جاذبه های طبیعی استان خوزستان
جاذبه‌هاي طبيعي استان خوزستان
تالاب شادگان
تالاب بين‌المللي شادگان 296 هزار هكتار مساحت دارد و از شمال به شادگان و خور «دورق» و از جنوب به رودخانه‌ي بهمنشير، از غرب به جاده دارخوئين و آبادان و از شرق به آبهاي خورموسي محدود مي‌شود. سطح تالاب با گياهان آبدوست چون لويي، چولان و گياهان غوطه‌ور پوشيده شده و محل بسيار مناسبي براي پذيرش پرندگان آبزي مهاجري است كه در پاييز از شمال اروپا، كانادا و سيبري به اين منطقه روي مي‌آورند. در اين تالاب انواع ماهيان آب شيرين و شور مانند بني، شيربد، حمري، شانك، ماهيهاي پرورشي و پرندگاني چون فلامينگو، حواصيل، لك‌لك، غاز وحشي، اردك، گراز و … زيست مي‌كنند. تنها زيستگاه و محل زاد و ولد اردك كركري در جهان اين تالاب است و پرندگاني چون «گيلانشاه خالدار» و «اكراس آفريقايي» نيز از نمونه‌هاي بسيار كميابي هستند كه در اين منطقه يافت مي‌شوند. تالاب شادگان زيستگاه يك سوم از گونه‌هاي جانوري و گياهي در معرض خطر نابودي است
هورها، باتلاق‌ها
در استان خوزستان به علت ارتفاع پايين، در قسمتي از كرانه‌ها به وسيله دريا و در ساير نقاط به واسطه جريان رودخانه‌ها، باتلاق‌هاي وسيعي به وجود آمده است كه به واسطه‌ي آب دائمي و زياد به اسم «هور» معروف‌اند. هورالعظيم، هور مزرعه و الدورق از اين جمله هستند.
هورالعظيم
هورالعظيم بزرگترين هور خوزستان از آبهاي كرخ، دويرچ و قسمتي از آبهاي اروند رود تشكيل شده است. اين هور بزرگ كه به طول يكصد كيلومتر و با عرص 15 الي 75 كيلومتر، از طرف غرب به وسيله رودخانه دجله، از طرف شرق به وسيله جلگه صاف ايران محدود شده است و در خاك عراق از طرف جنوب تا كنار دجله و از شمال تا چند كيلومتري شهر عماره ادامه دارد و در خاك ايران شهرهاي بستان، سوسنگرد و هويزه كاملا در كنار اين هور واقع شده‌اند.
هورالعظيم محصول آب اضافي رودخانه كرخه، دجله، دويرچ اس، سراسر هور از ني پوشيده است. عمق آب در كناره‌هاي هور كم است ولي تدريجا در وسط آن به چند متر مي‌رسد، اكثر طوايف در داخل اين هور مامن بسيار امني براي خود تهيه مي‌كنند كه از بهم پيوستن ني‌ها ساخته مي‌شود. اين طوايف اكثرا به پرورش گاوميش در هور و اطراف آن اشتغال دارند. حركت در هور با راهنمايي اشخاص مطلع سهل و با قايق‌هاي مخصوص انجام مي‌گيرد.
رودها و چشمه‌ها
خوزستان با وجوديكه آب و هواي گرمي دارد ولي بستر رودهاي مهمي چون رودخانه‌ي كارون و اروند، با قابليت كشتيراني در آنها و رودهاي ديگري مانند زهره، جراحي - مارون، خور، نهرگاهي، بهره، شاهور، مرغاب، آب سوسن، آب شلا، ابوالعباس، اعلا، دره حراز (دمه‌لي)، بولاواس، صيدون، ليراب، رامهرمز و … است.
همچنين چشمه‌هاي آبگرم و معدني عين خوش، دهلران، گراب، سي‌زنگر، گلگير، هر كدام استفاده‌هاي درماني متفاوتي دارند كه تا كنون بهره‌برداري گسترده‌اي از اين چشمه‌ها صورت نگرفته است.
ارتفاعات و قله‌ها
مهمترين ارتفاعات بالاي دو هزار و 500 متر استان خوزستان؛ تاراز، تلگه، تورك، دوتو، كله، مونگشت است كه دامنه‌ي برخي از اين كوه‌ها از جنگل پوشيده شده و در نوع خود جذابيتي خاص ايجاد كرده است.
جلگه‌ها و دشت‌ها
جنوب و غرب استان خوزستان اراضي جلگه‌اي است كه به سطح فرسايشي رسوبات جوان دوره‌ي ترشياري گسترش يافته است و هنوز تپه‌هايي از ساختمان گذشته آن در اطراف اهواز به چشم مي‌خورد. قسمت اعظم اين جلگه از آبرفتهاي رودهاي كارون، كرخه و جراحي تشكيل شده است. اين جلگه با شيب ملايمي به سوي جنوب تا سواحل خليج امتداد دارد و شمالي‌ترين نقطه‌ي آن حوالي دزفول است. قسمت جنوبي آن از اراضي بسيار پست و سطحي تشكيل شده كه از تاثير جزر و مد دريا به وجود آمده است. خاك اين قسمت فوق‌العاده شور است.
فضاهاي جنگلي
براثر تنوع آب و هوا نوع خاك، برخي از مناطق خوزستان را جنگل‌هاي تنگ و بوته‌زار، درختچه و درختان پوشانيده است. خوزستان در ادوار گذشته پوشش جنگلي انبوه‌تري داشته است. برخي سياحان نوشته‌اند كه كرانه‌هاي كارون ما بين خرمشهر و اهواز با درختان تبريزي، گز و انواع ديگر كاملا مشجر بوده است. در دامنه‌ي كوه سولك و كوه دزگه جنگل بزرگي از درختان بلوط، بادام جنگلي، بن و غيره وجود دارد. در كرانه رودخانه‌ي كرخه جنگل وجود دارد و در دو طرف رودخانه دز درختان بزرگ و درهمي به چشم مي‌خورد.
مسير اكثر رودخانه‌ها سراسر از درختان جنگلي گز پوشيده شده است. درخت سدر يا كنار از گياهان خاص اين منطقه است كه از ميوه، برگ و چوب آ ن استفاده فراوان مي‌شود. درختان كهور،بده، خرزهره، استبرق و انواع اكاليپتوس نيز در خوزستان يافت مي‌شود.
جنس درختان جنگلي بيشتر بلوط است. مراتع خوزستان از نوع مراتع قشلاقي نامرغوب است كه در مناطق كوهستاني پوشش گياهي غني تري دارد.
در فصل بارندگي كه از نيمه آبان شروع مي شود و تا اواخر فروردين ماه ادامه مي‌يابد، كم كم بر روي تپه‌ها و زمين‌هايي كه از خاك مناسب برخوردارند، گياهان خودرو مي‌رويند. در نواحي مرطوب جنس گياهان از نوع گلسنگ، قارچ و خزه است. در نواحي غير مرطوب انواع گياهان بومي مي‌رويد. پوشش گياهي در ارتفاعات شمال شرقي موجب گرديده كه عشاير اين منطقه به پرورش دام بپردازند. اين منطقه به عنوان مراتع گرمسيري ايل بختياري مورد استفاده قرار مي‌گيرد. پوشش گياهي شمال و شمال شرقي به صورت استپ كوهي و كوهپايه‌اي است و درختاني از قبيل بلوط، بن،انجير، بادام كوهي، كنار،سدر و بوته‌هايي از گون دارد.
مناطق حفاظت شده و حيات وحش
سواحل زيباي كشور، كوه‌هاي بلند و برف گير، باتلاق‌ها و نيزارها، جلگه‌هاي پست و گرم، اقليم متفاوت و تضاد آشكاري را در محدوده‌اي چنين تنگ به همراه داشته كه موجب غنا و تنوع چشمگير حيات وحش شده است.
در خليج فارس بيش از 200 نوع ماهي وجود دارد كه از نظر تنوع و ذخيره پروتئين از بهترين و كم نظيرترين ذخاير حيات وحش كشور به حساب مي‌آيد.
از سوي ديگر پرندگاني چون غاز، مرغابي، مرغ نوك دراز، پليكان، حواصيل اردك، لك لك، هوبره، مرغ ميش فلامينگو و درنا كه در سواحل جنوب و در ميان هورها و نيزارها زندگي مي‌كنند به غناي حيات وحش اين نواحي افزوده‌اند. در صورت برنامه ريزي و ساماندهي اين نواحي و جاذبه‌هاي دل انگيز و زيباي اين باتلاق و هورها به قطب‌هاي توريستي تبديل مي‌شوند.
پرندگان دريايي كه هميشه نام و مكان زيست آنها اسرار آميز، الهام بخش و رويايي بوده است،در سراسر استان پراكنده‌اند. پرندگان ديگري نيز مانند كبك، تيهو، باقرقره، قمري، سار، كلاغ سياهو ابلق در لابه لاي دره‌ها و بيشه‌ها و كشتزارهاي اين استان به وفور يافت مي‌شوند. اگرچه از يكصد سال پيش به اين طرف ديگر اهالي اطراف رودخانه‌ها، هورها و كوهپايه‌ها چندان وحشتي از شيرها و پلنگ‌ها ندارند و جانوران گوشتخواري از اين دست كمياب شده‌اند ولي هنوز گوشتخواراني چون گرگ، گربه وحشي،دله يا عروسك، گوركن، عسل خوار و كفتار در اطراف بيشه‌ها، رودخانه‌ها و دره‌هاي اطراف كوه‌ها وجود دارندو ممكن است كساني در لابه لاي درخت‌هاي بادام كوهي، بلوط، توت اين نواحي بتوانند سنجاب‌هاي ايراني دم بلند، پرمو، دم فرفر و بدن قرمز حنايي را ببينند كه در حال بيرون آمدن از حفره يكي از درخت‌ها هستند. گربه تيغي يا تشي جونده ايراني و نيز انواع موش‌هاي سياه و موش‌هاي دوپاي 5 انگشتي و سه انگشتي، خرگوش وحشي در گوشه و كنار اين استان به چشم مي‌خورد.
همچنين مناطق حفاظت شده «كرخه» و «دز» به دليل اينكه زيستگاه گوزن زرد ايراني و داراي بيشه‌هاي انبوه و بكر هستند ارزش‌هاي جهانگردي دارند.
برگرفته از : ايسنا