد. بدون شك، علت اساسي توقف مسلمانان را بايد درغفلت از قرآن جست‌وجو كرد.
متاسفانه شناخت ما مسلمانان و حتي بسياري از تحصيل‌كردگان از قرآن، اندك و ناچيز است و قرآن، چنان كه شايسته آن است، جايگاهش را در ميان جوامع اسلامي نيافته است. البته پس از پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي به رهبري امام خميني(ره) كه خود، معلم و مفسر بزرگ قرآن بود، قرآن درخششي ديگر يافت و گرايش به قرآن و معارف آن، به گستردگي در ميان عموم مسلمانان، به ويژه جوانان، ديگر بار آغاز شد.
در جهان آشوب‌زده كنوني كه ارزش‌ها در ميان هياهوي دنياطلبان و بمباران تبليغات مسموم آنان به فراموشي سپرده شده، خلا معنويت، بيش از هر زمان ديگر نمودار شده و موجبات عصيان و انزجار از زندگي سرد، بي‌روح و بي‌پشتوانه كنوني را فراهم كرده است. از اين‌رو، براي ما مسلمانان، بيش از هر زمان ديگر، ضرورت حاكم كردن فرهنگ وحياني در متن زندگي فردي، اجتماعي و سياسي احساس مي‌شود.
در جهان آشوب‌زده كنوني كه ارزش‌ها در ميان هياهوي دنياطلبان و بمباران تبليغات مسموم آنان به فراموشي سپرده شده، خلا معنويت، بيش از هر زمان ديگر نمودار شده است
همچنان كه پيامبر اكرم(ص) فرموده‌اند؛ «هرگاه فتنه‌ها چون شب تار، شما را احاطه كرد، به قرآن روي آوريد! چرا كه شفاعتش پذيرفته و گزارشش از اعمال بندگان، تصديق مي‌شود. هركه قرآن را پيشواي خويش قرار دهد، او را به بهشت رهبري كند و هركه آن را پشت سر اندازد، به دوزخش كشاند. راهنمايي است كه انسان را به بهترين راه‌ها، راهنمايي مي‌كند. قرآن را ظاهري است و باطني، ظاهرش جلوه و زيبايي دارد و باطنش ژرف و عميق است. ستارگاني دارد و ستارگانش را نيز ستارگاني است. شگفتي‌هايش قابل شمارش و عجايبش كهنه شدني نيست...»
فهم صحيح قرآن مجيد، وابسته به مقدماتي است. «علوم قرآني» ـ چنان كه در طول اين كتاب آمده است ـ مباحثي مقدماتي براي تفسير قرآن و برداشت از آن است كه از ديرباز مورد توجه علما و قرآن‌پژوهان بوده است. به طور كلي، تاليفات «علوم قرآني» به چهار دسته تقسيم مي‌شوند. نخست تك نگاري‌هايي كه در يك موضوع خاص از علوم قرآني تدوين شده‌اند از جمله علم قرائت، اعجاز قرآن، تحريف، محكم و متشابه، ناسخ و منسوخ و ...، دوم كتاب‌هايي كه در آن به صورت گزينشي، به چند موضوع از موضوعات علوم قرآني پرداخته شده است.
كتاب‌هايي كه اغلب همه مباحث مربوط به علوم قرآني در آن مجموعه جمع‌آوري شده‌اند، سومين دسته اين تقسيم‌بندي را به خود اختصاص مي‌دهند. تفاسيري كه مفسران در ابتدا يا در لابلاي تفسير، مباحثي از علوم قرآني را مطرح كرده‌اند، پايان بخش اين مجموعه به شمار مي‌آيند.
آنچه در تدوين اين كتاب مد نظر بوده، شيوه دوم؛ يعني گزينشي از مباحث علوم قرآني است كه نويسنده تلاش مي‌كوشد ضمن طرح مباحث عمده و مهم، ارتباط منطقي و زنجيره‌اي ميان آنها رعايت شود.