علائم و نشانه‌های بیماری کبد

هرچند هر نوع بیماری کبد دارای علائم نسبتاً متفاوتی است؛ اما تمامی آنها علائم مشترک هم دارند. این علائم شامل تهوع، کاهش وزن ناخواسته، خستگی، ازدست‌دادن اشتها و درد در بالای سمت راست شکم می‌شوند. متأسفانه بیشتر افراد تا زمانی که به مراحل شدید بیماری کبد نرسند متوجه علائم نمی‌شوند. به همین دلیل لازم است نسبت به علائم هشداردهنده این بیماری آگاه باشید تا با تشخیص به‌موقع، زودتر تحت درمان قرار بگیرید.

علائم هپاتیت

هپاتیت نوعی التهاب کبد است که می‌تواند در نهایت به کبد آسیب زده و بر عملکرد نرمال آن اثر بگذارد. هپاتیت معمولاً بعد از ابتلای فرد به ویروس‌های هپاتیت A، B، C، D و یا E اتفاق می‌افتد. در برخی موارد، هپاتیت می‌تواند در اثر مصرف زیاد الکل نیز ایجاد شود، یا وقتی که سیستم ایمنی فرد به‌اشتباه به خودش حمله‌ور می‌شود که به آن هپاتیت خودایمنی می‌گویند.
اگر دچار هپاتیت شوید علائم زیر را خواهید داشت:
. تب
. کاهش اشتها
. تهوع
. ادرار تیره
. درد مفاصل
. خستگی
. مدفوع خاکستری‌رنگ
. یرقان یا زردی پوست و چشم‌ها
در برخی افراد، هپاتیت به‌سختی تشخیص داده می‌شود، زیرا ممکن است سال‌ها دچارش باشند؛ اما علامتی نداشته باشند. اما در بیشتر مورد، علائم هپاتیت در عرض دو هفته تا شش ماه بعد از عفونت ویروسی شروع به ظاهرشدن می‌کنند.

علائم فیبروز کبد

فیبروز یک بیماری کبد است که باعث بافت اسکار یا ضخامت در کبد می‌شود. این عارضه معمولاً به دلیل التهاب مزمن کبد رخ می‌دهد که در نهایت منجر به تجمع کلاژن و دیگر پروتئین‌ها در کبد خواهد شد. در نتیجه کبد شروع به تشکیل بافت اسکار می‌کند که مضر است زیرا بافت اسکار می‌تواند جریان خون را در کبد محدود یا مهار کند و سلول‌های سالم کبد را از بین ببرد.
وقتی فیبروز خفیف یا متوسط باشد معمولاً هیچ علامتی ندارد. اما اگر این عارضه پیشرفت کرده و به سطح قابل‌توجه‌تری از بافت اسکار برسد، به‌احتمال زیاد فرد به سیروز مبتلا می‌شود که نوع شدیدی از بیماری کبد بوده و علائمی دارد.

علائم سیروز

سیروز عارضه‌ای کبدی است و زمانی اتفاق می‌افتد که بافت اسکار جایگزین بافت سالم کبد می‌شود و جریان خون را در کبد مسدود می‌کند. اگر علائم سیروز زود درمان نشوند، این عارضه می‌تواند منجر به نارسایی کبد شود. سیروز با علائم زیر همراه است:
. خارش پوست
. خستگی
. تهوع
. بی‌اشتهایی
. درد در قسمت راست و بالای شکم
. گرفتگی‌های عضلانی و ضعف عضلانی
. کاهش وزن ناخواسته

اگر سیروز بدتر شود می‌تواند علائم جدی‌تری به وجود بیاورد:
. تورم قوزک پا و کف پا و ساق پا
. خونریزی داخلی به دلیل پارگی رگ‌های بزرگ در کبد
. آسیت یا تجمع مایعات در شکم
. تیرگی ادرار
. کبودی و خونریزی که به‌راحتی اتفاق می‌افتد
. یرقان
. گیجی و ضعف حافظه

علائم بیماری کبد چرب

بیماری کبد چرب عارضه‌ای است که در آن چربی زیادی در کبد جمع می‌شود. این چربی انباشته شده می‌تواند یا به دلیل بیماری کبد چرب غیرالکلی رخ دهد یا به دلیل بیماری کبد چرب غیرالکلی. بیماری کبد چرب غیرالکلی ناشی از عارضه‌ای دیگر مانند دیابت نوع دوم، چاقی یا فشارخون بالاست. بیماری کبد چرب الکلی اغلب زمانی روی می‌دهد که فرد مدت‌زمان طولانی و به مقدار زیاد الکل مصرف می‌کند.
هر دو نوع بیماری کبد چرب معمولاً خاموش‌اند و تقریباً علامتی ندارند. اگر هم علامتی وجود داشته باشد به‌صورت شکم‌درد در قسمت راست و بالای شکم و یا خستگی خودش را نشان می‌دهد. بیماری کبد چرب مانند فیبروز کبد می‌تواند بدتر شده و منجر به سیروز شود. اگر عارضه پیشرفت کند معمولاً کمی بعد علائم سیروز ظاهر می‌شوند.

علائم سرطان کبد

سرطان کبد زمانی است که سلول‌های سرطانی در کبد شکل می‌گیرند. هپاتوسلولار کارسینوما، شایع‌ترین نوع سرطان کبد در میان بزرگسالان و سومین علت مرگ‌های ناشی از سرطان در دنیا است.
معمولاً علائم سرطان کبد زمانی به وجود می‌آیند که سرطان پیشرفت می‌کند. علائم می‌توانند در هر کسی متفاوت باشند و بستگی به‌شدت عارضه دارند. اما به‌طورکلی علائم زیر در سرطان کبد وجود دارد:
. یک برآمدگی سخت در سمت راست شکم زیر قفسه سینه
. شکم‌درد در بالای راست شکم
. تورم شکم
. یرقان
. کبودی و خونریزی که به‌راحتی رخ می‌دهد
. خستگی مفرط
. کاهش وزن ناخواسته
. تهوع
. مدفوع کم‌رنگ
. تیرگی ادرار
. تب

علائم نارسایی کبد

نارسایی کبد عارضه‌ای است که زمانی رخ می‌دهد که عملکرد کبد دچار مشکل می‌شود یا آن‌طور که باید نیست. دلیل این اتفاق، آسیب طولانی‌مدت کبد است که ناشی از هپاتیت، سیروز یا آسیب کبد می‌باشد. نارسایی کبد معمولاً این علائم را دارد:
. خستگی زیاد
. تهوع
. شکم‌درد در بالای راست شکم
. تیرگی ادرار
. یرقان
. مه مغزی ناشی از هپاتیک انسفالوپاتی (عارضه‌ای که باعث اختلال در عملکرد مغز می‌شود؛ زیرا کبد نمی‌توانند سموم بدن را به‌درستی دفع کند)
. تجمع مایعات در شکم و تورم شکم

علائم بیماری کبد در کودکان

آمار ابتلای کودکان و نوجوانان به بیماری کبد روبه‌افزایش است. بیماری کبد در کودکان ناشی از عواملی مانند اختلالات ژنتیکی که بر متابولیسم اثر می‌گذارند، مصرف یک سری از داروها، ابتلا به اختلال مجرای صفراوی یا خون‌رسانی ضعیف به کبد می‌باشد. اثر بیماری کبد بر کودکان و بزرگسالان و علائمی که ایجاد می‌شود تقریباً مشابه است:
. تهوع
. شکم‌درد
. خستگی
. بی‌اشتهایی
. یرقان
. خارش پوست
. گیجی و منگی
. تحریک‌پذیری عصبی
. مشکلات خواب

چه زمانی مراجعه به پزشک لازم است؟

اگر بیماری کبد بدون درمان رها شود می‌تواند آسیب‌های غیر قابل برگشتی به کبد بزند که در نهایت منجر به نارسایی کبد خواهد شد. در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
. شکم‌دردی که برطرف نمی‌شود
. خستگی زیاد
. تب بالا
. تورم زیاد در شکم
. تنگی نفس
. استفراغ خونی
. خون در مدفوع
پزشک آزمایشات خاصی توصیه می‌کند، مثل تست عملکرد کبد، بیوپسی کبد و تست‌های تصویری برای تأیید تشخیص بیماری کبد. تشخیص به‌موقع و درمان مناسب می‌تواند پیشرفت بیماری کبد را به تأخیر بیندازد یا حتی آسیب کبد را جبران کند.

سؤال‌هایی که باید از پزشک بپرسید

. آیا تغییر رنگ ادرار و مدفوع من می‌تواند ناشی از عارضه دیگری باشد؟
. اگر تشخیص بیماری کبد من قطعی شود چه راه‌های درمانی در حال حاضر وجود دارد؟
. آیا تغییرات خاصی در سبک زندگی می‌تواند به بهبود علائم من کمک کند؟

پاسخ به چند سؤال متداول

. آیا بیماری کبد قابل‌درمان است؟
تشخیص و درمان به‌موقع می‌تواند با درمان علائم بیماری کبد، آسیب کبد را برطرف کند. در موارد خفیف می‌توان با تغییراتی در سبک زندگی، بیماری کبد را کاملاً درمان کرد. اما در موارد شدیدتر ممکن است به درمان دارویی و دیگر درمان‌ها نیاز باشد.

. چه غذاهایی می‌توانند به درمان علائم بیماری کبد کمک کنند؟
داشتن رژیم غذایی حاوی غلات کامل، میوه‌ها و سبزی‌های تازه، پروتئین کم‌چرب مثل بوقلمون و ماهی و بنشن و حبوبات به بهبود علائم کمک می‌کنند.

. اگر علائم بیماری کبد درمان نشوند چه اتفاقی می‌تواند بیفتد؟
علائم بیماری کبد در صورت عدم درمان می‌توانند شدیدتر شده و پیامدهای جدی به بار بیاورند، مانند آسیب دائمی کبد و نارسایی کبد.

کلام آخر
بیماری کبد یک عبارت کلی برای هر عارضه‌ای است که بر کبد و عملکرد آن اثر می‌گذارد. بیماری کبد انواع گوناگونی دارد، مانند هپاتیت، فیبروز، سیروز، سرطان کبد و نارسایی کبد. یک سری علائم در همه عوارض کبد مشترک‌اند اما هر عارضه‌ای علائم خاص خودش را نیز دارد.
متأسفانه بیشتر افرادی که دچار بیماری کبد می‌شوند علامتی ندارند تا زمانی که آسیب کبد جدی می‌شود. اما وقتی بیماری کبد پیشرفت می‌کند، عملکرد کبد می‌تواند به‌سرعت افت کرده و باعث علائمی جدی شود.

---