مریخ مردنی نیست!
مريخ مردني نيست!
تيمي از پژوهشگران دانشگاهي و دانشمندان ناسا براي اولين بار شواهدي قطعي دال بر وجود متان در جو مريخ به دست آورده اند. اين دستاورد نشان مي دهد که مريخ يا از نظر زمين شناختي يا از نظر زيستي فعال است.
اين دستاورد پس از مطالعه چندين ساله جو مريخ به کمک تلسکوپ فروسرخ ناسا و رصدخانه کک (Keck)، هر دو در کوه هاي موناکي هاوايي، حاصل شده است. اين تيم پژوهشي با استفاده از طيف نما امواج دريافتي از مريخ را به خطوط طيفي اش تجزيه کردند، درست مشابه کاري که منشور با نور معمولي مي کند و آن را به رنگ هاي سازنده اش تجزيه مي نمايد. پس از بررسي خروجي طيف نما و مشاهده خطوط جذبي، پژوهشگران با اطمينان از وجود متان در جو مريخ خبر دادند.
«مايکل ماما»(Michael Mumma)، از مرکز پروازهاي فضايي گودارد ناسا، اين طور توضيح مي دهد:"متان در جو مريخ به شکل هاي مختلفي سريعا از بين مي رود. بنابراين کشف مقادير قابل توجهي متان در نيمکره شمالي مريخ در سال 2003 حاکي از ساز و کاري است که باعث توليد و آزاد شدن متان مي شود. در اواسط تابستان ميزان آزاد شدن متان در نيمکره شمالي مريخ قابل مقايسه با مقدار مشابه در حوالي يکي از چاه هاي نفت طبيعي در کاليفرنيا است."
متان اصلي ترين جزء تشکيل دهنده گاز طبيعي در زمين است. زيست-منجمان (منجماني که به مطالعه حيات در اجرام سماوي مي پردازند) به خصوص به اين موضوع علاقه مندند، چرا که عمده متان توليد شده در زمين از فعاليت هاي گوارشي موجودات زنده ناشي ميشود. البته ديگر پديده هاي زمين شناختي نظير زنگ زدن آهن، نيز متان آزاد مي کنند.
ماما مي گويد:"در حال حاضر ما اطلاعات کافي نداريم که مشخص کنيم آيا فعاليت هاي زيستي باعث توليد متان در مريخ مي شوند يا ساز و کارهاي زمين شناختي و يا هر دو. ولي در هر حال وجود متان به ما مي گويد که اين سياره هنوز زنده است، حداقل از منظر زمين شناختي."
متان يکي از مواد آلي است که يکي از راههاي توليد آن در زمين توسط موجودات زنده است. همان موجودات ميکروسکوپي که باعث توليد نفت و گاز مي شوند. حالا که در مريخ مقادير زيادي متان توليد مي شود، آيا اين نشانه ي وجود موجودات زنده است؟!
در صورتي که موجودات ميکروسکوپي در مريخ توليد متان نمايند، مي بايست در اعماق زياد زير سطح مريخ مشغول به انجام اين کار باشند، جايي که به قدر کافي گرم باشد تا آب به صورت مايع يافت شود. چرا که آب مايع براي همه انواع حيات ضروري است، همانطور که منابع انرژي و ذخيره کربن ضروري هستند.
بنا به گفته هاي ماما، موجودات ميکروسکوپي روي زمين بين 2 تا 3 کيلومتر زير سطح يک آبگير در آفريقاي جنوبي به نام Witwatersrand زندگي مي کنند، جايي که فعاليت هاي راديواکتيو به صورت طبيعي باعث تجزيه مولکول هاي آب به مولکول هاي هيدروژن و اکسيژن مي شود. اين موجودات از هيدروژن به عنوان منبع انرژي استفاده مي کنند.
اين احتمال وجود دارد که موجودات مشابه توانسته باشند ميلياردها سال زير لايه ي هميشه يخ بسته سطح مريخ دوام آورند. چرا که زير اين لايه آب به صورت مايع است. علاوه بر آن تشعشعات به عنوان منبع انرژي عمل مي کنند و دي اکسيد کربن لازم را تامين مي نمايد. گازهاي متمرکز در اين نواحي زيرزميني، نظير متان، ممکن است به دليل ايجاد يک سوراخ يا نشتي در سطح سياره به هنگام فصول گرم سال آزاد شوند و باعث ارتباط نواحي عميق زير زميني با جو در محل دهانه هاي آتشفشاني يا دره ها گردند.»
ممکن است يک ساز و کار زمينشناختي باعث توليد متان در مريخ باشد، چه اکنون و چه ميليونها سال پيش. روي زمين، تبديل زنگ آهن به کاني هاي گروه سرپنتين (هيدرو سيليکات منيزيم) منجر به توليد متان مي شود. در مريخ نيز همين روند ممکن است به کمک آب، دي اکسيد کربن و گرماي داخلي سياره طي شود. هر چند شواهدي دال بر وجود فعاليت هاي آشتفشاني در مريخ وجود ندارد، ولي متان محبوس شده در غارهاي يخي ممکن است در زمان فعلي آزاد شوند.
يکي ديگر از محققان مي گويد: "ما ابرهاي متعددي از گاز متان را روي مريخ کشف و نشانه گذاري کرديم. در يکي از اين ابرها 19000 تن متان وجود داشت. اين ابرها همه در فصول گرم سال آزاد شده بودند، چرا که احتمالا با تبخير يخ هاي سطحي، منفذهايي در سطح ايجاد شده اند که متان محبوس از طريق آنها اجازه فرار يافته است." به گفته پژوهشگران، متان بر فراز مناطقي از مريخ ديده شده اند که در آنها شواهدي مبني بر وجود توده هاي يخ يا جريان آب در زمان هاي دور يافت شده است.
يک روش براي پاسخ به اين سوال که آيا موجودات زنده توليدکننده هاي متان در مريخ هستند، اندازه گيري نسبت ايزوتوپ هاست. خواص شيميايي ايزوتوپ هاي يک عنصر تا حدي با خود عنصر تفاوت دارد و موجودات زنده ايزوتوپ هاي سبکتر را ترجيح مي دهند. اگر حيات باعث توليد متان در مريخ باشد، آب و متان آزاد شده در اين سياره مي بايست نسبت ايزوتوپ هاي مشخصي را براي کربن و هيدروژن از خود نشان دهند. اين وظيفه ماموريت هاي آينده فضايي در مريخ خواهد بود که پرده از معماي منشا توليد متان در مريخ بردارند.
ترجمه:
امير حسام صلواتي
منبع:
به نقل از: