شیمی درمانی چه عوارضی دارد؟

یکی از راه‌های مهم برای جلوگیری از پیشرفت سرطان در بدن، انجام شیمی درمانی است، اما شیمی درمانی متاسفانه عوارض جانبی را برای فرد در پی دارد.

زمان تقریبی مطالعه :

تاریخ : يکشنبه 1393/01/24

پیش بینی دقیق علائم و عوارض شیمی درمانی دشوار است. گاهی هم دیده می‌شود که برخی افراد هیچ یک از عوارض جانبی شیمی درمانی را تجربه نمی‌کنند.

عوارض شایع شیمی درمانی به شرح زیر است، اگرچه بعید به نظر می رسد همه این عوارض در یک نفر اتفاق بیفتد :

1- خستگی مفرط

خستگی مفرط عارضه جانبی بسیار شایع است که اغلب بیماران آن را گزارش می‌کنند. معمولا استراحت کردن بعد از شیمی درمانی توصیه می‌شود و بیمارن باید مراقب باشند که بلافاصله پس از شیمی درمانی به انجام کارهای روزانه مشعول نشوند. همچنین انجام ورزش های سبک (مانند پیاده روی) می‌تواند به بالاتر بردن سطح انرژی بدن بیماران (البته پس از استراحت) کمک زیادی می‌کند.

2- تهوع و استفراغ

برای کنترل حات تهوع و استفراغ معمولا بیمارن تحت نظر پزشک داروهای ضداستفراغ مصرف می‌کنند که شامل موارد زیر می باشد:

- قرص یا کپسول های ضد تهوع که یا توسط فرد بلعیده می‌شود و یا زیر زبان فرد گذاشته می‌شود

- به شکل تزریقی

- بر روی پوست فرد گذاشته می‌شود و از طریق پوست جذب می‌شود

- به شکل شیاف مصرف می‌شود.

ریزش مو در زنان بسیار آزاردهنده است و تاثیرات بد روانی بر آنها خواهد گذاشت. بنابراین توصیه می‌شود که حتما با یک روانشناس در این زمینه مشورت کنید. همچنین استفاده از کلاه گیس برای پوشاندن سر توصیه می‌شود

تذکر: بسته به شرایط بیمار و میزان تهوع و استفراغ او، یکی از موارد بالا اعمال می‌شود. لازم به ذکر است که داروهای ضد تهوع نیز خود عوارضی دارند که شامل موارد زیر می باشد :

- یبوست

- سوء هاضمه

- مشکلات خواب

- سر درد

تذکر: اگر روشی برای شما تجویز شد که تاثیر کمی داشت و یا عوارض آن شدید بود، حتما با پزشک خود در میان بگذارید و در مراحل بعدی در نظر داشته باشید که از روش های دیگری استفاده کنید.

تذکر: میزان تهوع و استفراغ به نوع دارو و دوز مصرفی آن بستگی دارد.

3- درد

دردهای مختلفی مانند سردرد، درد معده، درد ناشی از آسیب های عصبی مانند سوزش، بی حسی، درد انگشت دست و پا در بیماران ایجاد می‌شود و پس از شیمی درمانی کاهش می یابد. پزشکان برای کاهش و کنترل دردهای شیمی درمانی، داروهای مسکن را تجویز می‌کنند.

4- ریزش مو

معمولا یک تا سه هفته پس از شیمی درمانی، ریزش مو شروع می‌شود و ریزش قابل توجه آن بعد از یک تا دو ماه نمود پیدا می‌کند.

معمولا ریزش مو ناحیه سر صورت می گیرد.

البته ریزش مو در سایر قسمت های بدن مانند بازو و پاها و صورت نیز ایجاد می‌شود.

تذکر: ریزش مو در زنان بسیار آزاردهنده است و تاثیرات بد روانی بر آنها خواهد گذاشت. بنابراین توصیه می‌شود که حتما با یک روانشناس در این زمینه مشورت کنید. همچنین استفاده از کلاه گیس برای پوشاندن سر توصیه می‌شود. در بسیاری از بیماران، پس از اتمام دوره شیمی درمانی مجددا موی سر رشد می‌کند.

5- افزایش خطر ابتلا به عفونت

شیمی درمانی، توانایی بدن فرد را در مقابله با عفونت ها کاهش می دهد. بنابراین معمولا برای این افراد یک دوره مصرف آنتی بیوتیک تجویز می‌شود. این افراد باید بسیار مراقب سلامت خود باشند، زیرا عفونت کمی که برای افراد عادی خطری محسوب نمی‌شود، می‌تواند در این افراد بسیار خطرناک باشد.

لذا رعایت موارد زیر به بیماران توصیه می‌شود:

- بهداشت شخصی را جدی بگیرید و نظافت را در همه حال رعایت کنید.

- هر روز حمام کنید و لباس ها، حوله، ملحفه و لوازم شخصی خود را تمیز نگه دارید.

- دست های خود را مرتب بشویید و تمیز نگه دارید و حتما قبل و بعد از غذا، دست خود را با آب و صابون بشویید.

- حتی المقدور از تماس با افراد بیمار (بخصوص افراد مبتلا به بیماری های مسری) خودداری کنید.

- اگر پوستتان دچار خراشیدگی شد، حتما آن منطقه را تمیز نگه دارید و با آب گرم بشویید و با یک پانسمان استریل آن منطقه را از خطر رشد عفونت ها مصون نگه دارید.

- حتی المقدور از بودن در مکان های شلوغ خودداری کنند و از وسایل نقلیه عمومی استفاده نکنید، زیرا احتمال اتنقال انواع بیماری ها در مکان های شلوغ وجود دارد.

تذکر: معمولا در طول شیمی درمانی از فرد بیمار به صورت منظم آزمایش خون گرفته می‌شود تا اگر عفونتی در بدن او وجود دارد، شناسایی شود.

6- کم خونی

شیمی درمانی معمولا میزان سلول های قرمز خون را در بدن کاهش می دهد. این سلول ها وظیفه حمل اکسیژن را در سراسر بدن به عهده دارند. بنابراین با کاهش میزان سلول های قرمز خون اکسیژن رسانی نیز کم می‌شود.

علائم کم خونی عبارتند از : خستگی ، احساس ضعف، تنگی نفس و نامنظم شدن ضربان قلب.

تذکر: در صورتی که با هر یک از علائم بالا مواجه شدید، سریعا با پزشک خود تماس بگیرید.

معمولا برای جبران کم خونی بیماران از تزریق خون استفاده می‌شود و یا از روش دارویی استفاده می‌کنند. دارویی به نام اریتروپویتین می‌تواند تولید سلول های قرمز خون را تحریک کند.

تذکر: این دسته از بیماران باید از رژیم غذایی سرشار از آهن استفاده کنند، زیرا آهن سبب می‌شود تا سلول های قرمز خون اکسیژن بیشتری حمل کنند. آهن معمولا در مواد غذایی زیر به وفور یافت می‌شود : سبزیجات با برگ های سبز تیره، لوبیا، آجیل، گوشت، زرد آلو، آلو سیاه، کشمش و ... .