بازدیدکنندگانی که دست به جیب نمی‌شوند

سی و دومین نمایشگاه بین المللی کتاب از چهار اردیبهشت شروع به کار، و چهاردهم اردیبهشت 98 به کار خود پایان می‌دهد. ایوب دهقانکار، سخنگوی نمایشگاه کتاب تهران از افزایش ۱۰ درصدی میزان فروش در دو روز نخست برگزاری نسبت به سال گذشته خبر داد. با توجه به این که هر بند کاغذ امسال به 440 هزار تومان رسیده بود و طبق نظر بسیاری از ناشران، کاغذ دولتی بصورت غیرعادلانه بین برخی ناشران پخش شده بود، قاعدتا قیمت کتاب رشد 50 درصدی داشته، پس چگونه افزایش ده درصدی تعداد فروش کتاب ممکن خواهد بود؟

 ابتدا به سالن مربوط به ناشران کودک و نوجوان رفتیم. جمعیت قابل توجه‌ای در آنجا حضور داشت. چرا که خانواده‌ها حاضرند از نیازهای خود بگذرند اما برای فرزندان خود کتاب را بخرند. با چند ناشر و فروشنده سخن گفتیم و شرایط را جویا شدیم.

مدیر یکی از غرفه‌ها که غرفه بزرگی در اختیار داشت. کتاب‌های متنوعی برای گروه‌های سنی 1 تا 15 سال را ارائه داده است. او می‌گوید که از جهت ریالی افت نداشته اما از نظر فروش تعداد جلدهای کتاب، افت داشته است.

آقایی که بخاطر خلوتی غرفه‌اش سر در گوشی داشت و دلش نمی‌خواست بازی‌اش را قطع کند با بی‌حوصلگی می‌گوید: تعداد فروش کتاب نسبت به سال گذشته کمتر بوده است. البته برخی از کتاب‌ها که انتشار سال گذشته است خیلی گران نشدند اما کتاب‌هایی که چاپ اول هستند قیمتش بسیار بالا رفته و به فروش نمی‌رود.

مسئول غرفه‌ای دیگر در حوزه کودک و نوجوان که تمایل نداشت نامش را بگوید گفت: تعداد فروش کتاب پایین آمده است. او گرانی کتاب و وضعیت اقتصادی مردم را دلیل این مشکل بیان داشت.

شرایطی وخیم در غرفه‌های کتاب خارجی

به سالن غرفه‌های کتاب خارجی رفتم. اوضاع آنجا به مراتب از بخش‌های دیگر نمایشگاه بدتر بود. اغلب کسانی که حضور داشتند دانشجو بودند. در این سالن هم صدای نارضایتی از فروش کم بلند شد.

خانمی که دل و دماغ حرف زدن نداشت گفت: فروش پایین است، چون قیمت کتاب خیلی بالا رفته است.

فروشنده دیگری می‌گوید: تعداد فروش کتاب بسیار پایین است و تعداد مراجعین بسیار کم شده است.

یکی از غرفه‌داران که کارت شناسایی آویخته به گردنش را پنهان می‌کرد که نامش خوانده نشود گفت: فروش خوب نیست و نمایشگاه خیلی خلوت است و حضور افراد در نمایشگاه در اکثر موارد منجر به خرید نمی‌شود و اکثرا تماشاچی هستند.

مسئول غرفه کتب معماری و مهندسی می‌گوید: بازدید هست اما تقاضا کم شده چون قدرت خرید مردم پایین آمده است. 

تخفیف 80 درصدی هم مشکلی را حل نکرد

مدیر غرفه کتاب‌های دانشگاهی علوم پایه و پزشکی پایین آمدن شدید سطح خرید و توان مردم را علتی برای کاهش فروش دانست و گفت: با این که 70 تا 80 درصد تخفیف برای کتاب‌ها قائل شدیم اما باز هم استقبال نمی‌شود و میزان خرید کم شده است. او ادامه داد: دانشجویان توان مالی ندارند و کتاب‌ها هم چون با ارز وارد می‌شود گران است و یارانه دولت هم شامل همه کتاب‌ها نمی شود و فقط شامل کتاب‌های منتشره در سالهای 2017 و 2018  می‌شود.
برخی ناشران دیگر هم از فروش تا حدی راضی بودند اما گفتند با ارائه تخفیف، کمی فروش داریم.

ارائه کتاب رایگان در نمایشگاه

به سمت سالن ناشران داخلی و کتب عمومی رفتم حضور مردم و رفت و آمد در آنجا بیشتر بود. اما بیشتر به تورق و نگاه کردن کتاب‌ها مشغول بودند.

در یکی از غرفه‌ها طلبه سیدی پاسخگو بود. در آن غرفه کتاب‌های عمومی و دانشجویی و حوزی ارائه شده است. وی برای حل مشکل گرانی و عدم استقبال مردم، با ارائه تخفیف خوبی تا حدی کسادی غرفه‌اش را رفع کرده است. او می‌گوید که حتی به برخی از دانشجویان و طلبه‌ها کتاب رایگان می‌دهد که مشکلشان حل شود.

کاغذ دولتی به چه کسانی تعلق گرفته است؟

یزدانی مدیر غرفه یکی از ناشران بخش عمومی می‌گوید: «قیمت کتاب 50 درصد بالا رفته است. چرا که امسال قیمت هر بند کاغذ به 440 هزار تومان رسید. دولت می‌گوید امسال به ناشران، کاغذ یارانه‌ای داده است. می‌شود بگوید به کدام یک از ناشران؟ او ادامه می‌دهد که پخش کاغذ یارانه‌ای اصلا شفاف نبوده و دولت به برخی ناشران به صورت پنهانی، کاغذ یارانه‌ای داده و عادلانه پخش نشده است. با این گرانی کاغذ و در نتیجه گرانی 50 درصدی کتاب، امسال از جهت تعداد فروش خوبی نداشتیم.» 

وارد غرفه کتاب‌های عمومی و دانشجویی شدم آقای جوانی که سرش شلوغ بود در لابلای پاسخ به مراجعان در مورد نمایشگاه می‌گوید: «قدرت خرید مردم خیلی پایین آمده و با 100 تومان بُن هم که به دانشجویان دادند دردی دوا نمی‌شود. با 100 تومان چند جلد کتاب می‌توان گرفت؟ » 
او ادامه داد حضور مردم در روزهای اول بد نبود ولی کمتر منجر به خرید می‌شود. تخفیفاتی در حد 25 درصد و 30 درصد قیمت قائل شدم ولی باز هم فروش خوبی نداریم. 

البته شایان ذکر است که تخفیف 30 درصدی، تخفیف خاصی نیست. ناشر فقط میزان کمی از سود خود را پایین آورده است و این تخفیفات باعث متضرر شدن ناشر نمی‌شود.

با فردین احمدی مدیر یکی از انتشارات به گفتگو نشستیم. وی می‌گوید: «متاسفانه هر سال در این حوزه رو به افول هستیم و در نمایشگاه کتاب شاهد اتفاقات ناگواری هستیم. از جهت استقبال مردم در یک واژه باید بگویم فاجعه است و حضور مردم در نمایشگاه بیشتر به یک دورهمی شبیه است.
ما در تعداد فروش نسبت به سال گذشته شاهد افول 70 درصدی هستیم. چون قیمت کتاب خیلی بالا رفته است. کتابی که سال گذشته 7 هزار تومان بود امسال 20 هزار تومان شده است. به عنوان یک ناشر 30 درصد رشد فروش و حتی 10 درصد را در نمایشگاه امسال تکذیب می‌کنم. بُن کمک خریدی هم که به اساتید و دانشجویان داده‌اند بسیار خنده‌دار است، این مقدار بن به چه کار می‌آید؟
و اما در مورد یارانه دولت برای تهیه کاغذ می‌ پرسم به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟! در نمایشگاه امسال بیشتر کتاب‌های آموزشی و دانشگاهی فروش می‌رود چون دانشجو برای تهیه آنها مجبور است.»

او از متولیان درخواست کرد که به داد این حوزه برسند و با ارائه کاغذ دولتی به ناشران قیمت کتاب را پایین بیاورند.