فصل آلودگي هوا و سلامت انسان

همه ساله با شروع فصل سرما و روشن شدن وسايل گرمازا، آلودگي هوا را در شهرها احساس مي کنيم .اين موضوع به اين معني نيست که ما در فصول گرم سال آلودگي نداريم، بلکه سرماي هوا باعث مي شود که ما آلودگي را بيشتر احساس کنيم.

آلودگي هوا چيست؟

هر گونه تغيير در ترکيب شيمييايي، فيزيکي و حتي بيولوژيکي جو که باعث به خطر افتادن حيات موجودات زنده شود، آلودگي هوا گفته مي شود.منابع آلودگي هوا متفاوت است و امکان دارد طبيعي يا مصنوعي باشد که از آن جمله مي توان به وجود خودروها در کلان شهرها ، احتراق، فرايندهاي صنعتي و گاهي فعاليت آتش فشان ها اشاره کرد.

مواد آلوده کننده هوا

مونواکسيدکربن ، اکسيدهاي نيتروزن، هيدروکربن ها ، اکسيدهاي سولفور، ذرات معلق و سرب از جمله مواد آلوده کننده هوا به شمارمي روند.

1- مونواکسيدکربن يا co: گازي است بي رنگ و بي بو که وجود مقادير هر چند اندک آن در محيط براي سلامت انسان نامطلوب است. اين گاز باعث بروز اختلال در تنفس سلول ها مي شود. علايم مسموميت با گاز co بستگي به مقدار گاز در محيط دارد.

سردرد و سرگيجه، حالت خواب آلودگي و در نهايت بي هوشي که منجر به مرگ مي شود، از علايم وجود گاز co در محيط است.

2- اکسيدهاي نيتروزن : وجود اين گاز در محيط باعث تحريک چشم ، بيني، گلو و شش ها مي شود. تماس طولاني مدت با اين گاز باعث افزايش آسيب پذيري بدن انسان در برابرعفونت هاي بيماري زا نظير آنفلوانزا مي شود. ميزان زياد اين گاز در محيط ، باعث اختلال در قوه بويايي، ناراحتي هاي حفره بيني، اشکالات تنفسي ، ناراحتي هاي اعصاب، ادم ريوي و سرانجام مرگ مي شود.

3- هيدروکربن ها : اين گروه مهم ترين منبع آلودگي هوا در محيط هستند. وجود اين آلاينده در محيط باعث تحريک چشم ، سرطان و اختلال در مرکز خون سازي بدن مي شود.

4- اکسيد هاي سولفور : اين اکسيد از طريق منابع طبيعي و انساني وارد محيط مي شود. قرار گرفتن در معرض اين گاز باعث سوزش گلو، افزايش ضربان قلب و سرعت حرکات تنفسي مي شود.

5- ذرات معلق : ذرات معلق به ذرات جامد کوچک و قطرات مايع موجود در هوا اطلاق مي شود. از عمده ترين عوارض ذرات معلق بر روي انسان مي توان به بيماري هاي عفوني بخش هاي بالاي دستگاه تنفسي، اختلالات قلبي ، برونشيت ، تنگي نفس ، التهاب ريوي و کاهش مکانيسم هاي دفاعي بدن اشاره کرد.

علاوه بر موارد فوق، امروزه آلودگي هوا به عنوان يک بحران جهاني مد نظر است و پديده هايي همچون وارونگي گرمايش جهاني، افت لايه ازن، استراتوسفري و باران هاي اسيدي حاصل اين بحران است.

هنگام بروز پديده آلودگي هوا چه بايد کنيم؟

1- هنگام بروز پديده آلودگي هوا، فضاي داخل خانه هم به اندازه هواي بيرون خانه دچار آلودگي مي شود که براي جلوگيري از اين کار بهتر است هر روز ميزان حرارت وسيله ي گرما زا را در کمترين حد خود قرار دهيم تا هواي خانه عوض شود.

2- استفاده از ماسک در هنگام آلودگي هوا توصيه مي شود، اما اين ماسک بايد از جنس فيبر باشد، نه ماسک پارچه اي و نه ماسک دندان پزشکي، و بعد از هر بار مصرف بايد تعويض شود.

3- در آلودگي هوا، کودکان بيشتر از افراد ديگر آسيب مي بينند. پس بايد امکانات لازم را براي حفظ سلامتي آنها مهيا کنيم.

4- تغذيه مناسب براي کاهش مضرات آلودگي هوا مهم است. به همين منظور مصرف شير و ماست کم چرب، ميوه ها و سبزيجات تازه براي دفع مسموميت از بدن، به ويژه مسموميت ناشي از سرب توصيه مي شود.

هنگام بروز پديده آلودگي هوا، از خوردن فست فودها (غذاهاي آماده) ومواد غذايي حاوي مواد نگه دارنده مثل چيپس و انواع کنسرو خودداري کنيد.

5- ذرات ريز ناشي از آلودگي هوا روي سطح پوست مي نشينند. بنابراين هنگام شستشوي دست و صورت از آب خالي استفاده نکنيد، زيرا ترکيب اين ذرات با آب، ماده اسيدي ضعيفي را ايجاد مي کند که به مرور باعث پيري زودرس پوست مي شود.

مهندس حميده آقاميري - تبيان

منابع:

1- منابع اثرات آلودگي محيط زيست/دکتر مهدي تقي زاده

2- آلودگي محيط زيست-هوا-آب خاک-صوت/مينو دبيري

3- اکولوژي /دکتر محمد اردکاني

4- فرهنگ محيط زيست/حسن دولت آبادي