منظومه ی شمسی در مرحله ی جنینی

در حدود 5 میلیارد سال پیش، ابری از گاز و غبار در فضای میان ستاره ای متراکم شد و با انقباض منطقه مرکزیش، خورشید اولیه را شکل داد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

منظومه ي شمسي در مرحله ي جنيني

در حدود 5 ميليارد سال پيش، ابري از گاز و غبار در فضاي ميان ستاره اي متراکم شد و با انقباض منطقه مرکزيش، خورشيد اوليه را شکل داد. صفحه اي از مواد به نام سحابي خورشيدي ، آن را احاطه کرده بود. اين صفحه در فاصله ي بسيار زيادي گسترده شده بود، حتي دهها بار دورتر از مدار چرخش پلوتو. دماي مرکز که بسيار داغ بود، کمي سردتر شد و

اين اتفاق باعث گرديد که ترکيبات شيميايي نهايي براي شکل گيري سيارات از مواد درون سحابي بوجود بيايند. در قسمتهاي چگال تر سحابي خورشيدي، ذرات کوچک غبار که با يخ پوشانده شده بودند، بر اثر چرخش بدور خورشيد با هم ديگر برخورد مي کردند و به هم مي چسبيدند و تکه هاي بزرگتري را بوجود مي آوردند. اين تکه ها آنقدر به هم برخورد کردند و آنقدر رشد کردند که قطرشان به يک کيلومتر رسيد. در اين حالت مي توانستند اجرام بيشتري را با نيروي جاذبه به سوي خود جذب کنند و بدين ترتيب به رشد خود با سرعت بيشتري ادامه دهند و به چندين کيلومتر برسند. اين تکه هاي بزرگتر با هم برخورد مي کردند و بسته به سرعت و جرمشان، بر اثر برخورد تکه تکه مي شدند يا با هم ترکيب گشته و تکه ي بزرگتري را مي ساختند. در نهايت صدها جسم به اندازه ي ماه شکل گرفتند که با برخورد و ترکيب آنها با يکديگر سيارات بوجود آمدند. قسمتهاي بيروني تر سحابي چگالي کمتري داشت و مواد با سرعت کمتري مي چرخيدند. در نتيجه در فواصل دور از خورشيد زمان زيادي لازم بود تا تکه ها با هم برخورد کنند و اجسام بزرگي به اندازه ي سيارات بسازند و در فواصل دور تر از مدار پلوتو، ديگر چنين اجسامي شکل نگرفتند.

در نزديکي خورشيد اوليه، دما بسيار بالا بود و در نتيجه آب و ديگر مواد شکل نگرفتند و اگر هم حضور داشتند از روي سطح ذرات غبار تبخير شدند. اجسام موجود در اين منطقه از سحابي که از سيليکاتها ساخته شدند، سيارات صخره اي را بوجود آوردند: عطارد، زهره، زمين و مريخ. اين سيارات در حدود فقط چند ميليون سال به سرعت شکل گرفتند. چرا که آنها به خورشيد جوان نزديک بودند . باد خورشيدي که با قدرت زيادي از ستارگان جوان به سمت بيرون فوران مي کرد، به سرعت شروع کرد به هل دادن مواد درون سحابي به سمت بيرون.

 

مولکولهاي آلي در سحابي اوليه

در فواصل دورتر از خورشيد، يخ آب پايدار است و مشتري و زحل شکل گرفتند. زماني که هسته ي سنگي آنها به اندازه ي کافي بزرگ شد، نيروي جاذبه اي ايجاد کرد که گازهاي موجود در فضاي درون سحابي را قبل از آنکه توسط باد خورشيدي به اطراف پخش شود، به سمت خود جذب کرد. محصول اين فرايند يک هسته ي سنگي زمين- مانند بود که توسط توده ي عظيمي از گازهاي هيدروژن و هليوم احاطه شده است. حتي دور تر از اين قسمتها ، در دماها و چگالي هاي کمتر، يخ هاي ديگري بوجود آمدند که توسط عناصر فراوان تري که در دسترس بودند، ساخته شدند، مانند موادي با پيچيدگي نسبتاً کمتر: آمونياک (NH3)، متان (CH4)، و دي اکسيدکربن (CO2). در حاليکه آب در دماي صفر درجه يخ مي بندد، آمونياک در 33- درجه، دي اکسيدکربن در 57- و متان در دماي بسيار سرد 182- درجه. ترکيبات آمونيک براي بارورساختن گياهان مورد استفاده قرار مي گيرد. از آنجا که

آمونياک حلال خوبي است، براي ساختن مواد شوينده نيز کاربرد دارد. متان يک گاز سوختني است، که اصلي ترين بخش گاز طبيعي را تشکيل مي دهد. متان همان گازي است که در خانه براي پختن غذا استفاده مي کنيم. باکتري ها اين گاز را در اعماق زمين بر اثر تجزيه ي مواد گياهي توليد مي کنند. دي اکسيدکربن اصلي ترين منبع کربن براي موجودات زنده است و دماي سطحي سياره ي ما را نيز کنترل مي کند. اين همان گازي است که درون نوشابه هاي گازدار محلول شده است و با باز کردن درب آنها فش فش مي کند! اين ترکيبات، همه از جمله مواد مهم روي زمين هستند. حالا مي بينيم که تمام اين مواد درون فضاي ميان ستاره اي نيز وجود دارند!

 

 

 

منبع:

D.R.Altschuler,

Children of the stars, 2002, pp 56-61

ترجمه:

ا.م.گميني

مطالب مرتبط مجموعه :
آخرین مطالب سایت