گفت و گو با چند صاحبنظر پيرامون شخصيت و آثار استاد مطهري
گفت و گو با چند صاحبنظر پيرامون شخصيت و آثار استاد مطهري
سيد حسن مصطفوي استاد حوزه و دانشگاه
سيد حسن مصطفوي استاد حوزه و دانشگاه پيرامون شخصيت شهيد مرتضي مطهري به گفتگو با خبرنگار ما نشست كه شرح آن را در ذيل مي‌خوانيد:
شما از نزديك استاد را مي‌شناختيد؟
از آنجا كه هم من و هم شهيد مطهري خراساني بوديم و رفت و آمد خانوادگي داشتيم ايشان را مي‌شناختم. ضمن آنكه ايشان ارادت خاصي به پدر من داشتند.
چه عاملي سبب بدست آمدن موقعيت خاص معلم شهيد در بين ديگر متفكران شد؟
سه علت تامه دارد: نخست دقت نظر و فهم عميق ايشان نسبت به مسائل فلسفي است. معتقدم كسي كه فلسفه اسلامي را بفهمد مي‌تواند به پاسخ بسياري از سوالات دست يابد. استاد مطهري حكمت عقلي و حكمت عملي را خوب مي‌فهميد و تدريس مي‌كرد.
دومين دليل اين است كه مطهري معلم بزرگي است. گاهي افراد خيلي خوب مي‌فهمند ولي توانايي انتقال مطالب براي ديگران را ندارند. معلم بايد مطالب را در سطح پايين تنزل دهد تا همه شاگردانش بفهمند. مطهري براي پا منبري‌ها، شاگردان و متفكران و دانشمندان هريك به گونه‌اي خاص معلم بود.
آخرين دليل اين است كه مطهري معتقد به دين بود. اين طور نبود كه بگويد چون من فيلسوفم و مي‌فهمم لازم نيست مسائل ظاهري و وظايف ديني را بجا آورم. مطهري متواضع بود و با همه مردم رفتاري خاضعانه و بدور از تكبر داشت. گرايش‌هاي سياسي ايشان سبب شد در جريان انقلاب مردم بسويش جلب شوند. مطهري ستون فقرات انقلاب را استوار كرد و براي هميشه در ذهن ماست.
چقدر تلاش در جهت شناساندن افكار و شخصيت استاد مطهري خارج از مرزهاي كشور صورت گرفته است؟
بايد از دست‌اندركاران پرسيد. به نظر من انصافاً خيلي نمي‌شناسند. ولي از دو سال پيش كه همايش حكمت مطهر راه افتاد تلاش‌هايي صورت گرفته است. البته نه تنها مطهري، بلكه در ديگر كشورها حتي ملاصدرا را هم خوب نمي‌شناسند.
غربي‌ها به ابن‌سينا بيشتر از ملاصدرا معرفت دارند. همين طور به ملاصدرا بيش از علامه طباطبايي و به علامه طباطبايي بيش از استاد مطهري كه همه اينها جاي كار بيشتري را مي‌طلبد.
ناصرنقويان، مدرس حوزه و دانشگاه
ناصر نقويان استاد دانشگاه علوم پزشكي دانشگاه شهيد بهشتي نيز در مصاحبه با خبرنگار بشري پيرامون شهيد مطهري چنين گفت:
درباره آثار شهيد مطهري و تمايز آن با ديگر آثار توضيحاتي بيان كنيد.
من دوست دارم قبل از صحبت درباره آثار مطهري درباره خود شخصيت مطهري صحبت كنم. مولوي مي‌گويد:
بخدا ميل ندارم نه به چرب و نه به شيرين
نه بدين كيسه پر زر نه بدان كاسه زرين
قبل از آثار مطهري، وجودش مبارك بود. چرا كه اميال را در خودش كشته بود. استاد مطهري مي‌رفت در جامعه مي‌گشت تا ببيند جامعه چه دردهايي را باز مي‌تاباند تا ايشان مانند طبيب زخم‌ها و دردها را مرهم نهد.
آثار شهيد مطهري داراي سه ويژگي است:
نخست جامعيت در هر موضوعي. هنگامي كه ايشان پيرامون ادبيات كلاسيك، آثار عرفاني و يا شخصيت حافظ سخن مي‌گفت انگار اديب بود و چنان جامع حرف مي‌زد كه از بسياري ادبا ارزشمندتر بود. همين گونه است در موضوعاتي چون مسائل اجتماعي، عرفاني، فلسفي، فقه و...
دومين خصوصيت آثار استاد مطهري اين است كه درست به دردها مي‌پرداخت. مطهري آشپزانه به جامعه نگاه نمي‌كرد كه چه چيزي دوست داريد. نگاه مطهري طبيبانه بود يعني هم پيشگيري و هم درمان مي‌كرد. وقتي استاد مطهري مي‌ديد كه مسئله حجاب از نظر علم زير سوال رفته در همان مجله زنان كه حجاب را زير سوال برده بودند نقد نوشت و پاسخ منتقدين را داد.
در جايي كه از حافظ بعنوان فردي شراب‌خوار و يك‌لاقبا ياد مي‌شد چنان دفاع مي‌كرد كه انگار پدري از پسرش دفاع مي‌كند.
و سومين ويژگي آثار اين معلم بزرگ اطمينان و اعتقاد به آن چيزي است كه مي‌گفت. و بنابراين ابتدا به كارشناسي مي‌رسيد و آنگاه سخن مي‌گفت.
نظرتان راجع به يكساني محبوبيت شهيد مطهري و ديگر شخصيت‌ها چيست؟
اين مثل حضرت يوسف و هم‌بندهاي معتقد به چند خدا است كه يوسف به آنها مي‌گفت خدا يكي است. مطهري كار خودش را براي خداي خود انجام داد. دنبال حرف مردم نبود. حتي بسياري از حوزوي‌ها بخاطر كتابش راجع به حجاب ايشان را رد كردند. با اين وجود او كارش را كرد.
چقدر ايدئولوژي‌ها و افكار شهيد مطهري در روند انقلاب جاري است؟
سوال سرنوشت‌ساز مهمي است. بعنوان طلبه‌اي كه با آثار مطهري كمي آشنا هستم در اين باره با شك و يقين حرف مي‌زنم ولي با اطمينان مي‌گويم كه هنوز نقدها، تحليل‌ها، نتايج و محصولات فكر مطهري و افق‌هاي دور ذهني ايشان در جامعه پيدا نشده است.
گفت و گو با چند صاحبنظر افكار استاد مطهري در خصوص آثار وي
علي مطهري فرزند شهيد آيت الله مرتضي مطهري در گفتگويي اختصاصي با خبرنگار بشري به بيان نظرات و ديدگاه‌هاي خود درباره معلم و استاد بزرگ انقلاب پرداخت.
دكتر علي مطهري(فرزند استاد)، استاد دانشكده الهيات دانشگاه تهران
با توجه به اينكه شهيد مطهري بزرگ‌ترين ايدئولوگ انقلاب هستند و حضرت امام(ره) نيز به اين موضوع اشاره كرده‌اند، فكر مي‌كنيد چقدر افكار ايشان بر انقلاب جاري و ساري است؟
افكار استاد مطهري تا حد قابل قبولي در انقلاب ما جاري است اما كافي نيست و بايد بيش از اين كار شود، بخصوص مديران ما بيشتر بايد با شخصيت استاد آشنا باشند. حتي بنده معتقدم مي‌توان كلاس‌هايي براي مديران و عموم مردم گذاشت تا با آرا و افكار و شخصيت شهيد مطهري آشنا شوند. در اوايل انقلاب اين كلاس‌ها و محافل به صورت خودجوش و خودكار برگزار مي‌شد اما در حال حاضر اين روند كمرنگ شده است و من فكر مي‌كنم جدا از مسئله آشنايي توده مردم با مباني فكري استاد آشنايي مديران مي‌تواند تاثير مطلوب‌تري داشته باشد.
چقدر شهيد مطهري در جهان اسلام و خارج از مرزهاي ايران شناخته شده و چقدر سعي در شناساندن ايشان شده است؟
براي شناسايي استاد خارج از مرزها كار قابل قبولي انجام نشده است و جز همايش حكمت مطهري كه كار منسجمي بود اكثر كارها پراكنده و نامنظم بوده است. امروز در كشورهاي اندونزي و لبنان در اين زمينه فعاليت‌هاي خوبي صورت گرفته ولي اين جريان در اروپا چندان اميدوار كننده نيست و هنوز كارهاي زيادي براي ترويج افكار شهيد مطهري در سطح جهان بايد انجام دهيم كه ما خود نيز برنامه‌هايي بدين منظور داريم.
نسل قبل از انقلاب و نسل انقلاب از آثار شهيد مطهري به عنوان مرجع استفاده مي‌كرد و با اين آثار آشنايي مناسبي داشت. چه اقداماتي براي نسل سوم و بهتر فهميدن آثار معلم بزرگ انقلاب انجام داده‌ايد؟
برخي از آثار استاد مستقيماً قابل فهم است. در مورد آثاري كه سطح بالايي دارند و براي نسل سوم و مثلاً يك جوان 20 ساله امروز قابل فهم نيست مي‌توان با بياني روشن‌تر و روان‌تر عرضه كرد و كلاس‌هايي در اين زمينه برگزار كرد. اما نبايد صرفاً انتظار اين باشد كه همواره سطح گوينده يا نويسنده را براي فهم بهتر پايين آورد و گاهي لازم است ما سطح خود را بالا ببريم.
آيا برنامه‌اي براي بهره‌مندي از ظرفيت‌هاي سازمان‌تبليغات‌اسلامي در رابطه با اشاعه تفكرات شهيد مطهري داريد؟
سازمان‌تبليغات‌اسلامي كارها و فعاليت‌هاي خوبي انجام داده است و مثلاً در سايت تبيان بخوبي از آثار استاد مطهري استفاده كرده است. همين كلاس‌هايي كه در بالا به آن اشاره كردم چه براي مديران و چه براي عموم مي‌تواند برنامه‌اي براي كار باشد. همين طور كه از نام سازمان‌تبليغات‌اسلامي برمي‌آيد نشر آثار استاد نيز مي‌تواند در حيطه وظايفش قرار بگيرد.
منبع:
پايگاه سازمان تبليغات اسلامي