چرا و چطور چله بگیریم؟

بهترین زمان چلّه‌گیری، از اول ذیقعده تا دهم ذیحجه (13 تیر الی 21 مرداد امسال) است. این چله، به چله موسوی یا چله موسای کلیم معروف است.
عدد چهل در قرآن و روایات و حتی در ادیان دیگر مورد توجه قرار گرفته است. در قرآن کریم مدت خلوت حضرت موسی(علیه‌السلام) با خداوند را در کوه طور چهل روز ذکر می‌کند: «وَ وَاعَدْنَا مُوسَى ثَلاَثِینَ لَیْلَةً وَأ َتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِیقَاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِینَ لَیْلَةً» (اعراف، 142)؛ سی شب با موسی وعده نهادیم و ده شب دیگر بر آن افزودیم تا وعده پروردگارش، چهل شب کامل شد.
در روایات هم در مورد عدد چهل مواردی ذکر شده است: هر کس خود را چهل روز برای خداوند خالص و پاک گرداند، خداوند چشمه‌های حکمت را از قلبش بر زبانش جاری می‌سازد.(1) یا هر کس قبل از دعا کردن برای خود، چهل مؤمن را دعا نماید، دعای او مستجاب می‌گردد.(2)

نگاهی به چله گرفتن حضرت موسی(ع)

قرار بود که تورات به حضرت موسی(ع) نازل شود و باید موسای نبی آمادگی آن را پیدا می‌کرد. پس از طرف خدا دعوت به کوه طور شد که 30 روز با خدا مناجات کند و آماده‌ی دریافت کتاب مقدس تورات شود. وقتی 30 روز به اتمام رسید، خداوند وعده شان را 10 روز دیگر اضافه کرد و حضرت موسی(ع) 40 روز با خدا خلوت و مناجات داشت و تورات به ایشان نازل شد و حضرت به سمت قوم خود بازگشت.

هنگامی كه موسی(ع) به وعده‌گاه الهی رفت با قوم خود قرار گذاشته بود غیبت او 30 روز بیشتر طول نكشد، اما هنگامی كه خداوند 10 روز بر آن افزود، بنی‌اسرائیل گفتند: موسی(ع) تخلف كرده، و از مسیر خارج شده، پس فریب سامری را خورده و به گوساله‌پرستی روی آوردند. این اضافه شدن 10 روز به فرموده امام باقر(علیه‌السلام) برای امتحان کردن بنی اسراییل بود.

اهمیت چله موسای کلیم

علامه طباطبایی ذیل آیه 142 سوره اعراف در تفسیر المیزان آورده است: «برگشت معناى آیه به این است که خداى تعالى موسى(ع) را براى مدت 30 شب به درگاه خود و براى گفتگوى با وى نزدیک ساخته و ده شب دیگر براى اتمام آن گفتگوها بر آن مدت افزوده و در نتیجه میقات پروردگارش 40 شب تمام شده است.»

این همان ایامی است که حضرت موسی کلیم الله به کوه طور رفت و چهل شب در آنجا به مناجات پرداخت و تورات بر او نازل شد. این ایام به اربعین کلیمی یا موسوی مشهور است و بسیاری از اساتید اخلاق به شاگردان خود دستورات ویژه‌ای را برای استفاده کامل از این اربعین می‌دهند.

آیت‌ الله جوادی آملی درباره چله اول ذی‌القعده تا دهم ذی‌الحجه می‌گوید: «از اول ذیقعده تا دهم ذیحجّه که اربعین موسای کلیم است، یک فصل مناسبی است؛ بهار اربعین‌ گرفتن و چله‌نشینی است! وجود مبارک موسای کلیم 40 شبانه روز مهمان خدا بود. فرمود: و واعدنا موسی ثلاثین لیلهً فاتممناها بعشر فتمّ میقات ربّه اربعین لیله. به او وعده دیدار و ملاقات خصوصی دادیم؛ آمد به دیدار ما. اوّل 30 شب بود؛ بعد 10 شب اضافه کردیم، جمعاً شد40 شب. در این ایام آدم مواظب دهانش باشد که غذای بد وارد نشود؛ مواظب زبانش باشد که حرف بد نزند؛ مواظب گوشش باشد که حرف بد نشنود؛ مواظب چشمش باشد که نگاه بد نکند؛ آنوقت سایر کارها خوب است. اینقدر کارهای حلال هست که آدم فرصت نمی‌کند به سراغ کار حرام برود!»

چگونه چلّه بگیریم؟

منظور از چله و چله گرفتن، آن است که انسان 40 روز خود را متوجه خداوند کند و مراقب اعمال و رفتار خود باشد تا بدینوسیله روح و جان خود را طراوت بخشد. او در 40 روز از کارهای بیهوده دوری می‌کند و توجه‌اش را به خدا سوق می‌دهد. چله‌نشینی یعنی انسان 40 روز مراقبت و توجه به خدا را داشته باشد و سعی کند گناهان را ترک کند. که البته گاهی هم ذکر یا دعایی انتخاب می‌شود و برای 40 روز بر آن مداومت دارند.

برخی تصور می‌کنند چله‌ گرفتن یعنی بریدن از مردم و گوشه‌گیری و کنار گذاشتن مسئولیت‌های انسانی و اجتماعی. دوری از اجتماع و گناه نکردن که هنر نیست اگر در اجتماع بودی و مراقب اعمالت بودی ارزش است.

چند پیشنهاد برای چله گرفتن

1- ترک یک رذیله اخلاقی: ساده‌ترین راه بهره گرفتن از این 40 روز پیش رو، عهد بستن با خدا برای ترک یک عیب یا گناه است. هر کس یک ضعف و عیب خود را شناسایی کرده و برای ترک آن در تمرین 40 روزه همت کند.
برای تبدیل یک صفت بد به صفت خوب 40 روز تلاش کنید و به تدریج سعی کنید نفس خود را از صفات بد خالی کرده و صفات پسندیده را جایگزین آنها کنید. اگر در این چهل روز آن گناه از شما سر زد، ناامید نشوید، بلکه استغفار کرده و به همت خود ادامه دهید، که آرام آرام و با گذشت زمان ترک آن عمل بر شما آسان می‌شود.

2- زیارت عاشورا: برای رفع گرفتاری‌ها و گرفتن حاجات بسیار سفارش شده است؛ که به سه روش خوانده می‌شود:
الف- اصل زیارت عاشورا این است که با صد لعن و صد سلام کامل خوانده شود.
ب‌- بر اساس روایات اگر کسی وقتش کم بود می‌تواند فراز لعن را یک بار بخواند و بعد بگوید: تِسعةَ و تِسعُونَ مَرَّه(یعنی 99 بار) که با آن یکی که خوانده شده می‌شود 100 بار. در مورد سلام هم همین گونه انجام دهد.
ج‌- روش دیگر این است که وقتی به فراز لعن رسیدید آن را کامل بخوانید و "اللهم العنهم جمیعا" را 99 مرتبه بگوید. سپس فراز سلام زیارت عاشورا را بخواند و بخش آخر آن را 99 بار بگوید: "السلام علی الحسین و علی علی بن الحسین و علی اولاد الحسین و علی اصحاب الحسین"
3- استغفار: در روایات برای استغفار کاربرد بسیاری ذکر شده است؛ وسعت روزی، جهت فرزنددار شدن، ادای قرض، نزول باران، رفع خشکسالی، رفع غم و غصّه، برای اشتغال و ازدواج و ... کمترین آن 70 بار بعد از نماز صبح و 70 بار بعد از نماز عصر است.
4- ذکر یونسیه: "لااله الا انت سبحانک انی کنت من الظالمین" که جهت رفع غم و غصه، استغفار و برآورده شدن حاجات سفارش شده است. هر روز یک عدد ثابت این ذکر گفته شود.
5- صلوات: 16 هزار صلوات را به نیت هدیه به 14 معصوم و حضرت زینب و حضرت عباس(علیهم‌السلام) برای حاجتی که مدنظر دارید؛ نیت کنید و روزی 400 صلوات هدیه کنید تا 40 روز.
6- نماز اول وقت: به اقامه نماز اول بسیار سفارش شدیم. فردی نزد آیت الله بهجت(ره) آمد و سه حاجت مختلف داشت و ذکری می‌خواست تا هر سه حاجتش را بگیرد که ایشان برای هر سه حاجت یک نسخه ارائه دادند و آن نماز اول وقت بود. در این 40 روز فرصت مناسبی است که خود را به نماز اول وقت عادت دهیم.  
7- توسل به امام زمان(عج): یکی از دعاهای مربوط به امام زمان(عج) را انتخاب کرده و تا 40 روز با آن دعا به امام عصر(عج) متوسل شوید و حاجت خود را طلب کنید. پیشنهاد ما زیارت آل یس، و یا دعای الهی عظم البلاء ... است.
8- جهت وسعت روزی و ادای قرض: قرائت سوره واقعه 40 شب. 
9- سوره یس: هر روز سوره یس هدیه به اموات بدوارث و بی‌وارث خوانده شود، جهت برآورده شدن حاجت.
پی نوشت:
1- عیون اخبار الرضا، ج 2، ص 85.
2- عده الداعی، ص 128.

---