هنر نجومي؛ نقشي از کيهان

ما در دوراني بسيار هيجان انگيز زندگي مي کنيم. کمتر از نيم قرن پيش بسياري از سيارات را تنها مي شد از ميان تصاوير مه آلود نماهاي تلسکوپي ديد. امروزه فضا پيماهاي ما تقريبا همه سيارات مهم غير از پلوتون را از نزديک مورد بررسي قرار داده اند و ماموريت «افق هاي نو» در راه سفر به اين سياره است تا در سال 2015 در اطراف آن جاي گيرد. ما نماهاي نزديکي از اقمار مريخ، مشتري، زحل، اورانوس و نپتون را ديده ايم و به تماشاي نماهاي نزديک دنباله دارها و سيارک ها نشسته ايم. اما از مدت ها پيش از آن که عصر اکتشافات فضايي از راه برسد.

هنرمندان، ما را به کمک قلم موها و بوم هاي خود به اين جهان هاي دوردست برده اند. براي مردمان نخستين، سيارات، اجرامي همانند ستاره ها بودند. گاليله نخستين بار سيارات را با کمک تلسکوپ کوچکش مورد مشاهده قرار داد و آنها را جهان هايي واقعي يافت. او براي نخستين بار دهانه هاي آبله گون چهره ماه که حاصل زخم هاي ناشي از برخورد دنباله دارها و شهاب سنگ ها بودند را ديد. از آن جذاب تر 4 قمر بزرگ سياره مشتري را ديد و آنچه را ديده بود طراحي کرد. هر چقدر کيفيت تلسکوپهاي ما افزايش يافت، هنر هم رشد کرد، مردم، سيارات ديگر و اقمار آنها را به شکل دنياهايي واقعي با صحراها، کوهستان ها و دشت ها تصور مي کردند. يکي از نخستين هنرمنداني که تلاش کرد تا چهره واقعگرايانه اي از اين سيارات ارائه دهد، اخترشناسي به نام لوسيان روداکس بود. روداکس، نقاشي چيره دست بود و در همان حال مديريت رصدخانه مئدون در بيرون شهر پاريس را نيز به عهده داشت.

در ابتداي قرن پيش، روداکس بر مبناي مشاهداتش، نقاشي هايي بسيار تاثير گذار و واقع گرايانه اي از مريخ و ديگر  سياره ها کشيد. اما چلسي بانستل کسي است که بايد او را پدر حقيقي هنر فضايي ناميد. بانستل با همکاري دانشمند برجسته علوم راکتهاي فضايي، وارنز فون براون تلاش کرد تا نمايي واقعي از مردم بر ديگر سياره ها را به تصوير بکشد. نخستين هنرمندان اين رشته براي به تصوير کشيدن نقاشي هايشان تنها تلسکوپ و تخيل خويش را در اختيار داشتند.

امروزه اما ما کاوشگران جديدي در اختيار داريم که براي کاوش به فضا     مي روند. بعضي از اين پيشگامان، بدنه هاي فلزي سخت و صفحات خورشيدي داشتند که يافته هاي خود را به کمک آنتن هاي ارتباطي قوي به زمين مي فرستادند. هنرمندان نيز از اطلاعات اين فضاپيماهاي پيشگام براي رسم نقاشي واقعگرايانه خود بهره مي برند. مدارگردها و سطح نيشن ها دنياهايي را آشکار کردند که در برخي مواقع و نقاط شباهت هاي زيادي با زمين دارند. برخي مناطق مريخ شباهت هاي کم نظير و حيرت انگيزي با صحراهاي ايران، دشت هاي ايسلند و مناطقي از سيبري يا دشت هاي يخ زده جنوبگان دارد. قمر اروپا با سطح يخ زده اش شبيه اقيانوس شمالگان است. تيتان، قمر زحل، دره هاي ناشي از رودخانه هايي شبيه سياره خودمان دارد با اين تفاوت که به جاي آب، شايد متان مايع از ميان آن جريان داشته باشد. هنرمندان فضايي، شباهت هاي ميان اين دنياهاي مختلف را بررسي مي کنند تا تصويري هرچه دقيق تر از اين چشم اندازهاي دوردست در اختيار ما بگذارند. امروزه هنرمندان نجومي به همکاري خود با دانشمندان ادامه مي دهند تا بشر از خلال نقش هايي که قلم موي هنرمندان ثبت مي کند، به کاوش شگفتي هاي کيهان بپردازد.

تاليف:

مايکل کارول / عضو انجمن بين المللي هنرمندان نجومي

منبع:

روزنامه جام جم

تهيه و تنظيم براي تبيان:

ا.م.گميني