آقای دکتر، آفتاب که همیشه می‌تابد. پس چرا این مشکل در تابستان به اوج خود می‌رسد و پزشکان توصیه می‌کنند از عینک آفتابی استفاده کنیم؟

اشعه ماورای بنفش، جزیی از اشعه آفتاب است که به طور طبیعی چشم قادر به دیدن آن نیست. مقدار زیادی از این اشعه در برخورد با اتمسفر و لایه اوزون جذب یا منعکس می‌شود و در تابش عمودی آفتاب به زمین، مقدار زیادی از آن به سطح زمین می‌تابد.

در استوا و در تابستان، میزان تابش اشعه ماورای بنفش به زمین بیشتر است و در نتیجه میزان ورود آن به چشم هم بیشتر می‌شود.

این میزان در تمام طول روز ثابت است یا تغییر هم می‌کند؟

در بین ساعات‌ 10 صبح تا 2 بعد از ظهر بیشترین میزان خود را دارد. به همین دلیل هم، ما به شهروندان توصیه می‌کنیم که در این ساعات کمتر بیرون از منزل یا محل کار خود باشند.

از نظر موقعیت جغرافیایی چطور؟

در ارتفاعات که ضخامت اتمسفر کمتر می‌شود، میزان تابش آفتاب و اشعه ماورای بنفش بیشتر شده و حتی تابش ضعیف آن نیز در کوهنوردان ایجاد ناراحتی می‌کند. همچنین خاک، شن، ماسه، چمن، آب و برف هم می‌توانند اشعه را منعکس کرده و میزان ورود آن را به چشم افزایش دهند. پس هر کجا که این عناصر به میزان قابل توجهی وجود داشت، شما در معرض خطر هستید.

پس از این که اشعه ماورای بنفش وارد چشم شد، چه اتفاقی می‌افتد؟

وقتی این اشعه به چشم می‌تابد، ابتدا به قرنیه برخورد می‌کند و مقداری از آن توسط قرنیه جذب می شود. سپس به عدسی چشم برخورد می‌کند. در این قسمت مقادیر بسیار زیادی از آن جذب شده و تنها مقدار بسیار کمی از آن وارد قسمت داخلی چشم می گردد و به شبکیه می‌رسد که در هر کدام از این سه قسمت ایجاد مشکل خواهد کرد.

چه مشکلاتی؟

تابش بیش از حد اشعه ماورای بنفش، به خصوص وقتی که چشم به طور مستقیم در معرض برف و دریا قرار می‌گیرد، موجب التهاب و زخم‌های نقطه‌ای در قرنیه و سبب کاهش شدید، ولی موقت بینایی، و درد و اشک ریزش زیاد می‌شود، مانند التهاب چشم و کاهش بینایی شدید در اسکی‌بازان. البته این حالت می‌تواند هنگام جوشکاری، بدون داشتن حفاظ در اثر ساطع شدن اشعه ماورای بنفش نیز به وجود‌ آید.

در چنین شرایطی اگر پزشک در دسترس نبود، چه کنیم؟

در این حالت بستن چشم‌ها و مصرف مسکن و یا خوابیدن سبب بهبود سریع چشم‌ها می‌شود.

در عدسی‌ و شبکیه چه اتفاقی می‌افتد؟

همان‌طور که گفتم، بیشتر اشعه ماورای بنفش را عدسی جذب می‌کند، در نتیجه در شرایطی که میزان جذب بالا باشد، در درازمدت می‌تواند موجب از بین رفتن شفافیت عدسی شود. از طرفی نگاه مستقیم به آفتاب، به خصوص هنگام خورشید گرفتگی سبب ایجاد صدمه در منطقه کوچکی به نام لکه زرد در شبکیه چشم و به اصطلاح سوختن آن می‌شود که این امر موجب کاهش شدید بینایی و گاهی کوری در تمام عمر می‌شود.

آیا این مشکلات برای همه افراد عادی اتفاق می‌افتد یا افراد خاصی بیشتر در معرض خطر هستند؟

مشکلاتی که ذکر شد، ممکن است برای افراد عادی هم اتفاق بیفتد، اما این را هم بدانید که در شرایط خاصی، حساسیت به آفتاب و خطر اثرات مضر اشعه ماورای بنفش بیشتر می‌شود، مانند افرادی که عمل آب مروارید انجام داده‌اند و یا کسانی که از بعضی داروها برای درمان بیماری‌هایی مانند برص یا پیسی، پسوریازیس، نقرس، آرتریت روماتوئید ، مالاریا و دیابت(داروهای خوراکی) استفاده می‌کنند. همچنین کسانی که داروهایی مانند فنوتیازین‌ها، قرص‌های ضد حاملگی و برخی از مشتقات تتراسایکلین را مصرف می‌کنند.

برای پیشگیری از این صدمات چه باید کرد؟

توجه داشته باشید با این که ساختمان صورت و موقعیت کره چشم به شکلی است که کاسه استخوانی چشم، ابروها، گونه و بینی آن را از تماس مستقیم آفتاب تا حدودی محافظت می‌کنند، ولی در محیطی که تابش آفتاب شدید بوده و چشم‌ها در معرض میزان بالایی از اشعه ماورای بنفش هستند، استفاده از کلاه لبه‌دار و عینک آفتابی ضرورت دارد.

شیشه‌هایی که اشعه ماورای بنفش را جذب خود می‌کنند، چه ویژگی خاصی دارند؟

در شیشه عینک‌هایی که برای محافظت از اشعه ماورای بنفش استفاده می‌شوند، از مولکول‌هایی به نام "کروموفور" استفاده می‌شود. این مولکول‌ها تاثیر چندانی در رنگ شیشه ندارند، ولی سبب جذب و فیلتره کردن اشعه ماورای بنفش می‌شوند. بنابراین عینک‌هایی با رنگ شیشه تیره، در صورتی که از مولکول‌های کروموفور در آن ها استفاده نشده باشد، خاصیت جلوگیری از اشعه ماورای بنفش را ندارند.

بنابراین شیشه‌های فتوکرومیک مناسب‌ترند؟

بله، شیشه‌های فتوکرومیک که در مجاورت اشعه ماورای‌بنفش تیره می‌شوند، در حداکثر تیرگی خود درصد بسیار بالایی از اشعه ماورای بنفش را جذب می‌کنند.

در بازار، هم عدسی‌های پلاستیکی موجود است و هم عدسی‌های شیشه‌ای. شما کدام‌ یک را پیشنهاد می‌کنید؟

ما عدسی‌های پلاستیکی را پیشنهاد می‌کنیم، زیرا موثرتر از عدسی‌های شیشه‌ای هستند. ولی در نهایت، عدسی‌هایی که صد در صد اشعه ماورای بنفش را جذب می‌کنند بهتر هستند، پس هنگام خرید به برچسب آن ها توجه کنید. در ضمن، بیشتر عینک‌های آفتابی موجود در بازار، بیش از 90 درصد اشعه ماورای بنفش را جذب می‌کنند که در حد قابل قبولی است.

و حرف آخر؟

باید متذکر شوم که تمام خصوصیات ذکر شده می‌تواند در یک عینک آفتابی با قیمت مناسب‌ نیز وجود داشته باشد و برعکس ممکن است در یک عینک گران‌قیمت وجود نداشته باشد.

*مطالب مرتبط:

از چشم ها مراقبت كنیم

برف کوری در کمین کوهنوردان و اسکی بازان

برخی از عینك‌های آفتابی مضرند

مراقبت‌ از چشم در کار با كامپیوتر

چرا چشم شما قرمز می شود؟

در انتخاب عینك دقت كنید ، زیرا ...

مواظب چشم‌‌هایت باش