کم خونی در اثر گلبول قرمز کم یا ناقص
در کم خونی ناشی از کاهش تولید گلبول های قرمز یا تولید گلبول های قرمز ناقص، بدن تعداد خیلی کمی سلول خونی تولید می کند و یا سلول های خونی نمی توانند به درستی کار کنند. در این حالت کم خونی رخ می دهد.
به دلیل وجود گلبول های قرمز غیرطبیعی یا کمبود املاح و ویتامین های مورد نیاز برای درست کار کردن آنها، این گلبول های خونی ناقص و یا کم می شوند.
مشکلاتی که منجر به بروز این نوع کم خونی می شوند، عبارتند از:
2- کم خونی ناشی از کمبود آهن
3- کمبود ویتامین ها در بدن
4- مشکلات مربوط به مغز استخوان و سلول های بنیادی
5- سایر بیماری ها
کم خونی داسی شکل
کم خونی داسی شکل، یک بیماری ارثی است که در آن به دلیل وجود یک نقص ژنتیکی، گلبول های قرمز به جای گرد بودن، شبیه داس می شوند.
این گلبول های قرمز داسی شکل به سرعت تجزیه می شوند، لذا اکسیژن به اندام های بدن نمی رسد و کم خونی رخ می دهد.
همچنین این گلبول های قرمز در مویرگ های خونی می چسبند و باعث بروز درد می گردند.
کم خونی ناشی از کمبود آهن
کم خونی ناشی از کمبود آهن، به دلیل کمبود عنصر آهن در بدن رخ می دهد.
مغز استخوان (در مرکز استخوان) برای تولید هموگلوبین نیاز به آهن دارد. همانطور که می دانید هموگلوبین قسمتی از گلبول قرمز است که اکسیژن را به اندام های بدن می رساند.
کمبود آهن باعث می شود بدن هموگلوبین کافی برای گلبول های قرمز تولید نکند. در نتیجه کم خونی ناشی از کمبود آهن بروز می کند.
علل این نوع کم خونی عبارتند از:
- دریافت کم آهن از غذاها به خصوص در نوزادان، کودکان، نوجوانان و افراد گیاهخوار
- نیازهای متابولیکی در دوران بارداری و شیردهی که ذخایر آهن بدن زن را خالی می کند
- قاعدگی در زنان
- اهدای خون مکرر
- ورزش های استقامتی
- بیماری های گوارشی مثل بیماری کرون و یا برداشتن قسمتی از معده یا روده باریک با عمل جراحی
- برخی مواد غذایی، داروها و نوشیدنی های کافئین دار
کم خونی ناشی از کمبود ویتامین
کم خونی ناشی از کمبود ویتامین، زمانی رخ می دهد که بدن دچار کمبود ویتامین ب 12 و اسید فولیک (فولات) می شود.
این دو نوع ویتامین برای ساخت گلبول های قرمز خون لازم هستند.
بیماری هایی که منجر به کم خونی ناشی از کمبود ویتامین می شوند، عبارتند از:
- کم خونی مگالوبلاستیک: ویتامین ب 12 یا فولات و یا هر دو کم هستند.
- کم خونی خطرناک: جذب کم ویتامین B12 به علت بیماری هایی مثل بیماری کرون، عفونت انگلی روده، برداشتن قسمتی از معده یا روده و یا آلودگی به ویروس ایدز.
- برنامه غذایی نامناسب: مصرف خیلی کم و یا عدم مصرف گوشت ها باعث کمبود ویتامین B12 در بدن می شود و پختن بیش از حد سبزی ها و یا خوردن خیلی کم سبزیجات باعث کمبود فولات در بدن می شود.
- سایر علل کمبود ویتامین در بدن: بارداری، مصرف برخی داروها، مصرف الکل، بیماری های روده ای مثل بیماری سلیاک (عدم جذب گلوتن)
مصرف کافی اسید فولیک (از طریق غذاها و قرص اسید فولیک) قبل از بارداری و در طی بارداری از ایجاد نقایص لوله عصبی مثل بیماری اسپینا بیفیدا در نوزاد جلوگیری می کند.
مشکلات مغز استخوان و سلول بنیادی
مشکلات مغز استخوان و سلول های بنیادی از تولید کافی گلبول های قرمز خون جلوگیری می کند.
اگر سلول های بنیادی خیلی کم و یا ناقص باشند، و یا جای آن ها را سلول های سرطانی بگیرند، کم خونی رخ می دهد.
مشکلات مرتبط با این نوع کم خونی عبارتند از:
1- کم خونی آپلاستیک زمانی رخ می دهد که تعداد سلول های بنیادی کم شود و یا وجود نداشته باشند.
این کم خونی ارثی است و می تواند بدون علت واضحی رخ دهد و یا وقتی بروز کند که مغز استخوان در اثر مصرف دارو، اشعه ها، شیمی درمانی یا عفونت آسیب ببیند.
2- تالاسمی زمانی رخ می دهد که گلبول های قرمز نتوانند به درستی رشد کنند و کامل شوند. تالاسمی یک بیماری ارثی است. طیف این بیماری می تواند خفیف تا کشنده باشد.
3- سرب برای مغز استخوان یک ماده سمی است و باعث کاهش گلبول های قرمز خون می شود.
مسمومیت با سرب در افرادی که در محل کارشان با سرب سروکار دارند و در بچه هایی که تکه های رنگ دیوار را می خورند، بروز می کند.
لعاب نامناسب ظروف سفالی نیز می تواند غذاها و نوشیدنی های داخل آن ها را به سرب آلوده کند.
کم خونی مرتبط با سایر بیماری ها
معمولا وقتی هورمون های لازم برای تولید گلبول های قرمز خیلی کم هستند، این نوع کم خونی رخ می دهد.
بیماری هایی که باعث این نوع کم خونی می شوند عبارتند از:
1- بیماری مزمن و پیشرفته کلیه
3- سایر بیماری های مزمن مثل سرطان، عفونت، لوپوس، دیابت و آرتریت روماتوئید
4- پیری
آیلار آرزوگران
بخش سلامت تبیان
مطالب مرتبط:
