آموزش جغرافيا با فعاليت هاي عملي

براي اينكه يادگيري درس جغرافيا را ماندگارتر، سريع تر و عميق تر و آموزش آن را لذت بخش تر نماييد، از فعاليت هاي عملي زير در كلاس‏هاي خود استفاده كنيد.

1- مهم نيست استانمان چقدر بزرگ است، اما هر استان ويژگي هاي مخصوص به خود را دارد. دانش آموزان مي توانند با درست كردن يك جورچين (پازل) درباره ويژگي هاي گوناگون استان بيآموزند. بدين منظور، در ابعاد تابلوي اعلانات، نقشه استان را بزرگ كنيد و به صورت قطعات يك جورچين آن را بچينيد. سپس هر قطعه را به يك دانش آموز داده و از او بخواهيد تا مكان قطعه خود را روي نقشه اصلي استان مشخص كند. سپس هريك در ناحيه مربوط به خود، جستجو كرده و نكات و حقايقي را در مورد ناحيه مورد نظر در پشت قطعه پازل بنويسد ضمناً تصاويري بيانگر آن ناحيه، شهرهاي آن و صنعت محلي ضميمه نمايد. در پايان بچه ها يافته هاي خود را در اختيار بقيه قرار دهند و دوباره تكه هاي جورچين را كنار هم بچسبانند تا يك نقشه كامل تهيه شود. بچه ها با اين روش از مطالعه ويژگي هاي استان هرگز گيج نخواهندشد.

2- در درس جغرافي، صفحات مناسب و انتخاب شده اي از روزنامه ها را همراه با نقشه يا اطلس جغرافيايي در اختيار بچه‏ها قرار دهيد. بچه ها بايد مكان مربوط به هريك از خبرها را روي نقشه نشان دهند. مي توانيد به عنوان يك فعاليت رياضي از بچه ها بخواهيد كه فاصله محل مورد نظر را تا شهر خودشان پيدا كنند. ضمناً براي تمرين طول و عرض جغرافيايي اين دو اندازه را براي هريك از مكان هاي پيدا شده محاسبه كنند.

3- به هر دانش آموز يك نقشه جهان يا كشور را بدهيد. (متناسب با اهداف كتاب درسي ) هرگاه دانش آموزي كتابي مي‏خواند كه موضوعش به نحوي با يكي از نقاط كشور يا جهان مربوط است، بايد آن استان يا شهر يا كشور را روي نقشه رنگ آميزي كند. كتاب ممكن است از راههاي زير به مكاني مربوط شود:

1. 1ـ محل تولد مولف يا مترجم داستان باشد.
2. 2ـ داستان در آنجا رخ داده است.
3. 3ـ كتاب راجع به آن مكان اطلاعاتي به ما مي دهد.

دانش آموزي كه در زمان معين، بيشترين كشورها يا استان ها را رنگ آميزي كرده باشد، برنده اعلام مي شود و جايزه اي دريافت خواهد كرد.

4- كشيدن نقشه بزرگ كشور، كف حياط مدرسه و مشخص كردن استان ها و مراكز آنها كار مشكلي نيست. با جدول بندي حياط مدرسه و كمي دقت و حوصله مي توان اين كار را انجام داد. اين كار انگيزه فعاليت هاي زيادي را در كلاس جغرافي تقويت مي كند نمونه اين فعاليت ها در زير بيان شده است.

الف ـ  بچه ها با مطالعه عميق مكان خاصي، اطلاعات عمومي و كلي جغرافيايي خود را گسترش مي دهند. ليستي از جاهاي مختلف كشور تهيه كنيد و از بچه ها بخواهيد منطقه اي را انتخاب و به دقت تحقيق كنند. از آنها بخواهيد كار دستي يا ماكتي مبتني بر طبيعت زيستي آن استان يا منطقه تهيه كنند و آن را متناسب با ابعاد آن ناحيه در نقشه واقع در حياط بسازند. پس از اتمام مهلت مقرر، تحقيقات و ماكت هاي همه بجه ها را در حياط مدرسه روي نقشه قرار داده به نمايش بگذاريد. از والدين و ساير بچه هاي مدرسه براي ديدن اين نمايشگاه ايران گردي و شنيدن توضيحات بچه ها دعوت كنيد.

ب ـ مي توانيد نمايشگاه غذاهاي محلي ايران را ترتيب بدهيد. در هر استان روي نقشه كف حياط يك سيني بگذاريد و با همكاري بچه ها، خوراكي هاي مخصوص آن استان را در آن قرار دهيد. مي توانيد محل آن غذا را در هرم غذايي مشخص نماييد. همچنين محصولات كشاورزي هر استان را بهمين ترتيب نمايش دهيد.

پ ـ اگر نقشه كف حياط دقت كافي را داشته باشد، مي توانيد از بچه ها بخواهيد فاصله شهرها را اندازه بگيرند و با ضرب در مقياس نقشه، فاصله حقيقي شهرها را پيدا كنند.

ت ـ در نزديكي نقشه در حياط، يك تور بسكتبال نصب كنيد. از بچه ها بخواهيد در استان هاي مختلف بايستند و توپ را به طرف تور بيندازند و براي آن استان امتياز كسب كنند. مي توانند در زنگ تفريح در روي نقشه كشور با تكه سنگي لي لي بازي كنند.

ث ـ هنگام قرائت انشاء (تابستان را چگونه گذرانديد) بچه ها را به حياط آورده تا مسير حركت مسافرت خود را روي نقشه كشور با گچ هاي رنگي مشخص كنند.

5- صفحات مربوط به هواشناسي روزنامه، نقطه شروع خوبي براي فعاليت هاي كلاسي است، يكي از كارها، پيگيري آب و هواي شهر در طول يك هفته يا يك ماه و رسم نمودارهايي براي نشان دادن افت و خيز درجه حرارت مي باشد. در فعاليت ديگر مي توان آب و هواي شهر يا منطقه ديگري از كشور يا جهان را درطول يك فاصله زماني زير نظر گرفت. دانش‏آموزان اطلاعات فوق را با هم مقايسه كنند و يا صحت پيشگويي هاي هواشناسي را بسنجند.

6- اين فعاليت را با يك كره جغرافيايي انجام دهيد. كره را به سمت يكي از بچه ها بيندازيد. او پس از گرفتن كره بايد كشور ( يا شهري) را نام ببرد كه با حرف الف شروع مي شود. سپس او كره را به سمت دانش آموز ديگري پرتاب مي كند و او پس از گرفتن كره نام كشوري را كه با حرف ب شروع مي شود بيان مي كند. فعاليت به همين ترتيب ادامه مي يابد. در نوع ديگري از اين فعاليت مي توان ضمن گفتن نام كشور، نام قاره اي را هم كه كشور در آن قرار دارد بيان كرد.

7- شما به همراه بچه هاي كلاس به جمع آوري كارت پستال هايي از مناظر شهرها و كشورهاي مختلف بپردازيد. مشاهده و كار با كارت پستال ها، دانش بچه ها را از موقعيت مناطق مختلف دنيا، افزايش مي دهد. كارت پستالي دراختيار هر دانش آموز قرار دهيد و از او بخواهيد محل آن را از روي نقشه پيدا كند.

8- تصاوير انواع مختلف ابر را در كلاس بچسبانيد و بچه ها را با نام آنها آشنا كنيد. سپس از بچه ها بخواهيد در حياط مدرسه يا از پنجره كلاس به آسمان دقت كنند و ابرهايي را كه مشاهده مي كنند، نام ببرند. اين فعاليت را مي توان در طول 1 هفته انجام داد و از بچه ها خواست نام ابرهايي را كه در آسمان مشاهده مي كنند با ذكر زمان و تاريخ روز يادداشت كنند. سپس از اطلاعات بدست آمده نمودار ستوني رسم كنند.

9- تعدادي كارت مستطيل شكل به تعداد نيمكت هاي كلاس تان درست كنيد تصاويري نيز به جاي وسايل داخل كلاس درس، با مقوا درست كنيد. روي يك تكه مقوا، شكل دور تا دور كلاس را رسم كنيد. سپس از بچه ها بخواهيد تا محل نيمكت ها، ميز معلم، تخته سياه، پنجره و در را داخل نقشه كلاس تعيين كنند. سپس دور مقواها را خط بكشند و به اين ترتيب نقشه كلاس درس تهيه مي شود. اين فعاليت به درك مفاهيم مربوط به نقشه كمك مي كند.

مولف: منصوره فروزان